Femen denildiğinde aklınıza ilk ne geliyor diye sorsam, birçoğunuz meme diye cevap verir. Peki, Femen denilince neden akla ilk memeler geliyor? Biz Femen’i ne kadar tanıyoruz? Femen, birçok feminist grup tarafından neden desteklenmiyor? Amaçları neler? Soruların cevaplarını merak ediyorsanız gelin hep birlikte okuyalım.
Bilmeyenlerimiz için Femen, 2008 yılında Victor Svyotski ve Anna Hutsol tarafından kurulmuştur. Daha sonra Victor’un diktalığından, aktivist kadınlara hakaret etmesinden, onların her şeyine karışmasından, eril sözlerinden ve davranışlarından dolayı İnna Shevchenko tarafından Paris’te yeni grup oluşturulmuştur. Şu an Shevchenko’nun oluşturduğu Femen’in 300’den fazla üyesi bulunmaktır ve 20’ye yakın ülkede eylemlerini gerçekleştirmektedir. Femen, kadının kalça kemiği anlamına gelen etimolojisine baktığımız zaman bütün dillerde kadını çağrıştırmaktadır.
Femen ne demektir?
Femen, yeni kadının adıdır.
Femen, ataerkil dünyanın temellerini; zekâları, cinsiyetleri, çeviklikleri, erkeklerin dünyasında kargaşa çıkarıp nevroz ve paniğe yol açan eylemleri ile oyma becerisine sahip yeni amazonlardır.
Femen, dünyanın sorunlarını hissetme becerisi ile o dünyaya çıplak gerçek ve saf örtüsüz bir cesaretle vurma becerisidir.
Femen – ateşli memeler, sakin bir kafa ve temiz ellerdir.
Femen, kadınların yüzlerce yıldır süren köleliğine karşı sürdürülen acımasız mücadelede bedeninin her hücresini seferber etmek demektir!
Femen, bir “Sektremizm*” ideolojisidir.
Femen, uçlarda gezen, üstsüz, doğrudan eylem kampanyaları ile temsil olunan, kadınların cinsel protestosuna ait yeni bir ideolojidir.
Femen, diktatörlük, kilise ve seks endüstrisi gibi tüm biçimleri dâhilinde, ataerkilliğe saldıran demokrasi takipçileri ve kadın haklarını korumaya hizmet eden sektremizmdir.
Femen’in sembolü ise taçtır; kadınlığı ve boyun eğmemeyi simgeler. Sloganları ise: Vücudum benim silahımdır.
Femen neden eylemlerini yarı çıplak yapıyor?
Femen grubu, “bedenim benimdir ve istediğim gibi kullanırım” algısından yola çıkarak, bedenlerini ortaya koyup özgürlükçü bir algı oluşturmaya çalışıyor. Günümüzde demokrasi sorunu olan ülkelerin kadına yönelik izledikleri baskıcı yöntemler, erkeklerin kadına yönelik baskı ve şiddeti, kapitalizmin reklam algısıyla pazarladığı kadın bedeni, fuhuş, geneleve kapatılma gibi kadını aşağılayıcı ve araçsallaştırıcı yöntemlere karşı yeni bir hareketi ortaya koymakta. Bu grup Ukrayna’da kadın ticaretinin artmasından dolayı devleti uyarmak için başlattıkları eylemlerini uluslararası bir konuma getiriyor. Femen grubu kadın ticareti, sosyal problemler, seksin devlet politikası haline getirilmesine karşı eylemler yapıyor. (Kyiv Post, May 22, 2009).
Yarı çıplak yapılan eylemin amacı, olabilecek en büyük sansasyonu yaratabilmek için en marjinal ve en aykırı eylem biçimini uygulamak böylece medyayı da kullanabilme olanağı doğuyor. Hepimiz biliyoruz ki günümüzde medyanın dikkati çekmek hiç de kolay değil! Peki, çıplak olmak dikkat çekmeye yararsa da her çıplaklığı erotizme bağlamak ne kadar doğru? Feminizmin yapı taşlarından biri olan radikal feminizm savunucuları öncelikle kadın bedeni hakkını savunmamışlar mıydı? Çıplaklık, Femen eylemlerinde cinsel tahrik amaçlı yapılan eylemler değildir ve amaca yönelik bedenin araç olarak kullanılmasıdır.
