Ana Sayfaİnsan ve ToplumYerli hakları savunucusu bir düşünür: José Carlos Mariategui

Yerli hakları savunucusu bir düşünür: José Carlos Mariategui

-

35 yaşında ölen Perulu düşünür José Carlos Mariateguibir dönem Latin Amerika’nın en bilinen siyasi yazarlarından biriydi. Bugün Peru dışında pek fazla tanınmasa da, 1920’lerde tüm kıtanın kültüründe önemli bir rol oynamıştı. Sanatçı ve yazarların mestizaje (ırksal karışım) ile işçi ve köylülerden oluşan ulusal kimlikler oluşturmaya çalıştıkları bir çağda yaşamıştı. Bugünlerde Madrid’deki Reina Sofia müzesinde devam eden ve daha sonra Lima, Meksiko ve Austin, Texas’a seyahat edecek bir sergi bu ilginç kişiliği geniş bir kitleye tanıtmayı amaçlıyor. Annesi bir mestiza (Latin Amerika’da yerli ve Avrupalı kökenlerden gelen) ve babası kendisini terk eden bir aristokrat olan yazar hayatının çoğunu İtalya ve Berlin’de sürgünde geçirir. İtalyan Komünist Partisi’nin ilk kongresine katılır ve kurucusu Antonio Gramsci’nin liberalizm ve Marksizm arasında bir köprü olan fikirlerinden etkilenir. Gramsci kültüre de çok önem vermektedir. Mariategui Avrupa’da avangard sanat akımları dada, sürrealizm ve fütürizm ile haşır neşir olur.

Peru’da bir dergi çıkarmak amacıyla ülkesine döner. 1926’da Amauta (Quechua dilinde bilge kişi) adındaki dergi çıkmaya başlar. Quechua özellikle And Dağları’nda konuşulan bir yerli dilidir. Peruluların yüzde 25’i bu dili konuşabilmektedir. Yazar Peru’nun sorunlarının ‘dünya panoraması’ ölçeğinde tartışılacağı bir derginin hayalini kurmaktadır. İlk sayıda dergide Sigmund Freud ve Alman sanatçı George Grosz’un makaleleri yer alır. Aynı zamanda İspanya ve Meksika’daki siyasi gelişmelere yer verilir. Arjantinli bir kübist olan Emilio Pettoruti çizimleri ile destek olurken, Perulu modernist sanatçı José Sabogal tasarımdan sorumludur.

Yazarın yazıları devrimci anlayışını şöyle açıklar: Peru Avrupalı modelleri körlemesine kopya etmemelidir. Teorilerini 1928’de kurduğu Peru Sosyalist Partisi’yle hayata geçirmeye çalışır. Asıl önem verilmesi gereken yerlilerin sorunları olmalıdır. Bu da toprak reformu demektir. Yazara göre And dağlarının yerli toplulukları sosyalizm için uygun özellikleri zaten taşımaktadırlar. Bu romantik görüş onun Moskova etkisi altındaki diğer komünistlerle çatışmasına yol açar. Ölümünden sonra partinin yönetimi de onların eline geçecektir.

Sergide Meksika ve Arjantin’le olan bağlar da ele alınıyor. Meksikalı ressam Frida Kahlo’nun eşi olan, kendisi de ressam olan Diego Rivera ve çeşitli duvar ressamlarının işlerine yer veriliyor. Ancak sergide en önemli görsel rolü yerli topluluklarının hayatları üzerine resimleriyle José Sabogal ile Julia Codesido üstleniyorlar. Bu dönemde ‘yerlicilik’ Diego Rivera gibi devrimcilerin adanmışlığı karşısında arkaik olarak görülür. Ancak sübjelerini onurlandırırlar ve Mariategui de bunu savunur. Serginin küratörlerinden Natalia Majluf; ‘Yerlicilik akımının doğması bugün hayal etmesi zor radikal bir değişimi müjdeliyordu’ diye yazıyor. Peru’da kapitalizm ve siyasi bağımsızlık yerlilerin serf benzeri yaşamlarından kurtarılmasını sağlayamamıştı. Mariategui adanmış bir sosyalist olarak ortodoks sosyalist dogmalar dışında bir düşünürdü. Bugün Latin Amerika’nın ihtiyacı olan belki de onun fikirleridir.                                               

The Economist makalesinden serbest çeviridir. 17 Nisan 2019       

Sergi linki:  https://www.museoreinasofia.es/en/exhibitions/amautas-avant-garde-networks-argentina-mexico-and-peru-1920s

