Çocuk tanımı en geniş haliyle UNESCO’ya göre 18 yaş altındaki tüm bireyleri kapsıyor. Bu yaş altındaki bireyler kendilerinden sorumlu olan ebeveynlerin verdiği kararlar ve sağladığı şartlarla yaşamlarına devam ediyor. Günümüzde epey fazla gündem olan çocuklar bireydir, kendileri hakkında karar verebilirler, seçim yapabilirler tartışmalarıyla çocuk odaklı yaklaşım birçok alana yayılmıştır lakin yeterli değildir.
Çocuklar her alanda ihmal etme, duygusal istismar gibi maalesef kolay kolay da ölçülemeyen ve dikkate değer bulunmayan istismar çeşitlerine maruz kalıyor. Fiziksel istismar ise ancak başka bir kişinin çocuğu izlemesi ve incelemesiyle ortaya çıkmaktadır. Cinsel istismara da evde-okulda-sokakta her yerde rastlanabilmektedir.
Çocukları aile içinden okula, okuldan sokağa saran bu sarmal içinde nasıl koruyacağız diye düşünmemize fırsat verilmeden bir de kitaplar çıkıyor karşımıza…
Sadece hikaye vb. de değil, bizzat devlet tarafından sağlanan ücretsiz kitaplarda da maalesef çocuk odağını temel almayan, sakıncalı içerikler yer alıyor. Ne bu sakıncalı içerikler? Şiddet içeren görseller, cinsiyet eşitliğine aykırı söylemler ve hatta açıkça cinsel istismar anlatıları…
Tüm bunların yanında internet aracılığıyla denk gelecek derya deniz içerikler… Maalesef devletin bir eğitim politikasının olmaması yanında bir çocuk politikası da yok. Yasalar çocukları dinlemiyor ve dinlese bile inanmıyor, ya da onlarca kez anlatmak zorunda bıraktırıyor.
İşte böyle bir ortamda çocuklar için yayın seçerken çok dikkatli olmak gerekiyor. Peki, en doğru kaynağı nasıl seçeceğiz? Nelere dikkat edeceğiz?
Öncelikle güvendiğimiz ve bildiğimiz yayınevlerinin kitaplarını seçmemiz gerekiyor.
Seçtiğimiz yayınevinin çocuk kitaplığıyla ilgili kurullarına göz atmak, bu kurullarda eğitimcilerin, pedagogların, çocuk gelişimcilerin ve alanında uzman insanların olduğuna emin olmak önemli bir unsur.
Çocuktan önce kitabın kesinlikle ebeveynler tarafından incelenmesi gerekmektedir. Bu sırada dikkat edilmesi gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz;
Kitabın yaş aralığının çocuğa uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Kitabın belirttiği yaş aralıklarına uygun içeriğe sahip olup olmamasına bakılmalıdır.
Görsel ve metin arasında ilişki kurulabilmesi gerekmektedir. (Örn: eşeğin anlatıldığı bir metinde resim olarak at kullanılması)
Hiçbir şiddet içeriğini barındırmaması (Herhangi bir canlıya zarar verilmemesi, fiziksel olarak dalga geçmemesi, kan, ölü, tank, silah bulundurmaması)
Cinsiyetçi ögelere kesinlikle yer verilmemesi gerekmektedir.
Düzgün, akıcı ve yaş grubunun anlayabileceği, basit cümlelerden oluşan, yine yaş aralığıyla bağlantılı olarak kitapların az yazı, çok görselle desteklenmesi önemlidir.
Yazım kurallarına uygun olmakla birlikte yazıların büyük puntolu, görsellerin renkli ve dikkat çekici olması gerekmektedir.
Kurgu tabii ki gerçek olmayabilir ama çocuğun anlamlandıramayacağı boyutta tanımlamalar ve olaylar zaten gerçek ve hayal arasında ayrım gücü yeni oluşan bireyler için sakıncalı olabilir.
Kitap; politik olmamalıdır, dini bilgiler içermemelidir. Kısacası kitap, çocuğu sadece bir duygu ya da tarafa itmemelidir.
Çocuğun ilgi alanına göre seçim yapılması okuma alışkanlığı kazanmada önemli bir etken olacaktır.
