Çin’de yeni keşfedilen küçük bir dinozorun, havada kısa mesafe süzülmeye yarayabilecek, yarasa kanatlarının yapısında olduğu düşünülen küçük kanatları var. Evrimsel geçişler açısından eksik bir noktaya ışık tutacağa benzeyen fosile “tuhaf kanat” anlamına gelen “Yi qi” ismi verildi.
Bir zamanların canlısının, fosilleşmiş kalıntıları Batı Çin’de bulundu. Fosilin ön bileklerinden 13 cm’lik başka bir kemik daha çıkıyor ve bu kemiğin, süzülme esnasında zarsı kanatları yönlendirmek ve desteklemek amacıyla kullanıldığı düşünülüyor. Kemik dokunun etrafında bir miktar zarsı doku kalıntılarına da rastlanılması, bu tahmini destekliyor. Daha öncesinde fosiller arasında, buna benzeyen bir kemik yapısına rastlanılmamış.
160 milyon yıl önce var olduğu bilinen canlıya, Mandarin dilinde “tuhaf kanat” anlamına gelen Yi qi ismi verilmiş. Dinozorun ağaçlarda yaşayan bir tür olduğu ve ağaçlar arasında süzülürken küçük kanatlarını kullandığı düşünülüyor.
Xing Xu* keşif hakkında araştırma yapan ve Nature dergisine yazdığı makalede bulguları anlattı. Paleontolog, yaratığın kanatlarının 60 cm açılabildiğini ve kanat ağırlığının yaklaşık 380 gramı bulduğunu söylüyor.
Kanatların uzun mesafeli uçuşlar için yeterli desteklenmediğini, fakat kanat çırpmak ve kısa mesafelerde süzülmek için uygun olduğu düşünülüyor. Teropoda sınıfına ait olduğu belirlenen dinozorun kanatları, bilinen diğer uçan dinozorlardan farklı olarak tüylerle kaplı olmak yerine, yarasalarınkine benzediği için dikkat çekiyor.
Milyonlarca yıl önceden bugüne
Yi qi’nin direkt olarak kuşların atası olduğu düşünülmüyor ve yarasalarla da bağlantısı yok; fakat aynı amaca hizmet eden özelliklerin, ayrı türlerde birbirinden bağımsız evrimleşebileceklerine çok güzel bir örnek. Memeliler arasından uçan lemurlar ve uçan sincapların da Yi qi’ye benzer bir bilek kemiği olduğu görülüyor. Bu kemik tipi daha önceden rastlanılmış bir tip olsa da, milyonlarca yıl öncesinde de var olduğunu kanıtlayan bir fosile rastlamak bilim insanlarını heyecanlandırıyor.
Araştırmalara, Güney Kaliforniya Üniversitesi’nden katılan Dr. Mike Habib; “Her şeyden öte, bu örnek, beklenilmedik ve heyecan uyandırıcı oldu ve dinozorların uçmaya başlaması konusunda evrimin nasıl işlemiş olabileceğine ilgili ipuçları veriyor. Görünüşe göre, kuşların ataları, pek çok değişik kanat tipi oluşturmuşlar, bu da kuşların soy ağacını biraz daha karmaşık bir hale getiriyor” şeklinde bulgunun neleri değiştirdiğini açıklıyor.
Yi qi, bir yandan yeni bir bulgu olmasıyla işe yarayacağa benziyor, bir yandan da uçma eyleminin evrimleşmesi sırasında izlenilen yol konusunda kafa karıştıracağa benziyor.
*Beijing Omurgalılar Paleontoloji ve Paleoantropoloji Enstitüsü paleontoloğu
Kaynak: Nature, The Guardian
