En başarılı ve tanınmış ekoköylerden Auroville, Güney Hindistan’ın doğu kıyısında, Tamil Nadu eyaletindeki Pondicherry şehri yakınlarındadır. Kuruluşu Hint bilge Sri Aurobindo’nun ruhani partneri olan ve ekoköyde “mother” olarak anılan Mira Alfassa’nın bir vizyonu sonucu oluşmuş.
Bu ekoköy kendini “insanların birliğine adanmış ideal bir kasaba denemesi” olarak tanımlıyor. Şu an yerleşkenin nüfusu 2 bin 400 olmakla birlikte nihai amaçları 50 bin kişiden oluşan bir şehir haline gelmektir. Nüfusun üçte birini Hintliler, kalanını ise 35 farklı ülkeden gelen insanlar oluşturmaktadır.
Mira Alfassa (1878 – 1973), hayatı boyunca 20 kitap yazmış, kişiliğinin ruhani yönü üzerinde sürekli kendini geliştirmeye çalışmış bir araştırmacıdır. Auroville Ekoköyü’nün bulunduğu arazi, uzun süre Fransa’nın sömürgesi olarak kalmıştır. O dönemlerde Hindistan’a birkaç kez gidip, Auroville’in kurulmasına öncülük eden Alfassa, Hindistan’da saygı duyulan bir insan haline gelmiştir. Hatta Hindistan’ın bir posta pulunda, tüm Hindistan’da anıldığı gibi “mother” şeklinde hitap edilerek onun fotoğrafı kullanılmıştır.
Mira Alfassa, çeşitli hastalıklardan fazlasıyla yıpranmış, huzuru ve iyileşmeyi meditasyonlarda bulmuş birisidir. Meditasyonları sırasında günlüğüne sürekli boş bir arazide, devasa boyutlarda, yaşlı bir banyan ağacı (Hint inciri) gördüğünü not düşmüş. Bir süre sonra sürekli bu gelen vizyona odaklanmış ve bu ağacı bulması gerektiği hissine kapılmış. Ağacın Hindistan’da olduğunu hissetmesiyle beraber, Fransa’dan Hindistan’ın güney kesimine – bu bölge o dönemlerde Fransa’nın sömürgesiymiş – seyahat edip o ağacı aramış ve seyahatlerinin birinde o ağacı bulmuş. Sonunda kavuştuğu ulu banyan ağacının altında meditasyonlarına devam etmiş. Daha sonra, bu banyan ağacının olduğu yerde doğayla tamamen iç içe, sürdürülebilir, ekolojik, barışçıl ve huzurlu bir yerleşim kurması gerektiğine karar vermiş ve Fransa’ya dönmüş. Beraberinde 20 mimar arkadaşını getirerek Auroville’in ilk planlarını birlikte çizmişler. Ekoköyün merkezinde bulunan, Mira Alfassa’nın meditasyonları sırasında gördüğü vizyonlar doğrultusunda tasarlanmış. Daha sonra ekoköy, merkezine Matrimandir’i alarak bir galaksi modelinde gelişim göstermiş.
28 Şubat 1968’de, ileride oluşacak kasabanın merkezinde, içlerinde 124 ülkeden ve Hindistan’ın tüm eyaletlerinden gelen temsilcilerin de bulunduğu 5 bin kişi açılış töreni için toplanmış. Tüm temsilciler kendi ülkelerinden Auroville’in toprağına karıştırmak üzere sembolik amaçlı bir parça toprak getirmiş. Böylece açılış büyük bir şenlik havasında gerçekleştirilmiş. Ayrıca bu girişim kültürlerarası işbirliği ve gelişimi denetlemesi olarak UNESCO tarafından da onaylanmıştır.
