TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası “Evim depreme karşı güvenli mi?” başlıklı bir rehber yayımladı. Rehber; konutumuz güvenli mi, hangi incelemeler yapılmalı ve hangi raporlar alınmalı, binanın durumuna göre nasıl uygulamalara gidilmeli gibi soruları cevaplıyor.
TMMOB’un yayımladığı rehber esasında inşaatçı, mimar, mühendis, yetkili ve hatta etkili olmayan bizlerin bilmemiz gereken bilgileri içeren bir rehber değil. Aslında bunları bilmek, binamızın güvenliğini araştırmak, kendi canımızı güvensiz binalardan kurtarmak bizim görevimiz değil. Riskli alan ilan edilen bölgelerin riskli alan olmaktan çıkarılması kararına, yani aslında Hatay’ın bir kısmının ölüm fermanına imza atanlar tabii ki oturduğumuz binaların güvenli olup olmadığı ile ilgili bir endişeye sahip değil. Gördüğümüz kadarıyla; ölmemiz, enkazda kalmamız, üşümemiz, haklarımıza erişememiz de pek umurlarında değil. Binalarımızı yapan müteahhitlerin de bir kaygısı olmaması nedeniyle kelimenin tam anlamıyla iş başa düştü, herkes evini kontrol etsin. Evin sorumsuz ve arsız bireyinin yapmadığı işler evin diğer bireylerine kalır ya hep; bu hesapla, hayatımıza sahip çıkmak, kendi can güvenliğimizi sağlamak da birincil görevlerimize eklendi. Teşekkürler TMMOB.
1-Önce hasar tespit çalışması
Bir şüpheniz varsa, yaşadığınız binanın güvenliğinden endişeli iseniz ilk yapmak gereken hasar tespit çalışması.
*Hasar tespit çalışması depremden hemen sonra yapılır.
-Resmi olarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği müdürlüğü tarafından yapılır.
-Detaylı analiz ve testler yapılmadan gözlemsel olarak yapılır.
-Binanın depremden kaynaklı hasar alıp almadığı tespit edilir.
-Hasarsız, Hafif Hasarlı, Orta Hasarlı ya da Ağır Hasarlı olarak sınıflandırılır.
Hasar analizi sonuçları
Tespit sonucunuza hasartespit.csb.gov.tr adresinden ulaşabilirsiniz.
Hasarsız veya hafif hasarlı: Gerekli tadilatlar yapılarak oturmaya devam edilebilir.
Orta hasarlı: Kullanıma uygun değil. Hemen boşaltılmalı. Güçlendirme yapılmalı.
Ağır hasarlı: Kesinlikle kullanılamaz. Hemen boşaltılmalı.
2-Bina durum tespit raporu
*Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir.
Yapısında gözlemlediği değişikliklere dair ve/veya şüphelerini gidermek isteyen kişiler, Bina Durum Tespiti Raporu hazırlanması için; ilgili belediyesinden binanın onaylı mimari ve betonarme projesini temin ederek YAPI alanında uzman SİM ve İTB belgesi* olan İnşaat Mühendisine başvurur.
İnşaat Mühendisi tarafından yapılacak olan gözlemsel incelemede;
•Yapının projesine uygun olarak yapılıp yapılmadığı tespit edilir. (Projesine uygun olmadığı tespit edilirse bkz. Bina Performans Analizi)
•Mevcut çatlakların yeri ve durumu incelenir.
•Beton kabuk bölgesinde oluşan çatlaklar belirlenerek, korozyona uğramış donatının durumu tespit edilir.
•Binada hareket olup olmadığı şüphesi değerlendirilir.
İncelemeyi yapan inşaat mühendisi taşıyıcı sistem düzensizlikleri, çatlaklar, korozyon, oturma vs durumlarını inceler bunun yanı sıra basit hesaplar yaparak ön izlenim ve değerlendirmelerini “ön izlenim” ayrıntısında ortaya koyar. Bina Durum Tespit Raporu hazırlanarak ileri düzey inceleme gerekip gerekmediğine karar verilir.
3-Bina performans analizi
*Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir.
İleri Düzey İnceleme gerekirse; Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (2018)’e göre;
•Taşıyıcı sistemden yeterli sayıda karot numunesi alınır.
•Taşıyıcı sistemde yeterli sayıda donatı tespiti yapılır.
•Detaylı rölöve çalışması yapılır.
•Zemin etüd raporu hazırlanır.
Tüm veriler kullanılarak, TBDY 2018 ilgili bölüm esaslarına uygun olarak analiz yapılır. Deprem esnasında taşıyıcı sistemin görebileceği hasarlar bilgisayar ortamında tahmin edilir ve binanın performansı ortaya konur.
4-Güçlendirme
*Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir.
Yapı güvenliğinin sağlanması için güçlendirme tercih edilirse;
•Taşıyıcı sistemin tümü dikkate alınarak, taşıyıcı sisteme perde eklemeye, taşıyıcı sistem elemanlarının güçlendirilmesi yöntemlerine karar verilir ve güçlendirme uygulama projesi hazırlanır. İlgili belediyesine güçlendirme ruhsatı başvurunda bulunulur.
•Güçlendirme maliyeti yapının durumuna göre değişiklik gösterebilir.
•Uygulama aşamasında iş sağlığı ve iş güvenliği açısından yapının boşaltılması tercih edilir.
•İnşaat aşamasında şantiye şefi olarak İnşaat Mühendisinin (tercihen tecrübeli) görevlendirilmesi gerekmektedir.
•Uygulamanın yapı denetim firmaları tarafından denetlenmesi zorunludur.
Güçlendirme Projeleri, SİM/ İTB sahibi İnşaat Mühendisleri tarafından hazırlanır
5-Riskli bina tespiti
*Depremin öncesinde veya depremden sonra yapılabilir.
•6306 Sayılı Kentsel Dönüşüm Kanunu Kapsamında yapılır. Bina sahipleri (kat malikleri) Kentsel Dönüşüm Kanunu kapsamında binalarını yıkıp yenilemeye karar verdikten ve bu doğrultuda hazırlıklarını yaptıktan sonra bu raporun çalışmasını başlatmaları daha uygun olur.
•Binanın riskli olup olmadığı tespiti için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı sitesindeki lisanslı kuruluşlara başvurulması gerekir.
•Zemin katta bulunan taşıyıcı sistem üzerinden yeterli sayıda karot numunesi alınarak Beton kalitesi tespit edilir. Taşıyıcı sistemde yeterli sayıda donatı tespiti yapılır.
(6306 Sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliğine göre analiz raporu hazırlanır).
•Binanın depreme karşı dayanıklı olup olmadığı bilgisini vermez. Kentsel dönüşüm yasası kapsamında binanın yıkılması gerekip gerekmediğini tespit eder.
•Yapının Riskli Yapı olarak tespit edilmesi halinde yıkım süreci başlar.
