Kahramanmaraş’taki 6 Şubat 2023 tarihinde 7,7 büyüklüğündeki Pazarcık ve aynı gün meydana gelen 7,6 büyüklüğündeki Elbistan depremi, Türkiye’nin yıllar sonra gördüğü en büyük depremler olarak kayıtlara geçti.
20 Şubat itibariyle açıklanan sayılara göre, deprem bölgesinde 41 bin 156 kişi vefat etti, 105 bin 505 kişi yaralandı.
Türkiye’de meydana gelmiş en büyük deprem olan 7.9 büyüklüğündeki 27 Aralık 1939 tarihli Erzincan depreminde, 32968 kişinin öldüğü, 116720 binanın hasarlı olduğu kayıtlara geçti.
Erzincan depreminin ardından, 17 Ağustos 1999 tarihli, 7.8 büyüklüğünde yaşanmış olan Gölcük depremi geliyorken, bu hafta başında yaşanan Pazarcık ve Elbistan depremleri, Türkiye tarihinde meydana gelmiş olan en büyük üçüncü ve dördüncü depremler oldu.
Depremler sonucu ölen ve yaralanan kişi sayısı güncelleniyor (Son güncelleme 20 Şubat akşam).
Türkiye’de Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan merkezli depremler dahil, en büyük depremler (tarih – saat – can kaybı – hasarlı bina bilgileri ile) şöyle sıralanabilir:
| TARİH | Saat (T.S.) | YER | ŞİDDET | MAG (Ms) | CAN KAYBI | HASARLI BİNA |
| 27.12.1939 | 01:57 | ERZİNCAN | X-XI | 7,9 | 32968 | 116720 |
| 17.08.1999 | 03:01 | Gölcük (KOCAELİ) | X | 7,8 | 17480 | 73342 |
| 6.2.2023 | 04:17 | Pazarcık (KAHRAMANMARAŞ) | 7,7 | 41156 (güncelleniyor) | (güncelleniyor) | |
| 6.2.2023 | 13:24 | Elbistan (KAHRAMANMARAŞ) | 7,6 | 41156 (güncelleniyor) | (güncelleniyor) | |
| 12.11.1999 | 18:57 | DÜZCE | IX | 7,5 | 763 | 35519 |
| 24.11.1976 | 14:22 | Muradiye (VAN) | IX | 7,5 | 3840 | 9232 |
| 09.08.1912 | 03:29 | Mürefte (TEKİRDAĞ) | X | 7,3 | 216 | 5540 |
| 23.10.2011 | 13:41 | Van | VIII | 7,2 | 644 | 17005 |
| 27.11.1943 | 00:20 | Ladik (SAMSUN) | IX-X | 7,2 | 4000 | 40000 |
| 01.02.1944 | 05:22 | Gerede-Çerkeş (BOLU) | IX-X | 7,2 | 3959 | 20865 |
| 18.03.1953 | 21:06 | Yenice (ÇANAKKALE) | IX | 7,2 | 265 | 6750 |
| 07.05.1930 | 00:34 | TÜRK –İRAN SINIRI | X | 7,2 | 2514 | – |
| 28.03.1970 | 23:02 | Gediz (KÜTAHYA) | IX | 7,2 | 1086 | 19291 |
| 25.04.1957 | 04:25 | FethiyeRodos(MUĞLA) | IX | 7,1 | 67 | 3200 |
| 26.05.1957 | 08:33 | Abant (BOLU) | IX | 7,1 | 52 | 5200 |
| 13.08.1951 | 20:33 | Kurşunlu (ÇANKIRI) | IX | 6,9 | 50 | 3354 |
| 07.12.1988 | 09:41 | Kars – ERMENİSTAN | X | 6,9 | 4 | 546 |
| 04.10.1914 | 00:07 | BURDUR | IX | 6,9 | 300 | 6000 |
| 19.08.1966 | 14:22 | Varto (MUŞ) | IX | 6,9 | 2396 | 20007 |
| 30.10.1983 | 07:12 | ERZURUM – KARS | VIII | 6,9 | 1155 | 3241 |
| 22.07.1967 | 18:56 | Mudurnu(ADAPAZARI) | IX | 6,8 | 89 | 7116 |
| 22.05.1971 | 18:43 | BİNGÖL | VIII | 6,8 | 878 | 9111 |
| 13.03.1992 | 19:08 | ERZİNCAN | VIII | 6,8 | 653 | 8057 |
| 13.09.1924 | 16:34 | Horasan (ERZURUM) | IX | 6,8 | 60 | 380 |
| 6.10.1944 | 04:34 | Ayvalık (BALIKESİR) | IX | 6,8 | 30 | 5500 |
| 16.7.1955 | 09:07 | Söke-Balat (AYDIN) | IX | 6,8 | 23 | 470 |
| 24.05.2014 | 12:25:01 | GÖKÇEADA AÇIKLARI- EGE DENİZİ | VII | 6,8 | ||
| 29.4.1903 | 01:46 | Malazgirt (MUŞ) | IX | 6,7 | 600 | 450 |
| 17.8.1949 | 20:44 | Karlıova (BİNGÖL) | IX | 6,7 | 450 | 3500 |
