Watchowski’lerin elinden çıkan tüm şaheserler gibi, Sense8 de her birimize güzel şeyler kattı ve derin bir iz bıraktı. Sense8’i, her sahnesinde onu diğer dizilerden ve filmlerden ayıran bir “canlılık” ve “ruh” olduğunu hissederek yaşadık. Ne yazık ki dünyadaki birçok güzel şey gibi o da kar politikalarının kötücül yüzüyle karşı karşıya geldi… Bu yazıda Sense8’in dünyanın her bir tarafındaki geniş hayran kitlesi sayesinde yayınlanabilmiş final bölümünü bir kez daha anmak için, Watchowski’lerin final bölümünün çeşitli yerlerine gizledikleri mesajları ele aldım.
Bu sembollerin daha önce başka bir kaynakta ele alındığını, hatta fark edildiğini görmemekle birlikte, ciddi bir “mesaj” içeren ve bir şeyler anlatmak isteyen semboller olarak ele alınıp alınmaması gerektiği tartışmasını okuyucuya bırakıyorum. Ancak, Wathowski’leri diğer yapımlarından da tanıdığım kadarıyla kesin bir şekilde söyleyebilirim ki, bu sembollere onların zihinsel süreçlerini derinden etkilemiş olan klasik kaynaklar olarak bakabiliriz.
Fotoğraftaki sahneyi, trans-lezbiyen yönelimdeki Nomi Marks ile lezbiyen Amanita’nın bir kitapçıda ilk karşılaştıkları ana flashback yapan bir sahnede denk geliyoruz. Amanita elinde, ikilinin tanışmasına vesile olan “Venüs Castina” kitabını göstermekte.
Venus Castina – Clarence Joseph Bulliet
Venüs Castina, Afrodit’in Roma mitolojisindeki temsili olan Venüs’ün “Castina”, yani “iffetli” sıfatı eklenerek anıldığı halidir. Bu formunda Venüs “erkek bedeninde yaşayan kadın ruhları olan bireyler” ve onların çektiği özlem ile ilişkilendirilmiştir. Bu konu hakkında fazla bir kanıt bulunamasa da Cesare Lombroso eserlerinde eşcinsellerin ibadet ettiği Venüs’ü anlatırken Castina sıfatını da eklemiştir, ama cinsiyetçi bir üslup kullanmıştır. Sanat eleştirmeni ve yazar Clarence Joseph Bulliet ise yıllar sonra, eşcinsellik ve travestiliğe değindiği, kadınsı canlandırmalar üzerinde yazdığı ve bu konuda öncü nitelikte olan eserinin adını Roma Mitolojisindeki bu arketipe atıfta bulunarak “Venüs Castina” koymuştur. Kitap hem ismi, hem içeriği bakımından Nomi ve Amanita karakterlerinin ortak noktalarını özetliyor. Bununla birlikte trans deneyimi yaşamış olan Wachowski kardeşlere de bir göndermede bulunuyor.
“The Satanic Verses” – Salman Rushdie
Amanita’nın diğer elindeki kitaplar arasında ise en üstte Salman Rushdie var.
Salman Rushdie, Müslüman bir ailenin oğlu olarak 1947’de (bağımsızlıktan iki ay önce) Bombay’da doğdu. 1961’de lise eğitimi için İngiltere’ye gönderilen Rushdie’nin ailesi, 1964’te diğer Müslümanlar ile zorunlu olarak Pakistan’a göç etti ve Karaçi’ye yerleşti. Cambridge’de tarih eğitimi gören Rushdie fantastik bilim kurgu denemesi olan ilk romanı Grimus (1975) ile eleştirmenlerin dikkatini çektikten sonra, Gece Yarısı Çocukları (Metis, 2000) romanı ile (1981 Booker, 1982 James Tait Black, 1993 Booker of Bookers ödülleɾi) dünya çapında ün kazandı. Hindistan tarihi ve politikasına eleştirel yaklaşımı nedeniyle Hindistan’da yasaklanan bu romanı, bu kez Pakistan’da aynı akıbete uğrayan Utanç (Metis, 2005) izledi. Nikaragua anılarını aktardığı The Jaguar Smile’ın (1987, Jaguar Gülüşü, Pencere, 1989) ardından yazdığı The Satanic Verses (1988, Şeytan Ayetleri) ile 1988 Whitbread ödülünü kazandı.
Humeyni, 15 Şubat 1989 tarihinde Salman Rushdie’yi “Şeytan Ayetleri” romanından ötürü kafirlikle suçlayan bir fetva vermiş, kitabın yazarının ve yayımlanmasına yardımcı olan herkesin öldürülmesi gerektiğini söylemişti. Ölüm fetvasının üzerine, kitabı Japoncaya çeviren Hitoşi İgaraşi ofisinde bıçaklanarak öldürüldü. İtalyancaya çeviren Ettore Capriolo Milan’daki evinde bıçaklandı, ancak hayatta kalmayı başardı. Kitabın Norveç’teki yayıncısı ise Oslo’daki evinin önünde sırtından vurularak öldürüldü. Kitabı Türkçeye çeviren ve bir kısmının Aydınlık gazetesinde tefrika halinde yayımlanmasını sağlayan Aziz Nesin de ölüm tehditleri almıştı. Madımak katliamının nedenlerinden birisi olarak da bu öne sürülmüştür.
