Beş çayları: Önceliğimiz, öğretilmişliklerimizden kurtulmak

Kültürümüzün temelinde misafirperverlik yatar bizim. Geleni aç göndermeyiz. Kahvenin yanına bile mutlaka servis edilecek bir besin ekleriz. Beş çaylarımız vardır bizim. Kısırların, böreklerin, mercimek köftelerin, çeşit çeşit tatlıların bir arada sunulduğu…

Halen devam eden ve hiç bitmeyecek olan bilgi kirliliği içinde doğruları öğrenmek hakkımız. Bize beş çayında kısır yemeyin, börek yemeyin demek marifet değil. O kısırı hazırlarken hangi yağı ne kadar miktarda kullanacağımızı, böreğin içerisindeki sebzeyi nasıl pişirmemiz gerektiğini anlatmak marifettir. Sonunda da o masaya oturulduğumuzda hangi besinden ne kadar tüketmemiz gerektiğini öğretmek…

Toplum içerisinde “Beslenme” denildiğinde akla birçok tanım gelebiliyor. Kimseden bilimsel bir tanım beklenmese de basit olarak “karın doyurmak” ya da “açlığı gidermek” tanımın temelinde yatıyor. Ancak mesleki etiğimce beslenme ile sağlıklı beslenme arasında bir fark yaratmak doğru değildir. 

Beslenme, insanın büyüyebilmesi, gelişebilmesi, sağlıklı olabilmesi ve üretebilmesi için gerekli besin öğelerini vücuda almak demektir. Bunu nasıl yapabiliriz? Yeterli ve dengeli beslenme ile… Yeterli ve dengeli beslenme nedir? Vücut için gerekli besin öğelerini öğünde yeterli ve dengeli miktarda tüketmektir. Bu kadar basit! 

Klasik kahvaltı örneğinden gidersek eğer, zeytinin üzerine veya salatalık domatesin üzerine zeytinyağı döktüğümüzde de sağlıklı beslenmiyoruz. Tükettiğimiz beyaz ekmeklerin haddi hesabını geçmiş oluyor.

Herhangi bir kısıtlama veya bir hastalığımız yok ise, günlük almamız gereken kalorimizin %55-60’ını karbonhidratlardan (makarna, bulgur, pirinç, ekmek ve türevleri vb.), %10-15’ini proteinlerden, %25-30’unu sağlıklı yağlardan karşılamalıyız. Bunu yaparken de besinlerin içeriğindeki besin öğelerinin etkileşimlerini en doğru şekilde kullanmayı öğrenmeliyiz. Çorba içerken yanında ekmek tüketmek ne kadar alışılagelmiş bir davranış olsa da doğru değildir. 1 kase çorba 1 dilim ekmeğe eşdeğerdir. Biz çorba yanında ekmek tükettiğimizde sınırsız bir gluten tüketimi içerisine giriyoruz. Patatesin sulu yemeklerini, zeytinyağlılarını veya fırında bol yağlı yemeklerini yaptığımızda yanında tükettiğimiz ekmek, çorbanın yanındaki ekmekle aynı etkiyi oluşturabiliyor. Bir de üzerine şekerimizi yükseltiyoruz. 

Yeterli ve dengeli beslenmeye geri dönersek, günlük beslenme programımızda tüketeceğimiz gıdaların ölçülerini bilmemiz önemlidir. Bilgi sahibi olmadığımız ve hastalıklar ya da özel beslenme için oluşturulmuş diyetleri gelişigüzel uygulamamız doğru değildir. 

Karbonhidratları günlük öğünlerimizde az alırsak hipoglisemi (kan şekerinde düşüklük), çok alırsak  hiperglisemi (kan şekerinde yükseklik) ortaya çıkar. Fazla tüketimi alışkanlık haline getirirsek de diyabet yani şeker hastalığı ortaya çıkar. Proteini, az tüketirsek anemi veya gelişme gerilikleri, çok tüketirsek de osteoporoz (kemik erimesi), gut hastalığı, karaciğer ve böbrek hastalıkları ortaya çıkar. Yağların çok tüketimi kolesterol yüksekliği, kalp-damar hastalıklarının birincil nedenidir. 

Beslenme = Sağlıklı Beslenme sürdürülebilirdir. Ne kadar doğru bilgiye sahip olursak, o kadar yaşam kalitemizi arttırmış olacağız. Bu nedenle beslenmenin bir bilim dalı olduğunu unutmamak gereklidir. Beslenme eğitimimize önce besin değişimleri ile başlamak doğru olacaktır. “Hangi grupta, hangi ürünün yerine, neyi ne kadar koymalıyız?”  Yani; “hangi ürünün yerine, hangi ürünü, ne kadar miktarda tüketmeliyiz?” Bu sorunun cevabı beslenme alışkanlıklarımızı iyileştirebilmek için bilinçli bir adım olacaktır. 

**Diyet El Kitabı 10. Baskı Hatiboğlu Yay.

İNSTAGRAM ADRESİ @BUKHEALTH DYT. BURCU KIRMIZI