Alışkanlıkları değiştirmek zordur. Hele de doğduğun zamandan şimdiye değin hiç sorgulamadığın alışkanlıkları değiştirmek. Konumuz yine ve yeniden plastikler. Kendimizi bildik bileli plastik kullanıyoruz. Gerek küçük yaşta beslenme çantalarında, gerek defterimizi kaplarken, gerek poşetlerle bir şey taşırken, gerek su içtiğimiz pet şişelerde. Plastik ile var olduğumuz yetmiyormuş gibi, arıtma filtrelerinden hiç zorlanmadan geçen mikroplastikleri, deniz canlıları dolayısıyla belki de yiyoruz.
Bali’de bir şirket, tüketicilerin plastik alışkanlıklarını değiştirmesini, azaltmalarını beklemek yerine bu kirliliği önlemek adına harekete geçerek farklı bir yola başvurdu.
Bali deyince aklımıza, bozulmamış, palmiye ağaçlarıyla kaplı sahiller geliyor. Ancak, maalesef gerçekler o kadar da romantik değil. Bali’nin yeni ticari hayat tarzı ve başka yerlerin çöplerini okyanus akıntılarıyla kucaklayan sahilleri dolayısıyla bozulmayan o eski sahillerinden çok da fazla eser yok.
Çevreci olduklarını iddia edenler dâhil; alışkanlıklarını değiştirme, yeniden kullanımı teşvik etme, daha iyi geri dönüşüm ve yukarı dönüşüm (upcycling)* yollarını bulma konularını yaşam tarzlarına yerleştirmeleri uzun zaman alıyor. Avani isimli şirket, insanları farklı davranmaya ikna etmeye çalışmak için daha fazla zaman harcayamayacağımızı düşünüyor. Bunun yerine, önemli bir davranış değişikliği gerektirmeyen daha iyi bir ürün tasarlayarak hem insanı hem de çevreyi kazanmayı hedefliyor.
Avani, plastik çatal bıçak takımları, kahve bardakları, market poşetleri gibi daha çok yiyecek ürünleri odaklı, ama yağmurluk gibi kullanışlı günlük ürünler de olmak üzere, biyolojik olarak tamamen parçalanabilen ürünler üretiyor. Bütün ürünleri bir yana, kirliliğin en büyük kaynağını oluşturan sıradan plastik poşetlere sağladığı alternatif, başlı başına bir çözüm yolu oluşturuyor. Her dakika dünya çapında bir milyondan fazla plastik poşet kullanılırken, akabinde doğada yok olması için yüzlerce yıl gerekiyor. Yüzlerce yıl içinde küçülen, rüzgârlar vasıtasıyla savrulan minik plastik parçaları da hayvanlar tarafından yutuluyor.
Yüzde 100 doğada bozunur plastik diye bir şey yoktur; o orada bozunadursun, bir miktarı mutlaka hayvanların midesine inmiştir.
Avani’nin poşetleri, hiçbir petrol ürünü kullanmadan, manyok kök nişastası ve diğer doğal reçinelerden yapılıyor. Toprak koşullarına bağlı olarak 3-6 ayda doğada tamamen yok olarak karbondioksit ve biyokütle hâline dönüşüyor; buna bağlı toksik atık oluşmuyor. Bu hususta, doğada yok olmaya bırakılan Avani poşetlerini hem karada hem denizde böceklerin veya hayvanların yemesi durumunda, onlara herhangi bir zararı olmayacak kadar güvenli olduğu iddia ediliyor. Hatta, videoda kerevitler ve tavukların bu poşetleri nasıl keyifle yedikleri göz önüne alınırsa, lezzetli olduğu bile düşünülebilir. Yemek şöyle dursun, linkteki videoda görüldüğü üzere, poşetleri sıcak suda eritip güvenle içebiliyoruz.
Yenilebilir, yok olabilir ve hatta içilebilir plastik poşet fikri, çok ilginç bir konsept ve şu anda kullanımda olan biyolojik olarak parçalanamayan plastiklerden çok daha iyi bir seçenek olsa da, Avani’nin “Kullanıcıların onları vicdanen tamamen rahat olarak atabileceklerini” söylemesi bence rahatsız edici. Böyle enteresan fikirler plastiklerle baş etmeyi bir nebze sağlasa da, ben her zaman tek kullanımlık ürünler kullanmaktansa uzun ömürlü olanları tercih etmeyi savunuyorum.
Altı ayda biyolojik olarak bozunup bozunmayacağını düşünmeksizin, hiç iz bırakmamak en iyisidir.
*Yukarı dönüşüm (Upcycling), ürünün karakteristik değeri bozulmadan esnek, kullanışlı forma geri dönen malzemelerin ömrünü tekrarlayabildiği bir süreçtir. Yukarı dönüşüme teneke kutuları örnek verebiliriz. Alüminyum kaplar eritilebiliyor ve yeni markalarda yeni kutular yapılabiliyor. Bu süreçte teneke kutular yukarı dönüşerek yeniden teneke kutu olurken, yeni baştan yapmak için gereken enerjiden %90 tasarruf ediliyor. Bu döngü enerji tüketimini azaltarak ve etkin olarak belirli malzemeleri atık akışından çıkararak ebediyen devam edebiliyor. Aynı şekilde, gazete kağıdı ile de benzer başarıya ulaşabiliyor.
Kaynak: Tree Hugger, surdurulebilir-mimari.blogspot.com.tr, avanieco
