Ana SayfaKültür & SanatFotoğrafDr. John Sassal: Talihli Bir Köy Hekimi

Dr. John Sassal: Talihli Bir Köy Hekimi

-

Konuk Yazar: Prof Dr Hakan YAMAN

WE Smith Dr. Arnest Ceriani’nin hayatını yayınladıktan sonra haklı olarak fotoröportajının ustası ünvanını kazanmıştır. Kendisinden sonra benzeri röportajlar yapılmıştır. Bunlardan bir tanesi J Berger ve J Mohr’un ortak yapmış oldukları bir çalışmadır: Dr. John Sassal’ı konu alan “Talihli Bir Adam: Bir Köy Doktorunun Hikayesi”. Bu çalışma WE Smith’in 1948 yılında LIFE dergisinde yayınlanan çalışmasından yaklaşık 20 yıl sonra 1967 yılında kitap olarak yayınlanmıştır. 

İki çalışma benzer bir konuyu ele almış olsalar da yapısı itibariyle farklılıklar arz eder. WE Smith fotoröportajını tek elden çıkarırken,” Talihli Bir Adam” çalışması iki kişi tarafından hazırlanmıştır. Jean Mohr fotoğrafları çekerken, metin John Berger tarafından hazırlanmıştır.  

“Talihli Bir Adam” çalışmasında farklı olarak manzaralar ile giriş yapılır, sonra hekimin eylemlerine yer verilir ve sonra da hasta ve hekimin portreleri bulunur. Eser tek elden çıkmadığı için yazı ve fotoğraflar birbirini tamamlar. Bazı fotoğraflarda açıklamalara ihtiyaç duyulurken, bazılarının okur tarafından yorumlanması beklenir. 

Berger’e göre fotoğraflar “görüntü aktarırırlar” ve yalnızca “bir anı resmederler”. Bir şeyin anlamı ise “anlık değildir…bağlantılar ile keşfedilir ve gelişim olmadan var olamaz… Öykü olmadan ve açıklama olmadan anlamın olması mümkün değildir”.  Van Beek’e göre ise “…bu nedenle, bir anın açıklanmasından kaynaklanan anlamsız çok anlamlılığını aşabilmek için,  fotoğrafların bağlam  ya da bir öykü sunan  kelimelere gereksinim duyar”. Berger’e göre ise bazı fotoğraflar ise kendilerini boylamasına ifade ederler. Bu fotoğraflar sadece o anı görüntülemezler, anlamının sınırlarının ötesine gider ve ilintili olan olaylarla bağ kurar. Bu fotoğraflara kelimeler ve açıklamalar eklemek fotoğrafın kendi dilini engellenmesine yol açar. 

Fotoğrafların açıklama olmaksızın kendilerini ifade etmeleri ya da van Beek’e göre “fotoğrafların bir dil olarak işlev görmeleri” özellikle belgesel fotoğrafçılığının post-modern akımında kabul görürlerken, modern ya da formalist akımda ise fotoğrafların anlam kazanabilmeleri ya da desteklenmeleri için açıklamalar eklenmektedir. 

WE Smith’in “Köy Doktoru” modern bir bakış açısıyla hazırlandığı ifade edilse de “Talihli Bir Adam” hakkında farklı görüşler mevcuttur. Scott “Talihli Bir Adam”a modernist okuma yaparken, van Beek bu çalışmanın aslında modernist ile post-modernist akımların arasında kaldığını ifade etmektedir. Berger’in “Anlatmanın Bir Başka Biçimi” çalışması ise post-modernist bir yaklaşım ile hazırlanmıştır. 

“Talihli Bir Adam”da fotoğrafçı ve yazar çalışmaları ayrı ayrı yapmışlardır. Kitabın  hazırlanma aşamasında ise bir araya gelmişler ve ortak bir dil bulmaya çalışmışlardır. Ancak bu çaba kitabın bazı yerlerinde mümkün olmuştur. Metin bazı yerlerde ötüşürken, bazı yerlerde ayrışmıştır. Yani metin ve fotoğraflar ayrı ayrı değerlendirilmeleri olanaklı olmuştur. Örneğin portreleri metinden bağımsız olarak incelemek mümkündür. Dolayısıyla “Talihli Bir Adam” kitabında yazar ve fotoğrafçı modernist ile post-modernist akımlar arasında gidip gelmişlerdir. “Bu çalışma aynı zamanda fotoğrafın paradoks doğasını da yansıtmaktadır”.