Femen’in amacı ve talebi nedir**?
- Patriyarkaya karşı kadınların global bir güçte linç kanunu başlatmasına önayak olmak.
- Patriyarkanın insan karşıtı saldırgan doğasını ifşa etmek.
- Patriyarkanın en temel enstitüleri olan diktatörlük, seks endüstrisi, kiliseyi sarsmak.
- Patriyarkanın yarattığı erotik ve pornografik cinselliğe karşı olarak yeni bir devrimci kadın cinselliğini desteklemek.
- Modern kadın kültürüne kötülüğe karşı aktif bir muhalefet ve adalet için güçlü bir mücadele aşılamak.
- Dünyadaki en etkili ve en mücadeleci kadın birliğini oluşturmak.
- Kadınları dayanılmaz yaşam koşullarına iten diktatörlük rejimlerinin, özellikle de şeriatı ve kadınlara karşı diğer sadizm metotlarını uygulayan teokratik İslam devletlerinin, derhal son bulması
- “Kölelik ticareti”nin yatırımcılarını, organizatörlerini ve müşterilerini cezalandırarak kadın istismarının en kötü biçimi olan fuhuşu tamamen sonlandırmak.
- Tüm dünyada kiliseyi devletten tamamen ayırmak ve dini kurumların modern kadının sivil ve cinsel hayatına ve üreme/ürememe hakkına müdahale etmesini yasaklamak.
Femen neden feminist gruplar tarafından eleştirilmektedir?
Dünyanın her yerinde feminist örgütler patriyarkaya karşı savaşırlar ve hepsi farklı yöntemlerle mücadelesini sürdürür. Femen’e de bütünün içindeki parça olarak bakmak daha doğru olur.
Femen, “Başlangıçta kadın vücudu vardı, çok hafif ve özgür. Sonra adaletsizlik geldi, o kadar keskindi ki vücudunuzda onu hissedebiliyordunuz. Felç ediciydi, hareketlerimizi kısıtlayıcıydı. Kendimizi vücudumuzun hapishanesinin esirleri olarak bulduk. Ve vücudumuzu adaletsizliğe karşı kullanmaya karar verdik. Her kadının hapis hücresi olan vücudunu, ataerkil düzene ve aşağılanmaya karşı kullanmaya karar verdik. Dünya’ya söyleyin; Bizim Tanrımız bir KADIN. Bizim görevimiz protesto etmek. Bizim silahlarımız göğüslerimiz! Femen, cinsiyet ayrımcılığı ile savaşmak için kuruldu” diye tanımlıyor kendini…
“Birçok farklı vücut tipinden kadının, ataerkil medyanın bize dikte ettiği ‘hatalı’ vücutlarını gördüm. Peki, medyada gördüğümüz FEMEN aktivistleri neden sadece beyaz ve top model vücuduna sahip kadınlardan oluşuyor? Burada ilginç bir durum var. Bu ya bizim algımızdan ya da medya rötuşlarından kaynaklı; mükemmel olmayan kadın bedenlerinin, gurur, öfke ve istek ile ataerkili yok saymasıydı.” (“Dışlanan ‘Ahlaksız’ Feministler: FEMEN“, Dilara Gürcü, T24)
“Neden Femen’in her feministin sesi olmasını ve feminizm adına her şeyi yapmalarını bekliyorduk? Çünkü medya ilgisini en çok onlar görüyorlardı. Neden bu ilgiyi görüyorlardı? Çünkü memeleri çıplak eylem gerçekleştiriyorlardı. Birçok feminist, Femen’in bu eylem tarzıyla kadınları cinsel objeleştirerek ataerkiyi tekrar yarattığını düşünüyor. Burada anlamamız gereken bir nokta var: Bedenlerini cinsel obje olarak mı sunuyorlar, yoksa bedenleri ile ne istiyorlarsa onu mu yapıyorlar? Sadece çıplak eylem yaptıkları için neden onları ahlaksız feministler olarak etiketliyoruz? Bedenleriyle bir politik mesaj vermek de dâhil olmak üzere istediklerini yapabilirler ve biz kalkmış onlara ahlak öğretiyoruz öyle mi? Ataerkinin yarattığı ahlakı yani! Ve bu ahlak kuralları yüzünden şu an Fransa’da “cinsel teşhircilik” ile yargılanıyorlar. Onları radikal ve bölücü olmakla suçluyoruz. Oysa tarihte fark yaratan tüm feministler zamanında aynı sebeplerle suçlanmışlardı!” (“Dışlanan ‘Ahlaksız’ Feministler: FEMEN“, Dilara Gürcü, T24)
Femen’in kendini günümüz feminist akımın önünde görmeye gayret ettiği ve bunu birçok platformda hem görsel ve hem de yazılı olarak desteklediği görülmektedir. Feminizm hareketinin tarihsel serüveni içerisinde geleneksellikten postmodern feminizme uzanan süreçte Femen, oldukça farklı bir noktada durmakta ve kendisini farklı bir yerde konumlandırmaktadır. Femen tarafından kullanılan kadın çıplaklığı, geçmişten bu yana gelen kadın ile sistem mücadelesinin günümüzdeki birincil örneği olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu durumu manifestolarında da ifade eden Femen, kendilerini aynı zamanda “Modern Amazonlar” olarak tarif etmektedir.
