Halkevleri’nin depremzede çocuklarla hem bölgede hem de diğer birçok ilde planlamaya başladığı çocuk çalışmasının ikinci gönüllü buluşması dün akşam yapıldı. Online gerçekleşen ikinci eğitici eğitim, afetzede çocuklarla ilişki kuracak gönüllülerin özel gereksinimli çocuklarla nasıl iletişim kuracağına yönelik gerçekleştirildi. Eğitim, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Otizm Spektrum Bozukluğu Eğitimi Anabilim Dalı’ndan Dr. Öğretim Üyesi Gizem Yıldız tarafından gerçekleştirildi.
Eğitim sırasında aktarılan bazı bilgiler şöyle:
Otizm
- Soyut kavramları anlamakta güçlük çekebilirler, iletişim kurarken somut örnekler verin.
- Adıyla seslendiğinizde bakmayabilir, göz hizasına eğilip göz kontağı kurun, onun ilgilendiği nesneyle ilgilenen ortak dikkat sağlayın.
- Rutine bağlıdırlar. Bu yüzden deprem özel gereksinimli bireyler için yıkıcı olabilir. Öfke nöbeti geçirebilirler. Kendi ya da dışarıya zarar vermesini önleyecek düzeyde müdahalede bulunulabilir ancak krizin geçmesi beklenmelidir.
Güvenli alanlar oluşturulmalı
- Bedene dokunmadan,
- Kalabalığa sokmadan,
- Güçlü ses ve ışıkların olmadığı, güvenli alanlar oluşturabiliriz.
- Sallanma, ses çıkarma vb. olursa güvenli alanlarda izin vermeliyiz.
Canlandırma yapılarak anlatım sağlanabilir
- Her biri farklı davranışlar sergileyebilir. Onları tanımaya çalışan özel ilgi alanları ya da takıntılarını çözebilirsiniz.
- Bir beceriyi öğretirken küçük basamaklara bölün. Her bir basamağı tek tek canlandırarak yani canlı model olarak gösterip öğretebilirsiniz.
Zihin yetersizliği ve Down Sendromu
- Depremi anlayabilirler. Ama destek almaları gerekir.
- Down Sendromu dışarıdan belirgin bir şekilde fark edilir. Sağlık ve kilo problemleri, beslenme sorunları gözlenebilir. Dikkat edilmelidir.
- Down Sendromu gibi zihin yetersizliği durumunu anlayamayabiliriz. Bu durumda davranışlarında farklılık gördüğünüz bireylerle ilgili resmi kurumlardan bilgi almaya çalışmalısınız.
- Çok küçük yaşlardan itibaren birçok eğitim aldıklarından yetişkinlerle iletişimleri genelde iyidir.
Genel olarak yapabileceklerimiz
- Sade, basit anlatımlar tercih edilmelidir.
- Kısa cümleler kurulmalıdır.
- Somut anlatımlar tercih edilmelidir.
- Günlük yaşamdan basit ve sürekli yapılan eylem ve davranışlardan örneklerle anlatım yapılabilir.
- Acı hissi değişebilir, acıyı bizler gibi hissetmeyebilir ya da dile getiremeyebilirler. Bu sebeple kontrol etmek ve gözlemlemek önemlidir.
- Beceri analizi -beceriyi basamaklara bölerek- anlatma tercih edilmelidir.
- Dövme, kimlik, kart gibi bir iletişim kurulacak kişi bilgisi içeren araçları vardır. Boyunlarında asılı olabilir, ceplerinde olabilir, bileklerinde dövme olabilir, kontrol edilmelidir.
- İşitme yetersizliğinde kafa kısmında ameliyat izi, işitme cihazı olabilir, kontrol edilmelidir.
Dikkat edilecekler
- Korkutucu, abartılı tepkiler vermeyin.
- Adıyla seslenin.
- Göz teması kurun.
- Tepki vermiyorsa ilgilendiği şeyle ilgilenin ve dikkatlerini çekin. Sonrasında söyleyeceklerinizi söyleyin.
- Konuşma güçlüğü ya da otizmi varsa görsellerden yararlanın.
- Mahremiyetine saygı gösterin.
- Vereceğiniz her eğitimi not edin, ilgili uzmanlarla bu bilgileri paylaşın. İlerleyen zamanlarda bu verilerin olması önemlidir.
- Haber/deprem görüntüleri vb. uzak tutun.
- Yaşadığı süreç için anlayacağı düzeyde sosyal öyküler yazın.
Sosyal öykü nasıl yazılır?
Sosyal durumları açıklamak üzere otizmli çocuklar için geliştirilmiş bir bilimsel dayanaklı uygulamadır. Giriş, gelişme, sonuç içeren bir kapsamı vardır. Kısa cümlelerden oluşmalıdır. 5N/1K içermelidir. Birinci tekil şahıs veya üçüncü tekil şahıs ağzıyla yazılır. Farklı cümle türlerinden oluşur. Sosyal öykünün amacı çocuğa konuyla ilgili ne yapması gerektiğini öğretmektir. Benzer şekilde öyküde yapılmaması gerekenler de vurgulanabilir.
Depremin ne olduğu, neden gerçekleştiği, nasıl önlem alınacağı sosyal öykülerle öğretilebilir.
Kaynak: Sendika.org