Başlık görseli: http://links.org.au/jose-carlos-mariategui-87-years-later

\n

35 ya\u015f\u0131nda \u00f6len Perulu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr Jos\u00e9 Carlos Mariateguibir d\u00f6nem Latin Amerika\u2019n\u0131n en bilinen siyasi yazarlar\u0131ndan biriydi. Bug\u00fcn Peru d\u0131\u015f\u0131nda pek fazla tan\u0131nmasa da, 1920\u2019lerde t\u00fcm k\u0131tan\u0131n k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde \u00f6nemli bir rol oynam\u0131\u015ft\u0131. Sanat\u00e7\u0131 ve yazarlar\u0131n mestizaje (\u0131rksal kar\u0131\u015f\u0131m) <\/em>ile i\u015f\u00e7i ve k\u00f6yl\u00fclerden olu\u015fan ulusal kimlikler olu\u015fturmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131klar\u0131 bir \u00e7a\u011fda ya\u015fam\u0131\u015ft\u0131. Bug\u00fcnlerde Madrid\u2019deki Reina Sofia m\u00fczesinde devam eden ve daha sonra Lima, Meksiko ve Austin, Texas\u2019a seyahat edecek bir sergi bu ilgin\u00e7 ki\u015fili\u011fi geni\u015f bir kitleye tan\u0131tmay\u0131 ama\u00e7l\u0131yor. Annesi bir mestiza <\/em>(Latin Amerika\u2019da yerli ve Avrupal\u0131 k\u00f6kenlerden gelen) ve babas\u0131 kendisini terk eden bir aristokrat olan yazar hayat\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funu \u0130talya ve Berlin\u2019de s\u00fcrg\u00fcnde ge\u00e7irir. \u0130talyan Kom\u00fcnist Partisi\u2019nin ilk kongresine kat\u0131l\u0131r ve kurucusu Antonio Gramsci\u2019nin liberalizm ve Marksizm aras\u0131nda bir k\u00f6pr\u00fc olan fikirlerinden etkilenir. Gramsci k\u00fclt\u00fcre de \u00e7ok \u00f6nem vermektedir. Mariategui Avrupa\u2019da avangard sanat ak\u0131mlar\u0131 dada, s\u00fcrrealizm ve f\u00fct\u00fcrizm ile ha\u015f\u0131r ne\u015fir olur. <\/p>\n\n\n\n

Peru\u2019da bir dergi \u00e7\u0131karmak amac\u0131yla \u00fclkesine d\u00f6ner. 1926\u2019da Amauta (<\/em>Quechua dilinde bilge ki\u015fi) ad\u0131ndaki dergi \u00e7\u0131kmaya ba\u015flar. Quechua \u00f6zellikle And Da\u011flar\u0131\u2019nda konu\u015fulan bir yerli dilidir. Perulular\u0131n y\u00fczde 25\u2019i bu dili konu\u015fabilmektedir. Yazar Peru\u2019nun sorunlar\u0131n\u0131n \u2018d\u00fcnya panoramas\u0131\u2019 \u00f6l\u00e7e\u011finde tart\u0131\u015f\u0131laca\u011f\u0131 bir derginin hayalini kurmaktad\u0131r. \u0130lk say\u0131da dergide Sigmund Freud ve Alman sanat\u00e7\u0131 George Grosz\u2019un makaleleri yer al\u0131r. Ayn\u0131 zamanda \u0130spanya ve Meksika\u2019daki siyasi geli\u015fmelere yer verilir. Arjantinli bir k\u00fcbist olan Emilio Pettoruti \u00e7izimleri ile destek olurken, Perulu modernist sanat\u00e7\u0131 Jos\u00e9 Sabogal tasar\u0131mdan sorumludur. <\/p>\n\n\n\n

Yazar\u0131n yaz\u0131lar\u0131 devrimci anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131 \u015f\u00f6yle\na\u00e7\u0131klar: Peru Avrupal\u0131 modelleri k\u00f6rlemesine kopya etmemelidir. Teorilerini\n1928\u2019de kurdu\u011fu Peru Sosyalist Partisi\u2019yle hayata ge\u00e7irmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. As\u0131l \u00f6nem\nverilmesi gereken yerlilerin sorunlar\u0131 olmal\u0131d\u0131r. Bu da toprak reformu\ndemektir. Yazara g\u00f6re And da\u011flar\u0131n\u0131n yerli topluluklar\u0131 sosyalizm i\u00e7in uygun\n\u00f6zellikleri zaten ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Bu romantik g\u00f6r\u00fc\u015f onun Moskova etkisi\nalt\u0131ndaki di\u011fer kom\u00fcnistlerle \u00e7at\u0131\u015fmas\u0131na yol a\u00e7ar. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra partinin\ny\u00f6netimi de onlar\u0131n eline ge\u00e7ecektir. <\/p>\n\n\n\n