“Talihli Bir Adam” 1967 yılında yayınlandığında kırsal bir hekimin rolünü analitik, sosyolojik ve felsefi olarak inceleyen  bir çalışma olmuştur. Bu çalışmanın kahramanı olan Dr. J Sassal hekimlik mesleğine derinden bağlı ve tutkulu bir köy hekimi olarak anlatılır. Kültürel ve entelektüel yoksunluğun yoğun olduğu bir ortamda, kişiliğinden hiçbir şey kaybetmeden hizmet eden insanı görmek mümkündür. Gloucestershire kırsalında çalışan bu hekim aynı zamanda J Berger’in de aile hekimliğini yapmaktaydı. Berger ufak bir sorun için kendisine gittiğinde, hekimliği ve kişiliğinden çok etkilenmiş ve bu görüşmeden bir dostluk gelişmiştir. Kendisini özellikle Dr. J Sassal’in dinmeyen bitmeyen heyecanı ve idealizmi etkilemiştir. Dur durak bilmeyen öğrenme ve deneyim  kazanma hevesi eşsiz olduğunu gözlemiştir, ancak bu değerin bir gün unutulup, gideceğini düşünerek de üzülmüştür. 

Kalıcı bir eser bırakmak için Berger ve Mohr altı hafta boyunca Dr.Sassal’in evinde kalmış ve kendisini izlemişlerdir. Hastalarının izniyle çekimleri yapmışlardır. Kendisini gece gündüz izlemişlerdir, acil ev ziyaretlerine eşlik etmişlerdir. Çalışmanın ardından Berger ve Mohr Cenevre’ye dönmüşlerdir ve birbirlerinden bağımsız olarak çalışmalarını bir ayda tamamlamışlardır. 

Yeniden bir araya geldiklerinde, metin ve fotoğrafların birbirleriyle örtüştükleri anlaşılmış ve bu nedenle çalışma yeniden gözden geçirilmiştir. Yeniden buluşulunca artık fotoğraflar ve metin birbirlerini tamamlamaktaydılar ve adeta “birbirleriyle konuşuyorlardı”.

Kitap çıktıktan sonra Dr. Sassal ve çalışmaları ebedileşmişti. Bu çalışma sadece bir hekimin anısı olmamıştı, aynı zamanda unutulmakta olan ve kaybolmaya yüz tutmuş bir hekimlik uygulamasına da şahitlik yapıyordu. Dr. Sassal bu mesleki tercihinde Dr Faust’un anlaşmasına benzer bir anlaşmaya kanıyla imzalamıştı. İnsanoğlunun hayatına ilişkin her türlü bilgiyi edinmek karşılığında dur durak bilmeyen yoğun çalışma mesaisini sineye çekmiştir. Hastalarının gereksinimlerine yetişememenin yetersizlik duyguları içerisinde, sağlıkla ilgili her şeyi kayıt altına almayı görev edinmiştir. Kitabın başındaki manzaraların arkasında birçok yaşanmışlıklar gizlidir. Aile hekimi de bunlara şahitlik etmektedir. Olanaklı olduğu yerde müdahale etmektedir. Berger her ne kadar Dr. Sassal’ın hizmet ettiği topluluğa olan katkısını ölçmeye çalışsa da başarılı olamamıştır. Çünkü yaptıklarının değeri paha biçilemez. Bir hastanın ağrısını dindirmenin yarattığı mutluluğun ya da bir başkasının hayatını kurtarmanın bedeli ne olabilir? 

Kaynaklar:

Berger J, Mohr J. Talihli Bir Adam: Bir Köy Doktorunun Hikayesi. Çev.: Osman Akınbay. İstanbul: Agora. 2008.

Berger J.   Bir Fotoğrafı Anlamak. (Çev.: Eyüboğlu B). İstanbul: Metis Yayınları,2014

Berger J, Mohr J. Anlatmatnın Başka Biçimi. (Çev. Akınhay O). İstanbul: AgoraKitaplığı.2007. 

Clive S. Spoken Image: Photography and Language. London: Reaktion Books, 1999.

Gavin F. John Berger’s A Fortunate Man: a masterpiece of witness . Erişim: https://www.theguardian.com/books/2015/feb/07/john-sassall-country-doctor-a-fortunate-man-john-berger-jean-mohr. Erişim Tarihi: 24.10.2019.

Mitchell WJT. “The Photographic Essay : Four Case Studies.” In Picture Theory: Essayson Verbal and Visual Representation. Chicago: University of Chicago Press, 1995

Roger J.  Books: A Fortunate Man: The Story of a Country Doctor

British Journal of General Practice 2015; 65 (633): 202. DOI: 10.3399/bjgp15X684553 

Smith WE.  “Country Doctor.” LIFE Magazine. 1948. Erişim: http://100photos.time.com/photos/country-doctor-w-eugene-smith . Erişim Tarihi: 14.08.2019.

