Son zamanlarda kanalizasyon projesiyle sık sık gündeme gelen ve UNESCO Geçici Miras Listesi’nde yer alan Phokaia Antik Kenti, mahkemeden hâlâ kesin bir karar çıkmadığı için gün geçtikçe yok oluyor.
Phokaia Antik Kenti, İzmir’in Foça ilçesinde yer alan ve UNESCO’nun ana listesine girmeye aday olan 3 bin yıllık tarihi bir değer. İzmir Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (İZSU) Genel Müdürlüğü tarafından planlanan proje, antik kentin en önemli mezarlık alanı üzerinden geçiyor. 2011 yılında yüzde 85’inin tamamlanacağı proje, arkeolojik sit alanında devam edecekti, ancak İzmir 2 No’lu Koruma Kurulu sit alanı içinde uygulanacak projeye, antik kente zarar vereceği gerekçesiyle onay vermemişti.
Bu projelerin, sit alanları içerisinde uygulanırken diğer yerleşim alanlarından farklı olarak, daha hassas bir yaklaşıma ihtiyaç duyduğu söyleniyordu. 2014 yılında projenin tekrar gündeme gelmesiyle kurul, daha önceden reddettiği projeyi hiçbir değişikliğe olmaksızın kabul etti. Projenin başlamasıyla binlerce yıllık mezarların ortaya çıktığı belirtiliyor.
Dava Süreci
Söz konusu kanalizasyon projesi yargı süreci 2005 yılında başlamıştı. Hukuki süreçte iptal edilen proje, yaklaşık 10 yıl sonra revize edilerek tekrar gündeme getirilmişti. Daha önceden İzmir 2 Numaralı Koruma Kurulunca onay verilmeyen proje, değişikliğe uğramadan tekrar sunulmuş ve kurulun onayı alınmıştı. Projenin İZSU ve Foça Belediyesi tarafından uygulamaya konulduğu biliniyor.
Başka bir habere göre, Foça Kazıları yürütücüsü Ege Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ömer Özyiğit, Şehir Plancıları Odası’nın projeyi yargıya taşıdığını belirterek, “Mahkeme çok uzun bir süre sonra bilirkişi atadı. Bilirkişiler de uzun bir sürenin ardından hazırladıkları raporda; proje devam etsin, kazı başkanlığı ile müze müdürlüğü antik kenti korumak için çözüm bulsun diyor. Bir yandan projeyi yasalara aykırı bulan rapor çok çelişkili hazırlanmıştır” ifadesiyle olayın karanlık yüzünü vurgulamaktadır.
Bu durumun üzerine, Doğal ve Kültürel Yaşam ise illegal bir şekilde kabul edilmiş olan bu proje için İzmir 2 No’lu Koruma Kurulu’nu “görevini kötüye kullanma” nedeniyle İzmir 3. İdare Mahkemesi’ne beyan etti. Ancak Mahkeme, İzmir Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü ve Kazı Başkanlığı’nın olumsuz görüşlerine, ayrıca bilirkişi rapor tesliminin üzerinden geçen aylara rağmen hala sessizliğini koruyor ve bu tarihi suça ortak olan bir yol çiziyor.
Uzman Görüşü
Sadece İzmir ve Türkiye için değil uluslararası platformlarda da önemli bir yere sahip olan bu antik kentin yıkımında seyirci kalmakta olan İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Foça Belediyesi’nin bu tutumu karşısında ve mahkemenin kararsızlığı ile ilgili, Doğal ve Kültürel Yaşam Girişimi Sözcüsü Ahmet Tuncay Karaçorlu çeşitli kanallardan sesini duyurmaya çalışıyor. Aynı zamanda TMMOB Şehir Plancıları Odası Kurucu Başkanı olan Karaçorlu, mahkemenin yanlı olarak hazırlanan bilirkişi raporundan etkilenmeyeceğini düşünüyor.
“Çalışmaları hemen durdurun” çağrısında bulunan Karaçorlu, kanalizasyon projesinin ısrarla geçirilmek istendiği yerlerin Foça Antik Kenti için önemli olduğu vurguladı. Ayrıca uygulanmak istenen kanalizasyon projesinin alanın sorununa çözüm olmayacağını “Bir altyapı projesi özelliği taşımayan bu uygulamanın Antik Foça Kenti’ni ortadan kaldırmaktan başka hiçbir sonucu olmayacak. Bu düzenleme, Foça’nın kanalizasyon sorununu da çözmez” şeklindeki açıklamasıyla belirtti. TMMOB Şehir Plancıları Odası’na yapmış olduğu açıklamada ise “Kanalizasyon hemen durdurulmalı onun yerine yerüstünden pompalı sistem ile kanalizasyon çalışması yapılabilir” ifadesiyle soruna başka çözümlerin olduğunu belirtti.
Başka çözümler olduğunu duymak ise bu projenin neden bu kadar yapılmak istendiğine yönelik soru işaretlerini akıllarımızda bırakıyor, tarihi-kültürel kimliğin ve belleğin devlet eliyle yok edilme sürecini gerçekliğini kanıtlıyor.
Kaynak: DİHA, SPO, Egenin Sesi, Arkeofili
