Takvimler 1884’ü gösterirken Oscar Wilde çoktan Londra cemiyetinin önemli figürlerinden biri olmuştu. Viktorya aydınlarının arasında yer edinmesini sağlayan oyunları daha yayınlanmamışsa da kendisini sanatsever, sosyetik, okutman olarak, kıyafetleri de içeren her türlü estetik şey üzerine fikir belirterek tanıtmayı başarmıştı. 1884’ün başlarında, birkaç sene önce İrlanda’da tanıştığı Constance Lloyd ile nişanlandığını açıkladı. Gazeteler bu haberle çalkanlandı ve Wilde’ın eşiyle Dublin’e taşınmayacağını duyurdu: “Londra’nın en eksantrik figürü ve cemiyet arasında zekanın ve nüktedanlığın temsili olan Wilde’ın gideceğine dair endişeler vardı. Ne mutlu ki bu endişe boşa çıktı. Oscar hiçbir yere gitmiyor.”
Fakat Wilde o sene gazetelerde başka bir sebepten dolayı yer alıyordu. Pall Mall Gazette’de yayımlanan bir mektup serisinde kadınların nasıl giyinmesi gerektiği konusunda yazıyordu. Ertesi yıl New York Tribune’de giyimin ve kişinin ruhu arasında önemli bir ilişki olduğunu savunduğu “The Philosophy of Dress” (Giyinmenin Felsefesi) adlı makalesi yayımlandı.
O zamanlar, kadınlar yaygın olarak kaba, kısıtlayıcı iç çamaşırlar ve kabarık gözükmesi için alta takılan aparatlardan oluşan uzun bir etek giyiyorlardı. Öte yandan korseler çok rahatsızlık vericiydi ve ölümcül olabiliyordu. İskeleti deforme ediyor, üremeyi güçleştiriyor ve hatta iç organları hareket etmeye zorluyordu. Tüm bunlara rağmen, insanlar bu şekilde giyinmeye devam etti, doktorların kaygılarını ve ısrarlarını reddederek bu tarz kıyafetlerin duruşu düzelttiğini savundu.
Böyle bir iklimde korselerin görgüsüzlük olduğunu ve kadınların bedenini nesneleştirdiğini düşünen insanlar kıyafet reformu taleplerini dile getirmeye başladı. Zamanla, kıyafet reformu talebi kadın hakları ve eşit yurttaşlık hakkı için verilen mücadelede önemli bir yer edinmeye ve görülmeye başlandı. Öte yandan, reform itibariyle alternatif olarak sunulan birçok kıyafetin de şaşırtıcı ve ahlaki açıdan sorgulanabilir olduğu tartışma konusu oldu.
Pantolon-Etek
Wilde’ın mektupları kendisinin kadınlar için rahat, sade, minimal formda kıyafetleri savunduğunu gösteriyor. Esasen kendisi pantolon-etek konusunda ısrarcıydı. Bu İngiliz basınında geniş bir yankı buldu ve ahlaksızlığı yayması sebebiyle eleştirildi. Pantolon-etek bir tür uzlaşmaydı. Wilde’ın eşi Constance bir mektubunda pantolon-eteği “İngiliz toplumunun hoşgörüsüzlüğünü hesaba kattığımızda bölünmemiş bir etek gibi görünme”ye çalışma olarak tanımladı. Bunu giyenler kendilerine özgürlüğü tattırdığı için çok sevdiler. Giyenlerden biri pantolon-eteği “iç eteğin ortadan kalkmasıyla hissedilen özgürlük” olarak tanımladı.
Constance, Wilde ile evliliği dolayısıyla bir anlamda ünlü olmuş oldu. New York Times bile Wilde’ın tasarladığı söylenen gelinliğini haber yaptı. Balayında, artık bir Wilde olan Constance anne ve eş olmak dışında ne yapacağına dair uzun uzun düşündü ve arkadaşına yazdığı bir mektupta kariyer sahibi olmayı düşündüğünü yazdı: “Bir gazetenin muhabiri ya da tiyatro oyuncusu olmayı düşünüyorum.” Muhabir ya da oyuncu olamasa da birçok amaç için aktivist oldu. Kadınların kıyafet reformu ve pantolon-etek tartışması onun en çok ilgilendiği konulardı.
The Rational Dress Society
Birkaç yıl önce, 1881 yılında, Lady Frances Harberton “kişisel zevklere ve rahatlığa göre sağlık, konfor ve güzelliği baz alan kıyafet modelinin benimsenmesini desteklediği” The Rational Dress Society adlı oluşumu başlattı. Şaşırtıcı bir şekilde, iç giysilerin 3 kg’ın altında olması gerektiğini savundular. Oluşum, 1850’lerin jimnastik pantolonu çılgınlığından kırk yıl sonra ortaya çıktı ama benzer şeyleri savundu: “pantolon-etek.”
