Hayata müziği ile değen kadınlar-II: Neveser Kökdeş

Besteleriyle sayısız duyguya adeta dokunan Neveser Kökdeş, ara sıra sesiyle de değdiği dünyaya bazen hüzünlendiren bazen coşkulandıran ezgiler bırakarak ölümsüzleşirken çok sayıda bestesi ile hem dinleyenlerin gönlüne hem de tarihe imzasını attı. Büyük ihtimalle birçoğunuz onun bestelerinden dinlediniz ve kendisini çok iyi tanıyorsunuz ama eğer uzun süredir dinlemediyseniz, bu yazı hatırlatıcı olsun.  

Neveser Kökdeş, farklı tarihler belirten çalışmalar olsa da 1902 yılında doğdu. Aynı şekilde doğum yeri ile ilgili de farklı yerler ifade edilse de Kökdeş, Drama’da dünyaya geldi. Babasının sürgünleri değişik şehirlerde bulunmalarına sebep olurken Kökdeş, babasının ölümünden sonra Selanik’te okuyan ağabeyi Muhlis Sabahattin’in yanına götürüldü ve burada anaokuluna gönderildi. Aynı dönemde annesinin ikinci kez evlenmesi üzerine aile İstanbul’da, Fatih’te Sarıgüzel Caddesi’ndeki evlerine taşındı ve Kökdeş, ilkokula İstanbul’da başladı. Bir yıl sonra Aksaray’a taşındıkları için okulu değişti. Eğitimini Mürebbiye-i Etfal adlı özel bir okulda sürdüren Neveser Kökdeş, Ahmet Bey adlı bir öğretmenden ilk piyano derslerini aldı. Ardından ise dönemin ünlü İtalyan piyano öğretmeni Adinolfi’den ders almaya başladı. Daha sonra da bir Fransız mürebbiyenin derslerini izledi. 1913’te ilkokulu bitirdikten sonra aynı yıl Notre Dame de Sion’da orta öğrenimine başladı. Müzikle olan ilişkisi bu okulda daha da artarak devam etti. Pazarları, kilisede ilahi söyleyen Hıristiyan arkadaşlarına orgla eşlik etmeye başladı.

Yoğun ve başarılı geçen eğitim hayatı, müzikle ilişkisine arttırdığı gibi üretim sürecinde de etkili olmuş, Neveser Kökdeş sayısız besteye imza atmıştı. Neveser Kökdeş’in bestelerinin çoğu semâî usulünde ve şarkı sözlerinin neredeyse tamamı kendisine aitti. İlk bestesi, Gülüyorsun Güzelim, Gül, Güle Gülmek Yaraşır isimli şarkıydı.

Neveser Kökdeş, Colombia plak şirketi için, Asetlemeap, Çaresaz ve Ayşe operetlerini seslendirdi. Çaresaz operetinden “Yapma Çaresaz” ve Ayşe operetinden “Doya doya öpeyim” adlı parçalar, Operetler, Kantolar, Fanteziler adlı CD’de yer aldı.

Ülkesinde olduğu kadar yurt dışında da ilgi gören Kökdeş’in üreterek geçirdiği hayatı, 6 Temmuz 1962’de son buldu. Tabii buna son bulmak denirse!

Neveser Kökdeş’in bestelerinden bazıları şöyle;