Van Beek B. Two Country Doctors: Between Photography and Language. Erişim: bramvanbeek.be/texts/Country%20doctor_revised.pdf. Erişim Tarihi: 14.08.2019.

Yaman H. W. Eugene Smith’in İkonik Fotoröportajı “Köy Doktoru”. https://gaiadergi.com/w-eugene-smithin-ikonik-fotoroportaji-koy-doktoru/. Erişim Tarihi: 24.10.2019

\n

Konuk Yazar: Prof Dr Hakan YAMAN<\/strong><\/p>\n\n\n\n

WE Smith Dr. Arnest Ceriani\u2019nin hayat\u0131n\u0131 yay\u0131nlad\u0131ktan sonra hakl\u0131 olarak fotor\u00f6portaj\u0131n\u0131n ustas\u0131 \u00fcnvan\u0131n\u0131 kazanm\u0131\u015ft\u0131r. Kendisinden sonra benzeri r\u00f6portajlar yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan bir tanesi J Berger ve J Mohr\u2019un ortak yapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bir \u00e7al\u0131\u015fmad\u0131r: Dr. John Sassal\u2019\u0131 konu alan \u201cTalihli Bir Adam: Bir K\u00f6y Doktorunun Hikayesi\u201d. Bu \u00e7al\u0131\u015fma WE Smith\u2019in 1948 y\u0131l\u0131nda LIFE dergisinde yay\u0131nlanan \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131ndan yakla\u015f\u0131k 20 y\u0131l sonra 1967 y\u0131l\u0131nda kitap olarak yay\u0131nlanm\u0131\u015ft\u0131r.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

\u0130ki \u00e7al\u0131\u015fma benzer bir konuyu ele alm\u0131\u015f olsalar da yap\u0131s\u0131 itibariyle farkl\u0131l\u0131klar arz eder. WE Smith fotor\u00f6portaj\u0131n\u0131 tek elden \u00e7\u0131kar\u0131rken,\u201d Talihli Bir Adam\u201d \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 iki ki\u015fi taraf\u0131ndan haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r. Jean Mohr foto\u011fraflar\u0131 \u00e7ekerken, metin John Berger taraf\u0131ndan haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r.  <\/p>\n\n\n\n

\u201cTalihli Bir Adam\u201d \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131nda farkl\u0131 olarak manzaralar ile giri\u015f yap\u0131l\u0131r, sonra hekimin eylemlerine yer verilir ve sonra da hasta ve hekimin portreleri bulunur. Eser tek elden \u00e7\u0131kmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yaz\u0131 ve foto\u011fraflar birbirini tamamlar.\u00a0Baz\u0131 foto\u011fraflarda a\u00e7\u0131klamalara ihtiya\u00e7 duyulurken, baz\u0131lar\u0131n\u0131n okur taraf\u0131ndan yorumlanmas\u0131 beklenir.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

Berger\u2019e g\u00f6re foto\u011fraflar \u201cg\u00f6r\u00fcnt\u00fc aktar\u0131r\u0131rlar\u201d ve yaln\u0131zca \u201cbir an\u0131 resmederler\u201d. Bir \u015feyin anlam\u0131 ise \u201canl\u0131k de\u011fildir\u2026ba\u011flant\u0131lar ile ke\u015ffedilir ve geli\u015fim olmadan var olamaz\u2026 \u00d6yk\u00fc olmadan ve a\u00e7\u0131klama olmadan anlam\u0131n olmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir\u201d.\u00a0 Van Beek\u2019e g\u00f6re ise \u201c\u2026bu nedenle, bir an\u0131n a\u00e7\u0131klanmas\u0131ndan kaynaklanan anlams\u0131z \u00e7ok anlaml\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 a\u015fabilmek i\u00e7in,\u00a0 foto\u011fraflar\u0131n ba\u011flam\u00a0 ya da bir \u00f6yk\u00fc sunan\u00a0 kelimelere gereksinim duyar\u201d. Berger\u2019e g\u00f6re ise baz\u0131 foto\u011fraflar ise kendilerini boylamas\u0131na ifade ederler. Bu foto\u011fraflar sadece o an\u0131 g\u00f6r\u00fcnt\u00fclemezler, anlam\u0131n\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131n \u00f6tesine gider ve ilintili olan olaylarla ba\u011f kurar. Bu foto\u011fraflara kelimeler ve a\u00e7\u0131klamalar eklemek foto\u011fraf\u0131n\u00a0kendi dilini engellenmesine yol a\u00e7ar.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