Constance, Wilde’ın kadınların giyimi hakkındaki fikirlerini yaymak için çabaladı. Kendisi için olduğu kadar Wilde için de giyindi: Aktris Elizabeth Robins onunla evinde buluşmasını ve nispeten soğuk bir Ağustos gününde giydiği ince tüllü beyaz elbiseyi anımsıyor. Robins’in ona baktığını gören Constance “Eşim beyaz giymemden hoşlanıyor” diye karşılık veriyor. Diğer başka durumlarda tanıklar Constance’in açıkça Wilde’ı memnun etmek için giydiği kendine has ve eksantrik kıyafetlerini hatırlıyor. Örneğin bir sergi açılışında, resimlere bakmak yerine, birçok kişi birbirlerine Mrs. Wilde’ı görüp görmediklerini soruyor.
Olağandışı giysilere sempatisi; Wilde’ın kıyafet reformunu güçlü ve destekleyici görüşleri; iki çocuğuna anne ve Wilde’a eş olmanın ötesinde bir şeyler yapmaya duyduğu istek Constance’i The Rational Dress Society’nin en görünür ismi yaptı. Kasım 1888’de oluşuma verdiği Clothed in Our Right Minds adlı bir derste pantolon-eteği kendisi modellemiş ve bunun uygunsuz olduğunu söyleyenlere karşı bir konuşma yapmıştır. Yine bu dönemde The Rational Dress Society gazetesinde editör olmuştur.
Wilde pantolon-etek konusunda oldukça netti. Ayrı iki uzantısının olması utanılacak bir şey değildi aksine kıyafetin esası güzeldi ve kadınların giyiminde mükemmelliğe doğru bir adımdı. Wilde daha da radikal bir tutum sergiliyordu: “Eğer pantolon-eteğin pozitif bir katkısı olacaksa, alışılagelmiş eteğin görünüşüyle aynı olmak fikrinden vazgeçilmeli. Gereksiz fırfırlar ve süslemelerden kurtulup, iki parçanın genişliği azaltılmalı. Bir kıyafet taklit edildiği an, mücadele kaybedilir, bırakalım aslı ne ise kendi de öyle olsun, problem anca böyle çözülebilir.” Aslında Wilde’ın söylemek istediği şey kadınları “pantolon-eteğin bir başka versiyonu ya da golf pantolonu denilen geniş formlu bir giysi”nin içinde görmek.
Yıllar geçtikçe, Constance kıyafet reformcusu olarak çok daha özgüvenli oldu. Herkesin içinde pantolon-etek giyerek bunun şık, güzel bir kıyafet olduğunu kanıtlamaya çalıştı.
Bu arada Wilde kadınların hayatı, kültür ve moda konulu Woman’s World dergisinde editörlükle meşguldü. 1887 yılında “Kimse güzel ve sağlıklı giyimin değerini ve önemini benim kadar umursamıyor” demiştir. Wilde bu dergiyi ilerici görüşlerin yayılmasında bir araç olarak görmüş ve tüm sınıftan kadınların kolayca ulaşabilmesi için fiyatını düşürmeye çalışmıştır. Aynı zamanda Constance de dergide çocuk giyimi ve pantolon-eteğin kız çocukları için bir hak olduğuna dair birkaç makale yazmıştır: “The Rational Dress, kızlarının sağlıklı ve mutlu büyümesini isteyen her anne tarafından benimsenmelidir.”
Fakat bu projeler için tüm gayretleri, Wilde’ın ünü artınca azalmaya başladı. O artık sadece bir ünlü değil aynı zamanda ünlü bir oyun yazarıydı. 1895’te görülen sansasyonel bir dava sonucu homoseksüel davranışlar ve ahlaksızlık sebebiyle iki yıllık ağır iş cezasına çarptırıldı ve hapse girdi.
Wilde artık mücadele içinde olamasa da, pantolon-etek modası ivme kazandı, toplumda ilgi çekti ve büyüdü. 1898’de oluşumun kurucularından Lady Harberton pantolon-eteğe benzer bir kıyafet giymesi sebebiyle Hautboy Otel’e alınmadı. Ayrıca, kadınların oy hakkı için mücadele eden aktivistler kampanya boyunca pantolon-etek giymeleri sebebiyle “komik varlıklar” olarak nitelendirildiler.
Wilde ve Constance’in ölümlerinden çok sonra pantolon kadınlar için garipsenmeyen bir giysi oldu.
Kaynak: Atlas Obscura
