*Rückenfigür: Sırtı izleyiciye dönük, karşısındaki açık alana doğru bakan figürler
Rückenfigür terimi 19. yüzyıl Alman Romantik resimlerinden gelir. Rückenfigür manzara içerisine yalnız bir insan figürünün sırtı izleyicilere dönük olarak yerleştirilmesi tekniğidir. Önde gelen uygulayıcısı Ressam Caspar David Friedrich olmuştur.
Rückenfigür Örnekleri
Koyu renk giysileri ile yalnız bir adam elinde bastonu ile bir dağın üstünde, karşısındaki manzaraya dalıp gitmiş. Resmin perspektifi izleyicileri sis denizine doğru bakmaya zorlar. Ufuktaki dağlar ile ressam boşluk hissini arttırmış.
Bu resim için Şair, oyun yazarı Heinrich von Kleist şöyle der: “Biri bu resme baktığında, göz kapaklarının kesilip alındığını hisseder.”
Caspar David Friedrich’in resminde sırtı bize dönük olarak duran figürü manzara ile mistik bir iletişime geçmiş gibi algılarız. Burada resimdeki figür ve doğa arasındaki ilişkide gizli bir takım arzular, özlemler fark ederiz. Rückenfigürler her zaman geleceğe bakar ancak bu gelecek, geçmişin izlerini taşır. Geçmişteki arzularımız, özlemlerimiz ve karşımızda duran gelecek.
Yine bir Caspar David Friedrich resmi olan Woman Before the Rising Sun, 1818-1820 tarihleri arasında yapılmış. Ressamın annesi, Caspar David 7 yaşındayken hayatını kaybetmiştir. Kız kardeşleri hastalık yüzünden çok genç yaşta hayatını kaybeder.
Ressam 13 yaşındayken ise abisi Johann onu buz tutmuş bir göle düşmekten kurtarır ancak kendi hayatını kaybeder. Ressamın yaşadıkları resimlerine de yansımıştır ancak bu resim biraz farklı 1818 tarihi hayatına Caroline Bommer’ın girdiği yıldır, aynı yıl evlenirler. Ellerini iki yana açmış doğan güneşi karşılayan kadının Caroline Bommer olduğu düşünülür.
Bir başka Rückenfigür resmine bakalım 1956 tarihli Sürrealist Ressam Kay Sage’nin Le Passage – Geçit adlı resmi:
Sırtı bize dönük kayalıklarda oturan bir kadın, üzerindeki elbise beline doğru kaymış gibi görünür. Önündeki manzarada susuzluktan çatlamış, ayrılmış görünen çorak topraklar ancak gökte yağmur bulutları.
Rückenfigür resimlerinde, izleyici sadece manzaranın içine çekilmekle kalmaz aynı zamanda figürün duygusal durumunun içine çekilir.
Çoğunlukla melankolik ama aynı zamanda huşu içinde olan paradoksal bir ruh hali içine çeker izleyicileri. Rückenfigür tekniğinde amaç İzleyicileri figürle birlikte aynı manzaraya yöneltmek ve aynı deneyimi yaşamalarını sağlamaktır.
En gizemli Rückenfigür olarak karşımıza çıkan ressam Rene Magritte’in Not To Be Reproduced – Kopyalanmamış adlı resmi
Resimde ayna karşısında ayakta duran bir adam, aynadan onun yüzünü görmeyi beklerken sırtını yani resme bakarken bulunduğu yerdeki görüntüyü tekrar görürüz. Buna rağmen aynanın önünde duran kitap yansıması doğrudur.
Yansımasını gördüğümüz kitap Edgar Alan Poe’nun tamamlanmış tek romanı olan “The Narrative of Arthur Gordon Pym” Arthur Gordon Pym’in Öyküsü‘nün Fransızca kopyasıdır. Resimdeki adam Magritte’in arkadaşı ve patronu sürrealist şair Edward James, resimde yüzünü görmeyiz.
Figürlerin sadece sırtını gördüğümüz tablolar belli belirsiz bir hüzün ve yalnızlık taşır. Ancak Magritte’in dünyası çok farklıdır. Magritte resimde bizi gerçeklik labirentinde dolaştırır. Kendimizi sorgularsak “biz kimiz?” sorusu ve gerçekte kim olduğumuz, kendimizi nasıl gördüğümüz ve olmak istediğimiz kişi olarak üç yönlüdür. Resim bize öznelerin gerçek görüntülerini sorgulamamız gerektiğini anlatır. Gördüğümüz şeyler aslında gerçekten olduğu gibi midir?
Resimde aynadan yansımasını gördüğümüz romana gelince, Nantucketli Arthur Gordon Pym’in Öyküsü genç Pym’in Grampus adlı balina gemisinde yaşadıklarını anlatır. Pym’in Güney Kutbuna yolculuğu sırasında gizemli bir şekilde aniden sona erer.Yorumcuların ürkütücü bulduğu roman bir boşlukta sona erer. Bir Poe hayranı olan Magritte’in neden bu romanı seçtiği çok tartışılmıştır.
Yıllar geçtikçe bu teknik hem fotoğraf hem sinemada önemli bir yere sahip olmuştur. Sinema afişlerinde de sık sık karşımıza çıkar.
Rückenfigürün sinemada kullanımı da resimlerde olan kullanımla aynı etkiyi vermeye yöneliktir. Figürlerin karşılarında bulunan manzara içinde konumlanışı ve manzara ile olan karşılıklı etkileşimleri.
