“Çöl bizim yurdumuzdur, o bizim yaşamak için seçtiğimiz ve her köşesini bildiğimiz ülkemizdir. Çöl bizim için özgürlük, kimliktir. Çöl bizim evimizdir” diyor Tinariwen adlı Tuareg halkından çıkan müzik grubunun gitaristi.
Farklı ve azınlıkta olan her zaman tehdit altındadır. Tuaregler de bu önermenin içerisinde yer alıyor. Tuaregler, Afrika Berberileri’nin bir kolu. Bin yılı aşkın bir süredir Burkina Faso, Cezayir, Libya, Mali ve Nijer arasındaki bölgede yaşıyorlar. Binlerce yıldır göçebe yaşamakta olan ve deve sırtında Sahra’yı geçen Tuaregler şu an yarı göçebe yaşayarak hayatlarını sürdürmekteler.
Ayrıca Müslümanlar ve çok özgün bir kültürleri var. Aşırı misafirperverler. Misafir, Tuareglerde çocuktan hemen sonra geliyor. Misafir gelir gelmez sorulan ilk soru su isteyip istemedikleri oluyor. Kültürlerinin en ayırt edici parçalarından biri de anaerkil olmaları. Dünyada bu konuda pek az topluluk onlarla karşılaştırılabilir düzeyde. Anaerkil Tuareglerde kadın bir hayli özgür.
Kadınların evlenmeden önce diledikleri kadar sevgilisi olabiliyor ve bir kadın geceyi bir erkekle geçirdiğinde tek bir kural ortaya çıkıyor: Sabah olduğunda erkek devesi ile birlikte orayı terk etmeli. Ayrıca bir erkeğin bir çadırda yemek yiyebilmesi için o çadırda yaşayan bir kadınla ilişkiye girmesi gerekli. Aksi takdirde ayıp karşılanıyor.
Evlilikte de söz kadınlarda bitiyor. Evlilik kadının arzusuna bağlı gerçekleşiyor ve aynı şekilde kadının arzusuna bağlı şekilde bitiyor. Eğer Tuaregli bir kadın evlenmeye karar verirse erkekten onu etkileyecek bir şiir yazmasından başka bir şey beklemiyor. Çocuk doğduğunda ise soyadını annesinden alıyor. Boşanmak da Tuareg halkı arasında oldukça yaygın. Hatta bir kadın boşanmaya karar verdiğinde bir boşanma partisi düzenleniyor. Erkeğe de boşandıktan sonra devesi ile birlikte annesinin evine dönmek kalıyor.
Tuareglerin kadın-erkek ilişkilerindeki belki de en ilginç husus erkeklerin örtünmesi. Diğer Müslüman topluluklarda kadınları peçe takmış görürken Tuaregler’de erkekler peçe takıyor. Peçe takan Tuareg erkekleri “Sahra’nın Mavi Adamları” olarak biliniyor. Antropologlar tarafından neden peçe taktıkları sorulduğunda ise Sahra’nın Mavi Adamları, “Kadınlar güzeldir, onların yüzlerini görmek isteriz” diye yanıtlamışlar.
Ancak her farklı olan gibi Tuaregler de tehdit altında gibi görünüyor. Kültürleri yüzünden onları kabul etmeyen İslam alemi, göçerlikten kentleşmeye geçiş geleneklerinin zayıflamasına neden olabilecek etkenlerin başında geliyor. Kimi Tuaregler kendi kültürlerini dünyaya göre geri ve yanlış bulmaya başlamış ve hatta bazıları ana dilleri olan Tamasheq dili yerine Arapça konuşur duruma gelmiş. Kültürlerini günümüze dek korumayı başarmış olan çölün bedevi savaşçıları umarız hayatın kendilerini yok etmesine ve kendilerini kendilerine yabancılaştırmasına izin vermez. Ayrıca umalım ki Tuaregler’de kadına verilen değer, tüm topluluklarda görülebilsin.
Başlık Görseli: © Brent Stirton
Kaynak: Daily Mail, Radikal Blog, CNN Türk
