Kuzey Doğu Hindistan, “ana kara” Hindistan’ın ötekileştirmesi yüzünden her zaman ülkenin geri kalanından uzak kalmış bir bölgedir. Birçok kadın hareketi sonucunda bütün ülke kadınların güçlenmesini ve kadın haklarını kutlarken, kimse Kuzey Doğu’daki kahramanca kadın hareketlerini görmez. Kuzey Doğu Hindistan da birçok kez güçlü kadınların toplumsal adaletsizliklere karşı ses çıkardığına ve toplumda değişiklik yaratan eylemler yaptıklarına şahit olmuştur. Assam, Mizoram, Manipur ve Nagaland’den ataerkilliğe ve toplumsal adaletsizliğe meydan okuyan en güçlü ve bilinmesi gereken kadın hareketlerini derledik.
1. Nupi Lan (1904 ve 1939-40), Manipur
Kadınların Savaşı anlamına gelen Nupi Lan ilk kez 1904’te Manipur’daki İngiliz komutasına karşı başladı. Bir önceki kraliyet ailesinin varisleri, Chura Chand Singh’in İngiliz desteğiyle kral olarak seçilmesinden memnun değillerdi. Bu yüzden ilk Nupi Lan hareketini başlattılar.
Daha sonra Nupi Lan’ın asıl gündemi İngilizlerin getirdiği Lalup sistemine karşı oldu. Lalup toplumdaki 17-60 yaş arası erkeklerin her 40 günde bir 10 gün serbest çalışmasını gerektiren bir cebri çalıştırma yöntemidir. Sistem, Manipur erkeklerini yangında hasar gören polis karakolu bungalovunu yenilemek için çalıştırıyordu.
Kadınlar erkekleri köleleştiren bu sisteme karşı direnmiş ve birçok sosyo-ekonomik zorlukla yüzleşmek zorunda kalmıştır. Yaklaşık 5.000 kadının katıldığı ayaklanma yaklaşık bir hafta sürmüştür. İngilizler isyanı bastırabilmiş fakat Lalup sistemini geri çekmek zorunda kalmıştır.
Nupi Lan’ın ikinci dalgası 1939-40 yılları arasında İngilizlere ve Kral tarafından kararlaştırılan ticaret anlaşmasına karşı yapılmıştır. Ticaret anlaşması sınırlı üretimine ve yalnızca Manipur’un geçimini sağlayabilecek yeterlilikte olmasına bakmaksızın pirinç ihracatı yapmak hakkındaydı. Bu anlaşma Manipur’da kıtlığa ve ekonomik çıkmaza sebep olmuştur.
Kadınlar piyasada kolektifleşip anlaşmayı protesto ettiler. Yetkililer protestoyu silahsız kadınlara karşı polis ve silahlı erkekleri harekete geçirerek bastırmaya çalışınca kadınlar direnip kıyasıya savaştı hatta bazıları hayatlarını kaybetti. İkinci dalga birkaç ay sürdü ama İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla son buldu.
2. Meira Paibi, Manipur
Meira Paibi, 1970’lerin sonunda toplumsal düzeni ve alkol ve uyuşturucu bağımlılığından kaynaklanan cinsiyetçi şiddeti kontrol altına almak için başlayan bir diğer kadın hareketidir.
Meira Paibis (meşale taşıyan kişi anlamına gelir, ayrıca meira savaş ilanını sembolize eder) açıkça yaşadıkları toplumdaki insan haklarını korumayı ve AFSPA (Silahlı Kuvvetler Özel Yetki Yasası) tarafından yapılan haksızlıklara karşı savaşmayı hedefler.
Meira Paibi, silahlı kuvvetler tarafından tutuklandıktan sonra tecavüze uğrayıp öldürülen Thangjam Manorama‘nın davasında silahlı güçlere karşı yapılan protestolara da katıldı. Bu hareketin kadınları, halkını korumak isteyen sıradan kadınlardı. Bu kadınlar şiddete başvurmak yerine şafak sökene kadar meşaleler yaktılar. Bugün, Meira Paibi daha organize çalışıyor ve henüz katedecek çok yolu var.
3. Irom Sharmila (Anti-AFSPA Hareketinin Yüzü), Manipur
Manipur’un Demir Leydisi olarak bilinen İrom Chanu Sharmila, AFSPA’ya karşı savaşmış ve dünyanın en uzun açlık grevini gerçekleştirmiştir. Assam Rifles’ın personelinin genç öğrenciler de dahil 10 kişiyi özel yetki yasasına dayanarak silahla öldürdüğüne şahit olduktan sonra 2 Kasım 2000’de başladığı orucu 16 yıl sonra 9 Ağustos 2016’da Manipur’daki seçimlerde Okarm İbibo’ya karşı savaşmak için sonlandırmıştır. Birçok kez asla kabul etmediği “intihar girişimi” suçlamasıyla tutuklanmış, her seferinde reddetmiş ve zorla yemek yedirilmiştir.