Foto\u011fraflar\u0131n a\u00e7\u0131klama olmaks\u0131z\u0131n kendilerini ifade etmeleri ya da van Beek\u2019e g\u00f6re \u201cfoto\u011fraflar\u0131n bir dil olarak i\u015flev g\u00f6rmeleri\u201d \u00f6zellikle belgesel foto\u011fraf\u00e7\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n\u00a0post-modern ak\u0131m\u0131nda kabul g\u00f6r\u00fcrlerken, modern ya da formalist ak\u0131mda ise foto\u011fraflar\u0131n anlam kazanabilmeleri ya da desteklenmeleri i\u00e7in a\u00e7\u0131klamalar eklenmektedir.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

WE Smith\u2019in \u201cK\u00f6y Doktoru\u201d modern bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131yla haz\u0131rland\u0131\u011f\u0131 ifade edilse de \u201cTalihli Bir Adam\u201d\u00a0hakk\u0131nda farkl\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fler mevcuttur. Scott \u201cTalihli Bir Adam\u201da modernist okuma yaparken, van Beek bu \u00e7al\u0131\u015fman\u0131n asl\u0131nda modernist ile post-modernist ak\u0131mlar\u0131n aras\u0131nda kald\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmektedir. Berger\u2019in \u201cAnlatman\u0131n Bir Ba\u015fka Bi\u00e7imi\u201d \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 ise post-modernist bir yakla\u015f\u0131m ile haz\u0131rlanm\u0131\u015ft\u0131r.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

\u201cTalihli Bir Adam\u201dda foto\u011fraf\u00e7\u0131 ve yazar \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 ayr\u0131 ayr\u0131 yapm\u0131\u015flard\u0131r. Kitab\u0131n\u00a0 haz\u0131rlanma a\u015famas\u0131nda ise bir araya gelmi\u015fler ve ortak bir dil bulmaya \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015flard\u0131r. Ancak bu \u00e7aba kitab\u0131n baz\u0131 yerlerinde m\u00fcmk\u00fcn olmu\u015ftur. Metin baz\u0131 yerlerde \u00f6t\u00fc\u015f\u00fcrken, baz\u0131 yerlerde ayr\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Yani metin ve foto\u011fraflar ayr\u0131 ayr\u0131 de\u011ferlendirilmeleri olanakl\u0131 olmu\u015ftur. \u00d6rne\u011fin portreleri metinden ba\u011f\u0131ms\u0131z olarak incelemek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Dolay\u0131s\u0131yla \u201cTalihli Bir Adam\u201d kitab\u0131nda yazar ve foto\u011fraf\u00e7\u0131 modernist ile post-modernist ak\u0131mlar aras\u0131nda gidip gelmi\u015flerdir. \u201cBu \u00e7al\u0131\u015fma ayn\u0131 zamanda foto\u011fraf\u0131n paradoks do\u011fas\u0131n\u0131 da yans\u0131tmaktad\u0131r\u201d.<\/p>\n\n\n\n

\u201cTalihli Bir Adam\u201d\u00a01967 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nland\u0131\u011f\u0131nda k\u0131rsal bir hekimin rol\u00fcn\u00fc analitik, sosyolojik ve felsefi olarak inceleyen\u00a0 bir \u00e7al\u0131\u015fma olmu\u015ftur. Bu \u00e7al\u0131\u015fman\u0131n kahraman\u0131 olan Dr. J Sassal hekimlik mesle\u011fine derinden ba\u011fl\u0131 ve tutkulu bir k\u00f6y hekimi olarak anlat\u0131l\u0131r. K\u00fclt\u00fcrel ve entelekt\u00fcel yoksunlu\u011fun yo\u011fun oldu\u011fu bir ortamda, ki\u015fili\u011finden hi\u00e7bir \u015fey kaybetmeden hizmet eden\u00a0insan\u0131 g\u00f6rmek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Gloucestershire k\u0131rsal\u0131nda \u00e7al\u0131\u015fan bu hekim ayn\u0131 zamanda J Berger\u2019in de aile hekimli\u011fini yapmaktayd\u0131. Berger ufak bir sorun i\u00e7in kendisine gitti\u011finde, hekimli\u011fi ve ki\u015fili\u011finden \u00e7ok etkilenmi\u015f ve bu g\u00f6r\u00fc\u015fmeden bir dostluk geli\u015fmi\u015ftir. Kendisini \u00f6zellikle Dr. J Sassal\u2019in dinmeyen bitmeyen heyecan\u0131 ve idealizmi etkilemi\u015ftir. Dur durak bilmeyen \u00f6\u011frenme ve deneyim\u00a0 kazanma hevesi e\u015fsiz oldu\u011funu g\u00f6zlemi\u015ftir, ancak bu de\u011ferin bir g\u00fcn unutulup, gidece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnerek de \u00fcz\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

