Gözde turistik yerlerin karmaşasından ve telaşından çok uzaktaki gizli saklı sokaklarda, rehber kitaplarının kapaklarını süsleyen görkemli sarayların, tapınakların ve mezarların arasında bütün bir Hint mimarisi belirsizliğe sürükleniyor ve tarihi önemini yitiriyor.
“Basamaklı kuyu” diye adlandırılan asırlık yapılar, derin kuyulardan oluşuyor ve bu kuyulara yeraltına doğru ilerleyen merdivenler yoluyla ulaşılıyor. Kuyuların tahminen 2’nci ve 4’üncü yüzyılda kurak iklim dönemlerinde su sıkıntısı çekmemek için yapıldığı düşünülüyor. ABD’li gazeteci Victoria Lautman ise Hindistan ve civarındaki bu görkemli yapıları fotoğraflamak için dört yıl boyunca 120 bölgeyi dolaştı.
Yeraltındaki basamaklı kuyular aslında su taşımak için yapılan su yollarının basit hali olsa da 11’inci yüzyıla kadar hem Hint hem de İslami mimariyi harmanlayarak karmaşık ve şaşırtıcı bir mühendislik ve sanat ürününe evrildi. Yere gömülü ters tapınak görünümündeki bu yapılar sadece su kaynağı sağlamakla kalmadı aynı zamanda gezginler ve yerli halk için yaz aylarında serin günler geçirmek için gidilen anıtlardan biri haline geldi. O dönemlerde ise bu kuyuların çoğu zengin ve nüfuzlu hayırseverlerin elindeydi ve söylenenlere göre bu hayırseverlerin dörtte biri kadındı.
Asırlar boyunca Hindistan’daki binlerce basamaklı kuyu birçok sebepten dolayı ihmal edildi. Ülke Britanya’nın hakimiyeti altındayken bu yapılar hastalık yuvası olarak görüldüğü için barikatlarla önleri kapatıldı, dolduruldu veya tahrip edildi. Modern teknoloji sayesinde zamanla basamaklı kuyulara ihtiyaç kalmadı. Fakat sanayileşme, kuraklık, kontrolsüz ve kaçak su çıkarma sebebiyle Hindistan’da su seviyesi giderek düşüyor; ayakta kalan son basamaklı kuyular ise kuruyor ve parçalanarak harabeye dönüyor. Hatta bazıları çöplük olarak kullanılıyor, tuvalet işlevi görüyor ya da yaban hayata ev sahipliği yapıyor.
Bütün bu karamsar havanın yanında bir iyi haber var: Hindistan’ın büyüyen su krizi basamaklı kuyuları tekrar kullanıma açmak için bazı girişimler yapıldı. Bu girişimlerle eşzamanlı olarak da Lautman gibi kişiler farkındalığı artırmak, yeraltının bu mucizeleri yok olup gitmeden onları kayıt altına almak ve belgelemek için uğraş veriyor.
Basamaklı kuyular hakkında daha fazla bilgi için Lautman’ın Arch Daily‘deki İngilizce makalesini okuyabilir, Britannica‘daki girdileri inceleyebilirsiniz.
Yeraltı Hayaletleri: Hindistan’ın Yok Olan Basamaklı Kuyuları:
Kaynak: My Modern Met
