NASA, bir zamanlar Dünya’ya benzeyen Mars atmosferine ne olduğunu açıkladı.
Mars’ta tuzlu su bulunmasıyla birlikte, milyarlarca yıl önce üzerinde yaşam olabileceği fikriyle tekrar ilgi odağı hâline gelen “kızıl gezegen”, uzun süredir araştırmacıların odak noktası. Bilim insanları “özellikle atmosferde bulunan metan gazının gezegenin biyolojik ve jeolojik açıdan hâlâ yaşadığını gösterdiğini” ifade ediyorlar.
Mars’taki araştırmaları yoğunlaştırmak için NASA, hâlihazırda astronot alıyor. Bu çalışmaların gelecekte, Mars’ta yaşam konusunda da ışık tutması bekleniyor. Mars atmosferine ne olduğunun tam olarak anlaşılması durumunda, “gezegendeki suya ne olduğu” sorusu da cevaplanabilecekti.
Dün akşam Türkiye saatiyle 10:00’da, NASA tarafından yapılan açıklamayla “4 milyar yıl önce bol miktarda su bulunan ve Dünya’yı oldukça anımsatan yapısıyla yaşanabilir bir gezegen olan Mars’ın, yaşanılamaz hale gelmesinin sebebinin, yoğun güneş fırtınaları olduğu” belirtildi.
NASA’nın 2014 yılından beri Mars atmosferini inceleyen MAVEN adlı uzay aracı tarafından toplanan verilerden elde edilen bilgilere göre, “yüzyıllar önce Mars kalın bir atmosfere, sıvı hâlde okyanuslara, gezegeni ısıtacak kadar gaza sahipti.” Oysa Mars’ın şimdiki atmosferi ince ve kupkuru. MAVEN, Mars’ta gerçekleşen atmosfer kaybının, bariz iklim değişimindeki rolünü araştırıyor ve anlamayı hedefliyor.
NASA: Güneş Mars’ın atmosferini nasıl kaybettirdi?
5 Kasımda Science ve Geophysical Research Letters bilimsel dergilerinde yayınlanan bu çalışma, “Mars’ın bir zamanlar, hâlen Dünya’nın etrafını saran manyetik alana benzeyen bir manyetik alanı olduğunu, ancak güneş fırtınalarının bu alana zarar verdiğini ve günümüzde Mars manyetik alanının Dünya’nınkinin 40’ta biri kadar zayıf olduğunu” gösteriyor. Ayrıca, “Mars’ta kaybolan yüksek orandaki okyanus suyuyunun da kaybolan atmosferle birlikte buharlaşıp uzaya gittiği” de belirtiliyor.
Güneş fırtınalarında (diğer adıyla Kutup Işıkları ya da Aurora Borealis), Güneş üzerinde meydana gelen kuvvetli manyetik patlamalar sonucu uzaya enerji ve parçacıklar saçılıyor. Bu patlamalar sonucu, yayılan yüksek enerji ve manyetik alan içeren plazma uzayda saatte milyonlarca kilometre mesafe kat edebiliyor. Güneşte bu patlamalar belli aralıklarla oluyor, ancak “Mars atmosferinin güneş çok daha aktifken, yani; güneş fırtınaları çok daha yoğun ve sıkken zarar gördüğü” belirtiliyor. Bu sebeple, günümüzde Dünya’yı güneş patlamalarından koruyan atmosfer, Mars’ta neredeyse kaybolmuş durumda.
Simülasyonla gösterilen Mars atmosferi önceki ve sonraki hâliyle
Bilim insanları, Mars atmosferine güneşin yanı sıra yerçekiminin de zarar verdiğini ekliyorlar. Mars’ta normalde dengede olan yerçekimi ve hava basıncı bazı durumlarda bozuluyor ve atmosferdeki yoğun hava, daha az yoğun havanın üzerinde olmaya zorlanıyor. Bu durumda şiddetli yerçekimi dalgaları oluşuyor. The Guardian’ın haberine göre Mars’ta bulunan ve Dünya’ya kıyasla çok daha büyük olan dev kanyonların ve dağların da güçlü yerçekimi dalgalarının oluşmasında payı vardı ve bu dalgalar atmosfere zarar veriyordu.
NASA’ya bu heyecan verici bilgi için teşekkür ederken, “Dünya’nın atmosferinin kıymetini bilmekte fayda var” demeden geçemiyor insan…
Kaynak: Science Alert, iflscience, Science Daily, The verge, The Guardian