| 23.7.1949 | 17:03 | Karaburun (İZMİR) | IX | 6,6 | 7 | 865 |
| 22.9.1939 | 02:36 | Dikili (İZMİR) | IX | 6,6 | 60 | 1235 |
| 20.6.1943 | 17:32 | Hendek (ADAPAZARI) | IX | 6,6 | 336 | 2240 |
| 6.9.1975 | 12:20 | Lice (DİYARBAKIR) | VIII | 6,6 | 2385 | 8149 |
| 19.4.1938 | 12:59 | KIRŞEHİR | IX | 6,6 | 160 | 4066 |
| 28.3.1970 | 03:48 | Alaşehir (MANİSA | VIII | 6,5 | 53 | 3072 |
| 31.3.1928 | 02:29 | Torbalı (İZMİR) | IX | 6,5 | 50 | 2500 |
| 3.9.1968 | 10:19 | Bartın (ZONGULDAK) | VIII | 6,5 | 29 | 2478 |
Jeolojik açıdan Türkiye
Jeolojik yapısı açısından, Mesozoyik ve Tersiyer’de yanyana gelmiş ve bugünkü Anadolu kıtasını oluşturan Türkiye, bugünkü coğrafyasına Oligo-Miyosen’de kavuşmuştur. Türkiye, sismik açıdan oldukça aktif bir ülke. Avrasya-Arap-Afrika levhası arasında yer alan Türkiye, sınırları içerisinde Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattıyla deprem kuşağında bulunuyor.
Neden Türkiye’de depremler daha sık oluyor?
Kıtasal hareketliliğin, Türkiye’de Dünya’nın birçok bölgesinden daha sık olduğu söylenebilir. Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere 3 büyük fay hattı bulunmaktadır.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na (AFAD) göre, 2020 yılında bölgede yaklaşık 33.000 deprem kaydedildi. Bunlardan 332 deprem büyüklüğü 4.0 ve üzerindeydi.
Türkiye’de depremlerin sık görülme sebebi ülkenin tektonik konumundan kaynaklanmaktadır. Dünyanın en dış katmanı, tektonik plakalar olarak adlandırılan yaklaşık 15 büyük levhadan oluşur. Bu plakalar arasındaki sınırlar, bir fay sistemidir. Bu faylar boyunca herhangi bir ani hareket depremlere neden olabilir.
Türkiye’de hangi fay hatları var?
Türkiye, Avrasya ve Afrika levhaları arasına sıkışmış Anadolu tektonik levhası üzerinde yer almaktadır. Kuzeyde, “Arap levhası” hareketi daha da kısıtlamaktadır. Özellikle Avrasya ve Anadolu tektonik levhalarının buluşma noktası olan Kuzey Anadolu Fay (KAF) hattının çok daha fazla yıkıcı olduğu bilinmektedir. Dünyanın en iyi anlaşılan fay sistemlerinden biri olan KAF, İstanbul’un güneyinden Türkiye’nin kuzeydoğusuna kadar uzanır ve geçmişte yıkıcı depremlere neden olmuştur. 1999’da Gölcük ve Düzce illerinde 7,4 ve 7,0 büyüklüğünde iki depreme neden olan depremlerde, yaklaşık 18.000 kişi öldü ve 45.000’den fazla kişi yaralandı. Yine 2011 yılında Van’ın doğusunda meydana gelen 7.1 büyüklüğündeki depremde 500’den fazla kişi hayatını kaybetmişti.
Türkiye’de bunun dışında Anadolu Levhası ile kuzeye doğru hareket eden Arap Levhası arasındaki tektonik sınır olan Doğu Anadolu fay hattı vardır. Türkiye’nin doğusundan Akdeniz’e 650 kilometre uzanır. Buna ek olarak, Doğu Akdeniz’de Yunanistan’ın güneyinde ve Türkiye’nin batısında yer alan Ege Denizi Levhası da bölgede sismik aktivite kaynağıdır.
Bir tahmine göre, ülkenin kara kütlesinin neredeyse %95’i deprem eğilimliyken, İstanbul ve İzmir gibi büyük şehirler ve Doğu Anadolu bölgesi de dahil olmak üzere ülkenin yaklaşık üçte biri yüksek risk altındadır.
Bu yazı ilk olarak https://onurmetin.com.tr/ adresinde yayımlanmıştır.