Kal\u0131c\u0131 bir eser b\u0131rakmak i\u00e7in Berger ve Mohr alt\u0131 hafta boyunca Dr.Sassal\u2019in evinde kalm\u0131\u015f ve kendisini izlemi\u015flerdir. Hastalar\u0131n\u0131n izniyle \u00e7ekimleri yapm\u0131\u015flard\u0131r. Kendisini gece g\u00fcnd\u00fcz izlemi\u015flerdir, acil ev ziyaretlerine e\u015flik etmi\u015flerdir. \u00c7al\u0131\u015fman\u0131n ard\u0131ndan\u00a0Berger ve Mohr Cenevre\u2019ye d\u00f6nm\u00fc\u015flerdir ve birbirlerinden ba\u011f\u0131ms\u0131z olarak \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 bir ayda tamamlam\u0131\u015flard\u0131r.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

Yeniden bir araya geldiklerinde, metin ve foto\u011fraflar\u0131n birbirleriyle \u00f6rt\u00fc\u015ft\u00fckleri anla\u015f\u0131lm\u0131\u015f ve bu nedenle \u00e7al\u0131\u015fma yeniden g\u00f6zden ge\u00e7irilmi\u015ftir. Yeniden bulu\u015fulunca art\u0131k foto\u011fraflar ve metin birbirlerini tamamlamaktayd\u0131lar ve adeta \u201cbirbirleriyle konu\u015fuyorlard\u0131\u201d.<\/p>\n\n\n\n

Kitap \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra Dr. Sassal ve \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 ebedile\u015fmi\u015fti. Bu \u00e7al\u0131\u015fma sadece bir hekimin an\u0131s\u0131 olmam\u0131\u015ft\u0131, ayn\u0131 zamanda unutulmakta olan ve kaybolmaya y\u00fcz tutmu\u015f bir hekimlik uygulamas\u0131na da \u015fahitlik yap\u0131yordu. Dr. Sassal bu mesleki tercihinde Dr Faust\u2019un anla\u015fmas\u0131na benzer bir anla\u015fmaya kan\u0131yla imzalam\u0131\u015ft\u0131. \u0130nsano\u011flunun hayat\u0131na ili\u015fkin her t\u00fcrl\u00fc bilgiyi edinmek kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda dur durak bilmeyen yo\u011fun \u00e7al\u0131\u015fma mesaisini sineye \u00e7ekmi\u015ftir. Hastalar\u0131n\u0131n gereksinimlerine yeti\u015fememenin yetersizlik duygular\u0131 i\u00e7erisinde, sa\u011fl\u0131kla ilgili her \u015feyi kay\u0131t alt\u0131na almay\u0131 g\u00f6rev edinmi\u015ftir. Kitab\u0131n ba\u015f\u0131ndaki manzaralar\u0131n arkas\u0131nda bir\u00e7ok ya\u015fanm\u0131\u015fl\u0131klar gizlidir. Aile hekimi de bunlara \u015fahitlik etmektedir. Olanakl\u0131 oldu\u011fu yerde m\u00fcdahale etmektedir. Berger her ne kadar Dr. Sassal\u2019\u0131n hizmet etti\u011fi toplulu\u011fa olan katk\u0131s\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7meye \u00e7al\u0131\u015fsa da ba\u015far\u0131l\u0131 olamam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc yapt\u0131klar\u0131n\u0131n de\u011feri paha bi\u00e7ilemez. Bir hastan\u0131n a\u011fr\u0131s\u0131n\u0131 dindirmenin yaratt\u0131\u011f\u0131 mutlulu\u011fun ya da bir ba\u015fkas\u0131n\u0131n hayat\u0131n\u0131 kurtarman\u0131n bedeli ne olabilir?\u00a0<\/p>\n\n\n\n

Konuk Yazar
Konuk Yazar
Siz de Gaia Dergi'de yazılarınızın çıkmasını istiyorsanız iletisim@gaiadergi.com üzerinden iletişime geçebilirsiniz.

ÇOK OKUNANLAR

95,278BeğenenlerBeğen
17,593TakipçilerTakip Et
22,156TakipçilerTakip Et
243AboneAbone Ol