Auroville’in kurulduğu bölge, başlarda üzerinde hiç bitki örtüsü bulunmayan çorak bir toprak parçasıydı. Hâlihazırda zayıf olan yüzey toprağı, sık sık tekrarlanan fırtına ve muson yağmurlarının oluşturduğu sellerle iyice erozyona uğramış, yağmur suları arkasında derin oyuklar bırakarak platodan denize dökülmüştür. Muson sellerinin yüzeydeki toprağı alıp götürmesini durdurmak için Auroville’in sakinleri ilk iş olarak su bentleri ve sertler yapıp araziyi ağaçlandırmıştır. Kuruluşun ilk zamanlarında bölgede elektrik de mevcut değildi. İlk yerleşenler su pompalaması ve enerji üretmesi için araziye yel değirmenleri kurdu. Topluluk üyeleri biokütle ve güneş enerjisi teknolojilerini geliştirmek için çok çalıştı ve tüm çabalarının sonunda Auroville Hindistan’daki en büyük alternatif enerji sistemleri merkezi haline geldi. Bu alternatif teknolojiler arasında en dikkat çekeni, monte edildiği mutfak çatısından günde bin öğün yemek pişirmeye yetecek enerjiyi üretebilen 15 metre çapındaki güneş toplayıcısıdır.
Auroville hem kendi bölgesinde hem de Hint Yarımadası’nda bulunan topluluklar için önemli bir kaynaktır. Auroville sakinleri farklı kurumlarla ortaklıklar kurarak aralarında 8 bin 700 ev aydınlatma seti ve güneş enerjisiyle çalışan 550 su pompasının da bulunduğu, kendi geliştirdikleri birçok teknolojiyi Kuzey Hindistan’daki topluluklara ihraç etmiştir. Tüketilen sebzenin ise neredeyse yarısını kendileri üretmektedir. Çok çeşitli ağaç ve sebze tohumlarından oluşan büyük bir tohum bankaları vardır. Yeniden ağaçlandırma ve yenilenebilir enerji çalışmalarında elde edilen başarıların sonucunda Auroville, 2003 yılında Yeşil Oscar olarak da bilinen Ashden Sürdürülebilir Enerji Ödülü’nü kazanmıştır. Auroville’de kurulan Bilimsel Araştırma Merkezi ise tüm Hint Yarımadası için bir başarı abidesi olarak kabul edilmektedir.
Auroville’in bu başarısını üç etkene dayandırılabilir. Bunlardan ilki, topluluğu güçlü bir şekilde bir arada tutan ve girişimin kalbinde yer alan kuvvetli maneviyattır. Sri Aurobindo ve “mother”ın manevi rehberliği, topluluğun dünyanın en yoksul bölgelerinden birinde olmasından kaynaklanan hizmet etiğiyle birleşerek, topluluk içinde güçlü bir ortak değer anlayışının oluşmasını sağlamıştır. Bu durum, Auroville’in merkezindeki dev Matrimantir Tapınağı’na yapılan büyük mali ve insani yatırımda en açık şekliyle görülse de aslında bu destek ve güç, topluluğun diğer tüm etkinliklerine yayılmıştır.
Başarıdaki bir diğer etken, Auroville’in umudun ve birliğin sağlam bir sembolü haline gelen duruşudur. Bu sayede ekoköye, Hindistan’dan ve diğer ülkelerden birçok dost ve düzenli bir gönüllü akışının yanında cömert bağış ve fonlar da sağlamaktadır.
Son olarak Auroville, mali kaynakların ve özel kazanımların topluluk içinde dağılımını sağlayan güçlü bir dayanışma ekonomisi geliştirilmiştir. Topluluğun tüm üyeleri asgari bir gelir elde etme hakkına sahiptir. Faiz ödemelerinden feragat ederek kazanımlarını ortak havuza yatırabilecek kişilerden bunu yapmaları rica edilir. 1999 yılından bu yana işleyen havuz sistemi ise genellikle 20 kişiden oluşan grupların, topluluk içindeki mali eşitsizlikleri dengelemek amacıyla, gelirlerini ortak bir havuza toplamasıdır.
Bunlar gibi birçok mekanizma topluluğun ekonomisinin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bugün Auroville’de inşaat, enerji, atık arıtma teknolojilerinin yanı sıra el işleri, besin ve teknoloji üretip, bu ürünlerin perakende satışını yapan 125 ticari kuruluş bulunmaktadır.
Tüm bunlara bakıldığında yeni girişimcilerin hevesiyle yerel halkın bilgisi birleşince sonucun herkes için kazançlı olduğu rahatlıkla söylenebilir. Kuruluşunu takip eden ilk 30 yıl içinde Auroville iki milyon ağacın gökyüzüne uzandığı, su yönetim programlarının yürürlüğe konduğu ve yerel ekosistemin eski sağlığına geri kavuşturulduğu bir yerdir.