“Rome’s Revolution” – Richard Alston
Amanita’nın elinde tuttuğu kitaplardan ortadaki, Richard Alston’dan “Rome’nın Devrimi”
Londra Üniversitesi Royal Holloway Koleji’nde tarih profesörü olan Richard, Roma imparatorluk döneminin sosyal ve ekonomik tarihi üzerinde yoğun bir şekilde çalıştı. Eserleri antik tarih ve modern sosyal teoriler üzerinedir. Resepsiyona olan ilgisi şehircilik tarihi ve siyaset felsefesidir.
Roma’s Revolution, bu zorlu değişim dönemini derinlemesine inceleyen bir anlatıma sahip. Tarihçi Richard Alston, Roma vatandaşı ve askerinin deneyimlerini ortaya çıkarmak için Cicero, Caesar, Antony ve Octavia politikasının altını kazıyor. Devrimi, hem vatandaşlar arasında hem de meşruiyeti tehdit altında olan egemen sınıf arasında acımasızca rekabet eden bir toplumun krizi olarak resmetme diyor. Kitap boyunca, erkekleri başkentlerinde yürümeye ve vatandaşlarını katletmeye iten motivasyonlara ışık tutuyor. Ayrıca, İmparator Augustus’un ilham verici bir şekilde başarılı ve acımasız saltanatının ardındaki nedenleri ortaya koyuyor. Antik savaş, toplumsal ayaklanma ve kişisel ihanetin heyecan verici bir hikayesi olan Roma Devrimi, bugün hala etkisini göstermekte olan bir dönemin doyurucu ve yeni bir açıklamasını sunuyor.
“Rembrant’s Eyes” – Simon Schama
Simon Schama, Cambridge, Oxford ve Harvard üniversitelerinde tarih bölümünde öğrenim gördü. New Yorker dergisinde sanat eleştirmenliği yaptı. Şuanda Columbia Üniversitesi’nde tarih ve sanat tarihi bölümlerinde profesör olarak bulunmaktadır. “The Embarrassment of Riches”, “Citizens”, “Landscape and Memory”, “The Story of the Jews”, ve “The Power of Art” adlı kitaplarla ödüller kazanmış bir yazardır.
Bu göz kamaştırıcı, alışılmadık biyografi bize, ölümünden üç yüzyıldan daha uzun bir süre sonra bile Rembrandt’ın hayal gücümüzü nasıl hala etkilemeye devam ettiğini anlatıyor. Simon Schama Rembrandt’ın gerçek biyografisinin resimlerinde keşfedilmeyi beklediğini gösteriyor. On yedinci yüzyıl Hollanda’sının iç içe geçtiği zamanlarda Rembrandt’ı tamamen taze ve orijinal bir şekilde görmemizi sağlıyor.
“Aeneid” – Virgil
Sense8’in final bölümündeki bir başka sahne ise, tüm kümenin İtalya’daki bir malikaneyi basmak için turist kılığına girdiği tur arabasında geçiyor. Turist kılığındaki tüm küme üyeleri koltuklarında otururken, Leto’nun sevgilisi Hernando da turist rehberi kılığında ve elinde Virgil’in ünlü “Aeneid” adlı yapıtını tutuyor. Elindeki kitabın ismi ekranda çok kısa bir süreliğine gözükmekte. Ancak final bölümün isminin “Amor Vincit Omnia” olduğunu hesaba katarsak, oldukça önemli bir nokta burası.
“Amor Vincit Omnia”nın anlamı “Aşk her şeyin üstesinden gelir” demek. (yani “Love Wins!”)
Bu deyiş, karşımıza ilk defa Virgil’in Eclogues’inde karşımıza çıkar. Virgil tam hali ile; “Amor vincit omnia, et nos cedamus amori.” demiştir. Yani: “Aşk her şeyin üstesinden gelir, öyleyse sevgiye teslim olmalıyız”
Sahnede gördüğümüz “Aeneid” ise, Virgil tarafından M.Ö. 1. yüzyılda yazılmış epik bir şiirdir. Kahraman Aeneas, Roma’yı bulmak için Truva’dan İtalya’ya seyahat eden bir Truvalıdır. Bazıları Aeneid’in Virgil’in Homer’in Odysseia ve İlyada’ına cevabı olduğunu, çağının iki türünü (seyahat ve savaş) tek bir şiirde birleştirdiğini iddia ediyor.
Virgil’in kaynaklarında ve özellikle de Aeneid’de, diğer antik dönem tarihçilerin kayda geçirmediği, çok sayıda eşcinselliği, trans deneyimleri ile bunların ritüelistik ve inançsal temalarla kesiştiği noktalar karşımıza çıkar.
Bonus!
Amanita ve Nomi’nin düğününde arkada dans edenler de kim? Pembe rastalarından anlaşıldığı üzere Lilly Wachowski ve sevgilisi! Amanita ve Nomi’nin düğün sahnesinde, kadrajın arkasında bu şekilde yer almaları Amanita ve Nomi’nin hikayelerinin kendilerinden bir parça taşıdığını öne sürüyor olabilir mi?
Referanslar:
“Salman Rushdie ve Lanetli Kitabı: Şeytan Ayetleri” – www.dünyalilar.org
“Venus Castina” – Wikipedia – en.wikipedia.org/wiki/Venus_Castina
“Rembrand’s Eyes” – Amazon – https://www.amazon.com/Rembrandts-Eyes-Simon-Schama
“Rome’s Revolution” – Amazon
https://www.amazon.com/Romes-Revolution-Republic-Ancient-Civilization/dp/0199739765
“The Aeneid” – Goodreads – https://www.goodreads.com/book/show/12914.The_Aeneid