1. Gülüyorsun güzelim gül, güle gülmek yaraşır, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hicaz,
2. Aşkıma bâr olma gönül sevmiyorsa seni, (TRT), Usul: Semai / Makam: Nihâvend,
3. Bana neler vaad etmiştin, hayal imiş meğer, (TRT), Usul: Semai / Makam: Nihâvend,
4. Benim vefakâr yârim gül sen, (TRT), Usul: Semai / Makam: Nihâvend,
5. Gönlümün baharı bir gün açacak mı aceb? (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Segâh, Söz: Neveser Kökdeş,
6. Hülyalarımın çiçeği soldu melâl içinde, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Segâh, Söz: Neveser Kökdeş,
7. Kuş olup uçsam sevgilimin diyarına, (TRT), Usul: Semai / Makam: Segâh, Söz: Neveser Kökdeş,
8. Neden sevdim, bilmem neden? (TRT), Usul: Düyek / Makam: Segâh, Söz: Neveser Kökdeş,
9. Sanma seni unutur, (TRT), Makam: Segâh,
10. Sen gidersen benim hâlim nice olur? (TRT), Usul: Müsemmen / Makam: Segâh,
11. Teselligâhim oldu en ücrâ meyhâneler, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Segâh,
12. Bakışının esrarı nedir ah bilsem, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hüzzam,
13. Gül olsam, ya sümbül olsam beni koklar mısın? (TRT), Usul: Aksak / Makam: Hüzzam, Söz: Neveser Kökdeş,
14. Unutmam seninle geçen anları, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hüzzam,
15. Yoktur gönlüme senden baska canan, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hüzzam, Söz: Neveser Kökdeş,
16. Akasyalar altında, (TRT), Makam: Süzinâk, Gel de güzelim beni sevindir, Usul: Aksak / Makam: Süzinâk, Söz: Sadi Kurtuluş,
17. Gülşeninde seyrettim ben gül renkli çehreni, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Süzinâk,
18. Pek özledim o demleri, seninle bu yerleri, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Süzinâk, Söz: Neveser Kökdeş,
19. Seni gördügüm gün beğendim, sevdim, (TRT), Usul: Semai / Makam: Süzinâk, Söz: Neveser Kökdeş,
20. Sonsuz acı duydum bu gece, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Süzinak, Söz: Neveser Kökdeş,
21. Yalvaran gönülle bakıp güzel gözlerine, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Süzinâk, Söz: Saime Hanım,
22. Artık duy sesimi, ruhumu yakma, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Süzinâk, Söz: Neveser Kökdeş,
23. Lemi gülzâr ederdim kâdir olsaydım eğer, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
24. Gönlümün pembe çiçegi, (TRT), Usul: Semai / Makam: Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
25. Gül dalında öten bülbülün olsam,(TRT), Usul: Düyek / Makam: Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
26. Ruhumda neşe, hayale daldım, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
27. Bir gün bana dönsen o uzak yolculuğundan, Makam: Hicazkâr, Beni güldürmedi bir an bu hayatın elemi, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hicaz,
28. Gözümün bebeği canımdan pek çok sevdim seni, (TRT), Usul: Düyek / Makam: Hicaz, Neylesem kâr etmiyor, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Hicaz,
29. Ödemiş dağlarında, gözlerim bağlarında, (TRT), Usul: Aksak / Makam: Hicaz,
30. Seni görmek ister gönlüm, (TRT), Usul: Aksak / Makam: Hicaz, Emelime ben eriştim, (TRT), Usul: Semai / Makam; Pencgâh, Söz: Neveser Kökdeş,
31. Ey gül-i rânâ seni bir gül diye sevdim, (TRT), Usul: Devr-i Hindi / Makam: Acem Aşıran, Söz: Suat Güngören,
32. Mest içinde seyre daldım, (TRT), Usul: Aksak / Makam: Hisâr Büselik, Söz: Neveser Kökdeş,
33. Seni âh anmadan, aşkınla yanmadan, (TRT), Usul: Semai / Makam: Neveser, Söz: Neveser Kökdeş,
34. Sırdır senin aşkın, bana bir sırr-ı ezeldir, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Neveser, Söz: Neveser Kökdeş,
35. Sensiz geçen günlerim, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Sabâ, Söz: Neveser Kökdeş,
36. Söyleyemem sırrımı sana açamam, (TRT), Usul: Semai / Makam: Sultani Yegâh, Söz: Neveser Kökdeş,
37. Yüreğin kırık mıdır, düşünürsün pek derin, (TRT), Usul: Nim Sofyan / Makam: Hüseyni (Türkü), Söz: Neveser Kökdeş,
38. Bin ızdırap içinde yanıp kavrulur iken, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Kürdili Hicazkâr,
39. Bugün biz hep neşeliyiz, (TRT), Usul: Aksak / Makam: Kürdili Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
40. Bülbül sus, istemem dinlemek, (TRT), Usul: Semai / Makam: Kürdili Hicazkâr,
41. Canandan uzak kaldı gönül, (TRT), Usul: Semai / Makam: Kürdili Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
42. Gönülden gönüle akan aşk gibi.(TRT), Usul: Curcuna / Makam: Kürdili Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
43. Kim derdi ki aşkımız bir hazin rüya olur, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Kürdili Hicazkâr, Söz: Rıfat Ayaydın,
