International Alert’e göre dini motivasyondan daha fazla olan yoksulluk, umutsuzluk ve intikam arzusu, Suriyelileri radikal gruplara katılmaya itiyor.
Bir barış inşası grubunun yaptığı araştırmaya göre; yoksulluk, umutsuzluk ve intikam arzusu genç Suriyeliler için IŞİD ve diğer radikal gruplara katılmaya iten temel faktörlerden. Üstelik dinsel veya ideolojik dürtülerden daha önemli.
Eğitimsiz çocuklar ve yetişkin gençler içinde, 12 ila 24 yaşları arasındaki çocuklar ve erkekler daha fazla risk altında bulunuyor.
Suriye, Lübnan ve Türkiye’den karılan 300’den fazla Suriyeli gençle görüşme sonrası ulaşılan sonuca göre; Birleşmiş Milletler’in terörist grup olarak yasadışı ilan ettiği El-Nusra cephesi (El-Kaide’nin Suriye uzantısı) ve IŞİD tarafından örgüte alınanların, savunmasız ve dirençli olmak üzere özellikle bu iki niteliğe sahip olması oldukça dikkate çekiyor.
“Radikalleşme şiddet içeren gruplara katılmak için kendi başına bir açıklama değildir”, International Alert‘in yaptığı araştırma bunu söylüyor. Fanatik gruplarda olduğu görülen inanç, birçok genç Suriyelinin bu gruplara katılması için ikincil bir faktör olarak görülüyor. Din, şiddet yanlısı ve fanatik gruplar için bir dayanak olmaktan ziyade savaş için bir gerekçe ve baş etmede ise bir motivasyon aleti konumunda.
Raporun belirttiğine göre; tehlikelere karşı savunmasız olma durumu; eğitim dahi sosyal yapıların ve kurumların çökmesi, güzel bir yaşam için alternatif yolların olmaması, yerinden edilmek, verilen kayıplar ve yaşanan ağır travmalarının birleşimi ile Başkan Beşar Esad rejimine karşı öç alma isteği gibi nedenler tarafından etkileniyor.
Fanatikliğin nedenleri hakkındaki bulgular, Arap gençleri ile yakın zamanda yapılan geniş çaplı anket ile aynı doğrultuda: işsizlik, olanakların olmaması fanatikliğin nedenleri arasında. Araştırmaya katılan on altı ülkeden sekizinde istihdam sorunları aşırı dinsel görüşlerden ziyade IŞİD için en büyük itici etmen.
Suriyeli genç erkekler silahlı gruplara katılmanın -istedikleri yeni bir hayata- özsaygılarını, şereflerini ve amaçlarını gerçekleştirebileceğini de söylüyor.
Ekonomik sorunlar gruplara katılımın ana nedeni
Ekonomik zorluklar; maaşlara, kaynaklara ve düzenli ödemelere dayalı bireylerin gruplara bağlılığının ve üyeliğinin kilit noktasının nedenini açıklıyor. Orta dereceli bir gruba göre fanatik bir grup için mücadele etmek çok daha kazançlı oluyor. El- Nusra savaşçılarına her ay 300–400 dolar ödüyor. Özgür Suriye ordusunda savaşanlar ise aylık yaklaşık olarak sadece 100 dolar kazanıyor. Çoğu kez de geç ödeniyor.
Görüşme yapılanlardan birinin söylediğine göre; Özgür Suriye Ordusu’yla savaşmaya başladığında sadece 18 yaşındaydı… Çatışmalardan iki gün sonra birliğin mühimmatı tükeniyor. İki gün sonra hâlâ orada kalıyor ve Suriye rejim güçleri tarafından vurulmayı bekliyor. Daha sonra bölüğünden kaçmaya karar veriyor. El- Nusranın toprakları üzerinden gidiyor ve oradaki grup ona para ve mühimmat teklif ederek kendileri için savaşmasını öneriyor. O onların ideolojilerine inanmıyordu ama onların silahları vardı diye düşünüyor.
Araştırmalara göre; El-Nusra kendine yarı meşruluk ve toplum temelli oluşuma güvenlik sağlamada, korumada, günlük temel eğitim ve yapıları kurmada IŞİD’den çok daha fazla başarılı olduğu iddia ediliyor.
Ama yaşanılan sarsıntılar fanatik grupların askere alımında önemli bir rol oynuyor. Genç bir erkek bir rejim hapishanesinde istismara uğradıktan ve işkence gördükten sonra IŞİD’e katılıyor. Bir tanık bunu “düpedüz beyin yıkama” olarak görüyor.
Rapor yaklaşık iki milyon çocuğun okul dışında olmasıyla Suriye eğitim siteminin çöktüğünü gösteriyor. Genç insanların savunmasızlığı, tutucu öğretim ve ayrışmadan oluşan boşluğun fanatik grupların doldurmasına neden oluyor.
Önlemler alınmalı
Suriye’de ve bölgede International Alert’in “Peace Education” projesinin yürütülmesi gibi ayrıntılı, kapsayıcı ve nitelikli eğitim, sarsıntı geçirenlerin iyileşmesi ve psikososyal destek, askere alımın önlenebilir olmasında ana etmenden birisidir.
“Suriye de bu gibi (eğitim, psikososyal destek ve benzeri) olanaklara ulaşılamadığından dolayı çocuklar saldırıya açık… Onlar doğrudan IŞİD veya El-Nusra’ya katılabilir” Lübnanlı bir barış eğitimcisi böyle söylüyor ve ekliyor: “Onlara kızgınlıklarının ifadesi olarak silah kullanmayı değil toplulukta kendilerini ifade etmesini sağlayacak başka araçlar vermeliyiz.”
Diğer engelleyici faktörler olarak; geçinmeleri için onlara alternatif ve saygı uyandıran kaynaklar sağlanmalı, sosyal ağlara erişebilmeliler ve şiddet içermeyen eylemler için alternatif hedeflere ulaştırmalıyız.
Suriye’deki çatışmalar Mart 2011’de Arap Baharı’nın zirvede olduğu sıralarda patladı. En az 400 bin insan dava edildi, sınırlar içinde 6,6 milyon insan yerinden edildi ve 4,8 milyondan fazla insanın ülkenden kaçmasına sebep oldu.
The Guardian internet sitesindeki Poverty driving Syrian men and boys into the arms of Isis başlıklı yazıyı Fulya Uysal Gaia Dergi için çevirmiştir.
Başlık Fotoğrafı: Suriye, Palmira’da ailesine ait eşyaları bir otobüse yüklemek için bekliyor. Hassan Ammar/AP