1965’in sonlarına doğru, Auroville’in kurucusu “mother” tarafından çorak arazinin ortasında duran yalnız ve yaşlı banyan (Hint inciri – Ficusbenghalensis) ağacı etrafında yerleşkenin kurulmasına karar verilmiştir. Burada oluşturulan Matrimandir Tapınağı etrafında 12 bahçe oluşturulmuştur ve kurucu tarafından bahçeler “Existence (Var olma), Consciousness (Bilinç), Bliss (Büyük mutluluk), Light, Life (Hayat ışığı), Power (Güç), Wealth (Servet), Utility (Yarar), Progress (Gelişme), Youth (Gençlik), Harmony (Harmoni), Perfection (Kusursuzluk) şeklinde isimlendirilmiştir. Şubat 1972’de ilk kısım beton inşası tamamlanmıştır. Plan görüntüsünden bir çiçeği anımsatan yapının on iki adet petali vardır ve bu on iki petalde birer tane meditasyon odası bulunmaktadır. Bu on iki meditasyon odası on iki erdemi simgelemektedir: Sincerity (samimiyet), humility (tevazu), gratitude (şükran), perseverance (azim), aspiration (özlem), receptivitiy (kavrama), progress (gelişme), courage (cesaret), goodness (iyilik), generosity (cömertlik), equality (eşitlik), peace (huzur). Kasım 1973’te, Matrimandir Tapınağı’nın dört taşıyıcı kolonunun inşasının bittiği gün “mother” da hayatını kaybetmiştir. Matrimandir de uluslararası inançlardaki “anne” rollerine adanmıştır: Antik Mısır’da Isis, İnkalarda Pachamama, Japonlarda Kwannon, Hindularda Aditi, Katoliklerde Bakire Meryem ve benzeri.
Plan çizimine göre bir nilüfer çiçeğinin petal yaprakları gibi görünen bahçeler, merkezdeki tapınağı çevrelemektedir. 1969 yılında bahçelerin nasıl olması gerektiğiyle ilgili tartışmalar sırasında “mother” her bir bahçenin bir erdemi temsil etmesi gerektiğini ve bahçeleri ziyaret eden insanların da o erdemi net şekilde hissedebilmeleri için belirgin ve farklı tasarımları olması gerektiğini vurgulamıştır. “Mother”ın özelleştirdiği bahçelerin her biri, meditasyon amacı doğrultusunda özel bir çiçeğe, renge ve amaca sahiptir. Genellikle Hibiscus sp. (Hatmi) ve Nymphaea sp. (Nilüfer) tercih edilmiştir.
Auroville ile ilgili verileri araştırırken kimi bloglarda ve gezi siteleri yorumlarında, Auroville’de 2007’de yaşanan bir sel felaketinde ekoköy yerleşiminin yüzde 70 kadarının tanınmaz hale geldiği ile ilgili yazılar okudum fakat Auroville’in resmi internet sayfasında böyle bir bilgiye yer verilmemiş.
Auroville, multikültürel yapısıyla UNESCO tarafından “geleceğin evrensel şehri” ilan edilmiştir. Oldukça geniş bir yelpazeye sahip programları vardır ve sürekli ziyaretçi araştırmacılar, üniversite öğrencileri ve uluslararası gönüllüleri ağırlamaktadır. En popüler eğitimler arasında düşük maliyetli bina teknolojisi, sürdürülebilir yaşam, gıda güvenliği ve organik tarım, mimari uygulamalar ve yerleşke planlama bulunmaktadır. Bunların yanı sıra çevre eğitimi, tohum bankaları oluşturma, tıbbi bitkiler, geleneksel botanik bilimi, deneysel eğitim yöntemleri, felsefe, alternatif tıp ve iyileştirme yöntemleri üzerinde bilhassa duruluyor.
Benim gibi, dünyanın en eski kültürlerinden birine sahip olan Hindistan’ı merak edenler için, cezbedici bir neden daha… Yüksek lisans tezim nedeniyle ekoköylerle 2012’den bu yana haşır neşir olan biriyim. Dünyanın önde gelen ekoköylerini tek tek inceledim ama bütün bunların arasında beni en çok heyecanlandıranı Auroville oldu.