Mahkemede “hayatı yaşamak için umut dolu olduğunu” fakat silahlı kuvvetlere verilen özel izin yasasının geri çekilmesini istediğini söylemiştir. Uluslararası Af Örgütü tarafından 2015’te siyasi tutuklu ilan edilmiştir. Uzun yıllar sürdürdüğü hareketine yön vermek için Manipur seçimlerine girmeye karar vermiştir ve 16 yıllık orucun ardından sadece 90 oy alarak seçimi trajik bir şekilde kaybetmiştir.
4. Mizo Kadın Hareketi, Mizoram
MHIP (Mizo Hmeichhe Insuihkhawm Pawl), Pi Sangkhumi önderliğinde Mizo toplumunda kadınların sosyal hayattaki haklarını savunan bir kadın organizasyonudur. MHIP kadınlarının talebi, Mizo evlilik yasasının değişmesi. Özellikle Mizo gelin parasının (bir nevi başlık parası) kaldırılması ve evlilik kurumunda kadınların erkeklerle eşit konuma gelmesi için çalışıyorlar. Çocuk gelin ve peçe gibi eski geleneklerin artık illegal olması gibi, gelin ücretinin de illegal olması gerektiğini savunuyorlar. Ayrıca kadınlara uygulanan şiddet, iş yerlerindeki ayrımcılık ve politik sistemde kadının yeri gibi birçok konuya karşı savaşıyorlar.
Mizo Kadın Hareketi son zamanlarda amaçlarına adım adım yaklaşıyor; devlet hukuk komisyonu evlilik, miras ve boşanma yasa tasarısını yürürlüğe koymaya hazırlanıyor.
5. Naga Anneler Birliği, Nagaland
Naga Anneler Birliği, açıkça barış mücadelesi veren bir kadın organizasyonudur. 1984’te kurulan birliğin en önemli hareketi “Daha Fazla Kan Dökmeme” (ayrıca birliğin temasıdır) kampanyasıdır. Hareket, cinsiyetçi şiddet ve insan hakları ihlaline karşı başlatılmıştır. Bunun için madde bağımlılığı ve alkolizmi önleme kampanyaları yürütülmüştür.
Ayrıca Nagalan’daki yeraltı grupları ile devlet arasındaki ateşkesi besleyip güç vererek barışı sürdürmek ve şiddeti engellemek için eğitimler veriyorlar. Meira Paibi ile birlikte devletten özel yetkili silahlı kuvvet yasasını geri çekmelerini, ülkede barışı ve huzuru sürdürmeyi ve terörist adı altında masum köylülerin silahlı kuvvetler tarafından öldürülmesinin durdurulmasını talep ediyorlar.
6. Asom Mahila Samiti, Assam
Assam’daki kadın hareketleri bu bölgedeki özgürlük mücadelesi kadar eskidir. The Asom Mahila Samiti Vakfı, 1923’da Chandraprabha Saikiani liderliğinde kurulmuştur. Bu organizasyon kadına şiddet, kadınların düşük okur-yazarlık oranı, cinsiyet ayrımcılığına karşı mücadele verirken kadınların toplumdaki öz saygısını destekliyor.
Ayrıca toplumda kadınların görünmezliklerine karşı ses çıkaran barışçıl kampanyalar başlatarak ataerkilliğe meydan okuyorlar. Asom Mahila Samiti ismen dağıldı fakat kadınlar daha küçük gruplar halinde direnişlerine devam ediyorlar. Oluşan örgütlerin en büyüklerinden biri Tezpur District Mahila Samiti’dir.
Tıpkı dünyanın geri kalanı gibi, Kuzey Doğu Hindistan da kadınların haksızlıklara boyun eğmeyip mücadele verdikleri bir bölgedir. Burada kadın hareketleri cinsiyet stereotiplerini mücadeleleriyle yeniden tanımlamakla kalmayıp aynı zamanda demokrasi, milliyetçilik ve barış tanımlarını da değiştirmeye çalışıyor. Onlar barış çözümünün askeri düzenlemelerle değil diyalog ve siyasi anlaşmalarla geleceğine inanıyorlar.
Kabul edilmelidir ki, Kuzey Doğu bölgesi de bütün bu kahramanca hareketlerle kadın hareketleri alanında kendine yer açıyor.
Kaynak: Feminism In India
