Çingenelerin Ağaç Evlenme Söylencesi

Çingeneler, misafir oldukları her kültürde azınlık konumunda kalan; yersiz, yurtsuz, zamansız, isimlerinin kökenine dair bile net bir bilgi bulunmayan, yazılı bir dilleri olmayan, pek çok çoğunluk tarafından “lanetli” olarak görülen, yeni dünyaya taban tabana zıt bir halktır.

“ne plus de puissance, plus de pays, plus d’État, plus de chef, plus d’Église, plus d’écriture… car ils ont noyés dans la mer pourtoujours”

[artık ne güç, ne vatan, ne devlet, ne şef, ne Kilise, ne de yazı dili kaldı, çünkü hepsi ebediyete kadar denizde boğuldu] (Zanko, s. 31).

Çingenelerin alışık olduğumuz biçimde bir dinleri bulunmadığı gibi, elbette pek çok söylenceleri, mitleri, inançları ve kutları vardır. Ağaç kültü, bunlar arasında kuşkusuz başı çeken unsurlardandır. Çam ağacı, kayın ağacı, üvez ağacı çeşitli yörelerde çingenelerin sembolize ettiği, atıflar yaptığı ağaçlardandır. Fakat şüphesiz, hakkında en eski, en köklü ve en çok söylencelerin süregeldiği ağaç, Tüm-Tohumlar Ağacı’dır.

Tüm-Tohumlar Ağacı, mitosa göre, yeryüzündeki bütün bitkilerin, bütün tohumların kaynağıdır. Ağacın kökleri bir yılanın ağzındadır, dalları gökyüzüne değin uzanmaktadır ve tepesinde, sonsuz şimşekler çakmaktadır. Şimşeklerin, ağaçtaki şifalı bitkileri çalıp Nivasilere(erkek su cinleri) götürdüğüne, Nivasilerin de bitkileri kadın büyücülere teslim ettiğine inanılmaktadır.

Ona bakmanın dahi insanı gençleştirdiği Tüm-Tohumlar Ağacı hakkında pek çok söylence, inanış mevcuttur. Bununla birlikte, bunlardan en çok kabul göreni, ağaç evlendirme mitosudur.

Noel gecesi Tüm-Tohumlar Ağacı’nı görmek isteyen birinin, bir söğüt ağacıyla bir çam ağacını evlendirmesi gerekmektedir. Bunun için iki ağaç yan yana toprağa dikilir. Sonra kırmızı bir ip ağaçların gövdesine dolanır ve ağaçlar evlenmiş olur.

Eğer dikilip evlendirilen iki ağaç, söğüt ve çam, Noel gecesinin ertesinde yakılırsa, küllerinin kadınların doğurganlık gücünü arttıracağına inanılmaktadır. Böylece bir kez daha, ölüm ve yeniden doğum iç içe geçecek, yok olan var olanın bir sebebi haline gelecektir.

Ağaç evlendirme ayinlerinin kökü pek çok doğal nedene, varsayıma, kabule dayandırılabilir elbette. Bununla birlikte, yaygın inanışa göre, ağaç evlendirmenin kökeni, yaradılış mitoslarından ilk insan çiftinin ağaçlara dayandığı söylencesiyle ilişkilidir.

Kaynak: Hermann Berger-Çingene Mitolojisi