Sergide Meksika ve Arjantin\u2019le olan ba\u011flar da ele al\u0131n\u0131yor. Meksikal\u0131 ressam Frida Kahlo\u2019nun e\u015fi olan, kendisi de ressam olan Diego Rivera ve \u00e7e\u015fitli duvar ressamlar\u0131n\u0131n i\u015flerine yer veriliyor. Ancak sergide en \u00f6nemli g\u00f6rsel rol\u00fc yerli topluluklar\u0131n\u0131n hayatlar\u0131 \u00fczerine resimleriyle Jos\u00e9 Sabogal ile Julia Codesido \u00fcstleniyorlar. Bu d\u00f6nemde \u2018yerlicilik\u2019 Diego Rivera gibi devrimcilerin adanm\u0131\u015fl\u0131\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda arkaik olarak g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Ancak s\u00fcbjelerini onurland\u0131r\u0131rlar ve Mariategui de bunu savunur. Serginin k\u00fcrat\u00f6rlerinden Natalia Majluf; \u2018Yerlicilik ak\u0131m\u0131n\u0131n do\u011fmas\u0131 bug\u00fcn hayal etmesi zor radikal bir de\u011fi\u015fimi m\u00fcjdeliyordu\u2019 diye yaz\u0131yor. Peru\u2019da kapitalizm ve siyasi ba\u011f\u0131ms\u0131zl\u0131k yerlilerin serf benzeri ya\u015famlar\u0131ndan kurtar\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flayamam\u0131\u015ft\u0131. Mariategui adanm\u0131\u015f bir sosyalist olarak ortodoks sosyalist dogmalar d\u0131\u015f\u0131nda bir d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrd\u00fc. Bug\u00fcn Latin Amerika\u2019n\u0131n ihtiyac\u0131 olan belki de onun fikirleridir.\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 <\/p>\n\n\n\n

The Economist makalesinden serbest \u00e7eviridir.\n17 Nisan 2019        <\/p>\n\n\n\n

Sergi linki: \u00a0<\/em>https:\/\/www.museoreinasofia.es\/en\/exhibitions\/amautas-avant-garde-networks-argentina-mexico-and-peru-1920s<\/p>\n\n\n\n

Ba\u015fl\u0131k g\u00f6rseli: http:\/\/links.org.au\/jose-carlos-mariategui-87-years-later<\/a><\/p>\n","post_title":"Yerli haklar\u0131 savunucusu bir d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr: Jos\u00e9 Carlos Mariategui","post_excerpt":"","post_status":"publish","comment_status":"closed","ping_status":"open","post_password":"","post_name":"yerli-haklari-savunucusu-bir-dusunur-jose-carlos-mariategui","to_ping":"","pinged":"","post_modified":"2019-04-24 19:40:13","post_modified_gmt":"2019-04-24 16:40:13","post_content_filtered":"","post_parent":0,"guid":"https:\/\/gaiadergi.com\/?p=108564","menu_order":0,"post_type":"post","post_mime_type":"","comment_count":"0","filter":"raw"},"live_filter_cur_post_id":108564}'; block_tdi_122.td_column_number = "2"; block_tdi_122.block_type = "td_flex_block_1"; block_tdi_122.post_count = "4"; block_tdi_122.found_posts = "189"; block_tdi_122.header_color = ""; block_tdi_122.ajax_pagination_infinite_stop = ""; block_tdi_122.max_num_pages = "48"; tdBlocksArray.push(block_tdi_122); -->

Nedir bu normal?

Normal, Latincesi normalis olan “gönyeli, ölçüye uygun” sözcüğünden gelmektedir. Ayrıca Fransızca normale de “kurala uygun, kurallı” sözcüğünden alıntıdır. Norm, Fransızca norme "kural, standart, ölçü" sözcüğünden gelmektedir...

Tek kişilik azınlık

Sürekli bir şeylere yetişme çabası... Hep geç kalmışlık hissi içerisinde geçen günler... Düşünmeye bile zaman bulamayan insan selleri... Düşünmek bile istemeyen ve bundan kaçmaya çalışan...

Sessizliğin Sesi ve Mizofoni

Sümer’in baş tanrılarından Enlil, bir gün insanlardan çok rahatsız olduğu için onları yok etmeye karar verir. İnsanlardan rahatsız olmasının tek nedeni ise çok fazla üremeleri...

Arkeik Çığlık

"Geçmiş dönemlerle kıyaslandığında elbette kat edilen epeyce bir yol vardır ama bilgi ve teknoloji çağında kulaklardaki o arkeik söylem, aslında kadının var olması gereken alanı...

ÇOK OKUNANLAR

95,278BeğenenlerBeğen
17,593TakipçilerTakip Et
22,156TakipçilerTakip Et
243AboneAbone Ol