Femen’in kadın çıplaklığını protestolarında kullanarak bu çıplaklığı, karşısında olduğu erkek hegemonyasına karşı bir silaha çevirmesi belki gündeme gelme açısından istedikleri sonucu elde etmelerini sağlıyor. Buna rağmen bu başarı, farkındalık ve bilinç oluşturma konusunda aynı derecede başarılı olmayabilir. Çünkü dünyada yaşayan erkeklerin bilinci, algısı, eğitim seviyesi ve sosyo-psikolojik bakışları aynı değildir. Femen’in protestolarında çıplak bedenlerini göstererek yapmak istedikleri dikkat çekme girişiminin aktivistlerin erkekler tarafından cinsel obje olarak görülmesi sonucu doğurmakta, bu nedenle de kendi söylemleri ile çelişmektedir. (Stark, 2013).
Grubun lideri Anna Hutsol’a Femen’in feminist bir örgüt olup olmadığı sorulduğunda, “Hayır. biz yaklaşımımızda ve kıyafetlerimizde erotizmi kullanıyoruz. Bu feminizm tarafından onaylanmayacak bir yaklaşım” cevabını vermiştir. Feminizm mücadelesine destek veren eylemlerde bulunsalar da feminizmle kesişmeyen pratiklere de sahiptir.
Femen, kadın bedenini siyasi bir amaç için kullanır. Feminizm ile kesişmediği durumların farkındadır ve bunu aptalları rahatsız etmek, aydınları büyülemek, destek almak ve diktatörleri korkutmak için yapar.
Femen’in Türkiye’deki yapılanmaları
Ülkemizde de faaliyet gösteren Femen grubu, 8 Mart 2012 tarihinde Dünya Kadınlar Günü’nde Ayosofya’da eylem yaptı. Eylem sırasında grubun kurucularından Oleksandra Shevchenko kendisine yöneltilmiş çıplaklık sorusuna “Erkekleri kendi silahlarıyla vuruyoruz” diye cevap verdi.
Taksim Gezi Parkı olaylarında “Femen” grubu uçak biletlerinin alınması amacıyla Gezi Parkı protestocularına başvurmuştu. Sadece bir “Femen” üyesinin İstanbul’daki havaalanında “Erdoğan diktatör” diye vücuduna yazı yazarak göstermesi de bunu doğruluyor. Bu “Femen” grubunun zayıf mali kaynaklara sahip olduğunu ve küresel kuruluşlardan yeterli mali destek almadığını gösterse de ülkemizde de hatırı sayılır bir destek kitlesi bulunmaktadır.
Sonuç olarak Femen, günümüzde “bedenim benimdir” algısını oluşturan ve bedenle ilgili kalıp yargıları kırarak, iktidara meydan okuyan bir hareket haline gelmiştir.
—
**Manifestolarından alınmıştır.
Not: Femen eleştirilse de kadın mücadelesi açısından bütünün bir parçası olarak değerlendirdiğim için fotoğrafları koymakta sakınca görmedim.
Başlık Görseli: José Parra-Moreno
Kaynak: Uplifers, T24, KADIN ÇALIŞMALARI BAĞLAMINDA ELEŞTİREL BİR YAKLAŞIM: FEMEN, Cumhuriyet