44. Ne kadar hoştu geçen günler, (TRT), Usul: Curcuna / Makam: Kürdili Hicazkâr, Akar pınar suyun ben olayım Efem, Usul: Ağır Aksak / Makam: Hicaz (Zeybek), Söz: Neveser Kökdeş,
45. Gönlümle hüzünlenirken neşelendim birden, Usul: Aksak / Makam: Hüzzam,
46. Yıllar geçti seni hiç unutmadım, Usul: Düyek /Makam: Neveser Kökdeş,
47. Çağlayan billur sesinde bülbülün ahengi var, Usul: Semai / Makam: Süzinâk, Söz: Dr. Mustafa Biral,
48. İçimdeki büyük aşkım inan ki kemâle erdi, Usul: Semai / Makam: Süzinâk Söz: Belkis Koçak,
49. Okşuyorken rüzgârlar senin ipek saçını, Usul: Aksak / Makam: Süzinâk, Söz: Necmi Bey,
50. Benimsin canan gücendin mi bana? “Usul: Semai / Makam: Süzinâk, Söz: Reşat Özpirinççi,
51. Hazan oldu, soldu bütün gülizar, Usul: Sofyan / Makam: Süzinâk, Söz: Neveser Kökdeş,
52. Harab ettin de beni döndürdün viraneye, Usul: Curcuna / Makam: Süzinâk, Söz: Samiye Hanım,
53. Mehtaplı geceler sahilde gezerdik, Usul: Düyek / Makam: Süzinâk, Söz: Neveser Kökdeş,
54. Bir hatıran kalsın kalpte, anayım ah anayım, Usul: Sofyan / Makam: Süzinâk, Söz: Neveser Kökdeş,
55. Sensin benim ruhumda yaşayan tek sevgili, Usul: Sofyan / Makam: Süzinâk, Söz: Zerrin Hanım,
56. Tatlı rüzgârındır esen, seni ne kadar sevdim bilsen, Usul: Curcuna / Makam: Süzinâk, Söz: Neveser Kökdeş,
57. Bahriye Marşı Usul: Nim Sofyan / Makam: Nihâvend, Nihâvend Methal. Usul: Aksak (2 Hane),
58. Gözlerimden hayalin acep neden gitmiyor. Usul: Curcuna / Makam: Nihâvend, Söz: Necmettin Hunca,
59. Benden uzak kalma sevgilim sen, Usul: Semai / Makam: Nihâvend, Söz: Neveser Kökdeş,
60. Ordu’nun ceylanları, pembe mor leylakları, Usul: Aksak / Makam: Hicazkâr,
61. Beste: 28 Nisan 1955, Söz: Neveser Kökdeş,
62. Bana bu acıyı neden bıraktın? Usul: Cureuna / Makam: Hicazkâr, Ahu-zar eylerken hande mi olur, Usul: Sofyan / Makam: Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
63. Doğdum ömrüme bu mesud gece, cananla kaldık baş başa, Usul: Curcuna Makam: Kürdili Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
64. Sundun bana bir bade, ateştir yanarım, Usul: Müsemmen Makam: Kürdili Hicazkâr, Söz: Suat Güngören,
65. Nedir bu iftirak, neden bu ızdırap? Usul: Semai / Makam: Kürdili Hicazkâr, Söz: Neveser Kökdeş,
66. Sen gidersen benim halim nice olur, Usul: Müsemmen / Makam: Segâh, Söz: Neveser Kökdeş,
67. Ah, aşkı sevenler bilir, ızdırabı çeken bilir, Usul: Curcuna / Makam: Segâh, Söz: Neveser Kökdeş,
68. Ah günler aylar geçer, neden gelmez üzersin, Usul: Aksak / Makam: Mâhur, Söz: Neveser Kökdeş,
69. Rast Methal. Usul: Sofyan, Neden ey bülbülü seyda bu nâle, Usul: Aksak / Makam: Rast, Söz: Suat Gungören,
70. Canımın cananısın, goncamsın, fidanımsın, Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş, Artık git sevgilim, akşam oldu, Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş,
71. Seher vakti öten bülbülün hüzünlü sesi var, Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş,
72. Bir gün seninle baş başa kalsam dinlesem sesini, Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş,
73. Edalı yosma güzel kız, Usul: Aksak / Makam: Rast (Kanto),
74. Neden sevdim ah neden? Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş,
75. Taktığın sevda çiçeği solmuyor, Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Mustafa Bey,
76. Söyle sevgini anlat bana, Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş,
77. Aşk bir masaldır ah gönül, Usul: Semai / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş,
78. İzmir’in güzel kızı, üzüm gibidir gözü (Kaşık havası), Usul: Sofyan,
79. Söyleme bana hiçbir şey (Solan ümit, tango), Söz: Neveser Kökdeş,
80. Sevgine doymadan bir kerecik (Hülyalarım, tango), Hüzün (tango), Onun sesi (tango), Işıklı geceler bilsen neler söyler (tango),
81. Bir ilkbahar gecesinde yine dünden daha yalnız (kalbimle baş başa, tango), Aşkı söylüyor tatlı sesin (inci tango), Söz: Neveser Kökdeş,
82. Ne olur biraz sevsem, sevişmek nedir bilsem (Neşeli olmalı, rumba),
83. Uçtum aşkın diyarına (Aşk rüyası, tango),
84. Bilemiyorum acaba beni sevdi mi? (Çapkın, swing), Söz: Neveser Kökdeş,
85. Gönlümde hüzün hayale daldım, Bahar Valsi. Söz: Neveser Kökdeş, Bir derin uykudadır şimdi gönlüm (Beyaz gül), Usul: Curcuna / Makam: Rast, Söz: Neveser Kökdeş,
86. Neden bu tatlı hayale daldım ben niye bilmem? (Sevgilime, tango), Söz: Neveser Kökdeş, Kalbimin sesi (tango).

Kaynak: Türk Müziğinde Batılılaşma Sürecinde Bir Kadın Bestekar: Neveser Kökdeş, Gülşah Çakarlı., İstanbul Kadın Müzesi

Serinin ilk yazısı için lütfen tıklayın: Hayata müziği ile değen kadınlar-I: Antonia Brico