Vrubel, neredeyse bir takıntı haline getirdiği “Demon” resimlerini Mikhail Lermontov’un 15 yaşındayken yazmaya başladığı ve 25 yaşında bitirdiği uzun şiiri “İblis”den etkilenerek yapmaya başlamıştır. Lermontov’un şiirinde İblis tanımı bildiğimiz iblis hikâyelerinden biraz farklıdır. Daha çok ilahi özellikleri olan bir insan şeklindedir ve hatta şiirde insana özenen bir şeytan vardır.
Lermontov şiirinde İblis’in ikinci kez düşüşünü anlatır. İkinci düşüşü-yani aşka ve aşktan düşüşünü konu alır. Şiirde İblis, Gürcü Prenses Tamara’yı düğün gününde görür ve aşık olur. Demon Seated adlı resimde Tamara’ya rastlamadan önceki şeytanı görürüz, yalnız ve uzakları seyreden.
Şeytan aşkına yenik düşer ve Tamara’nın evleneceği adamı yok eder. Şeytan, müstakbel eşi ölen ve yas tutan Tamara’nın rüyalarına girmeye ve sonra da ona seslenmeye başlar. Tamara rüyalarına giren varlığın kim olduğunu anlamaya çalışır, sorular sorar ve sonunda öğrenir. Ama artık aralarında bir bağ oluşmuştur ve Tamara geri dönemez.
“Sen bir günahkârsın, niye senin günahına, çektiğin ve çekeceğin çileye ortak olayım?” diye sorar Tamara ve devam eder “Ya Tanrı bizi lanetlerse, korkunç cehennem azabına çarptırırsa?”.
Şeytanın cevabı “İkimiz orda da birlikteysek ne gam!”.
Tamara, Şeytan’la bir anlaşma yapar ve eğer onunla birlikte olmayı kabul ederse günahlarından ve kötülüklerinden vazgeçmesini tövbe etmesini ister. Şeytan bunu kabul eder.
Lermantov’un şiirinde bu bölüm:
Yaradılışın ilk gününe
ve son gününe, yemin olsun
Tanrı’nın hükmüne ve küfre
Ebedî hakikatin zaferine
Sırtımdaki günahın keskin utancına
Bu rüyanın kısacık şanına
Yemin olsun, seni bir kez daha görebilmenin lütfu üstüne
Uyumayan düşmanlarımın
Cennet ve cehennemin üstüne
Kader’in emrime sunduğu ruhların
Düşmanlarımın savurduğu İlâhî kılıçlar üzerine ant içerim
Hissiz, uykusuz melekler zümresinin; Yemin olsun sana, senin başın üstüne,
Son, uzun nazarın ve ilk gözyaşın
Aldığın nefes üstüne
Saçının ipeksi sağanağına
Yemin olsun cefaya ve saadete
Yemin olsun aşkım üstüne
Vazgeçtim tüm intikam arzularımdan
Vazgeçtim yılların gururundan
Bugünden sonra hiçbir yalan vesvese
Musallat olmayacak hiçbir ruha
Aradığım selamet
Aradığım aşk
Şeytan bu sözlerle yemin eder ve Tamara kabul eder. Şeytan, Tamara’yı öper ve birlikte olur ancak bu birliktelik Tamara için ölümcül olacaktır. Bir melek gelir ve Tamara’nın ruhunu cennete götürmek ister, Şeytan karşı çıkar ve sonunda Tamara cennete, Şeytan da sürgününe yani cehenneme yalnız ve üzgün olarak geri döner.
Vrubel için Demon resimleri bir tutku hatta bir takıntı haline gelmiştir. Defalarca Demon resimleri yapar, hatta bazılarını tekrar tekrar çizer.
Vrubel ilk resmi hakkında açıklama yaparken resimdeki iblisin Demon, iç ses olarak kullandığını söylemiştir. İblis değil insanın iç dünyasının bir yansıması olarak kullanılmıştır yani iyi ve kötü arasında gidip gelen bir ruh.
Kaynak: Zekiye Antakyalıoğlu – Lermontov ve Vrubel’in Şeytanı
Başlık Görseli: Mikhail Vrubel’in 1890 tarihli eseri “DemonSeated”
