Eril akıl onları, eşleri, babaları, eski eşleriyle tanımlamakta inat etse de kadınlar, tarih boyunca hayatın ve mücadelenin tam ortasında yer alarak kendileri için örülen çeperi parçalamış, durması istenen yerde değil, kendi arzu ettiği yerde durmuş. Bu kadınlardan biri de mücadelesiyle ardında silinmeyecek izler bırakıp geçtiğimiz Nisan ayında, 2 Nisan’da dünyadan ayrılan Winnie Madikizela-Mandela…
Winnie Madikizela, 26 Eylül 1936 yılında Bizana’da doğdu. Öğretmen anne-babanın çocuğu olan Winnie, 9 çocuğun beşincisiydi. Henüz dokuz yaşındayken ırkçılıkla karşı karşıya kaldı. II. Dünya Savaşı sonrası kutlamalar için, kutlamaların yapılacağı alana geldiklerinde ‘sadece beyazlar için’ ifadesine denk geldiler ve çocuklar, babalarıyla birlikte ortamdan zorla çıkarıldı. Böylece Winnie ilk kez ırkçılığa maruz kalmış, onu tanımış oldu. Bu ilk deneyim ne yazık ki son değildi, birçok kez daha ırkçılığa maruz kaldı. Nitekim ileride bu konuda durmaksızın mücadele eden bir aktivist olacaktı. Irkçılığın yanı sıra çok gençken hayatı için son derece önemli iki trajik olay yaşadı. Bunlar, büyük kız kardeşi ile annesinin ölümüydü.
Nelson Mandela ile boşanmalarının ardından Mandela soyadını kullanmaya devam eden Winnie Mandela, her ne kadar hem tarih sayfalarında hem günümüz kaynaklarında anti-apartheid harekette ikon olan Nelson Mandela’nın eski eşi ifadeleriyle tanıtılsa da o da Güney Afrika’daki ırkçılık karşıtı mücadelenin öncü isimlerinden biriydi.
Anti-apartheid hareketteki aktif tutumu, 1969 yılında 18 aylık bir cezaevi dönemi yaşamasına neden olurken 1976’da ırkçı yönetim tarafından kırsal alana sürüldü. Ulusun annesi olarak anılan Winnie Mandela, mücadelesi esnasında radikal yöntemlere başvurabildi. Bu da yaşam öyküsünde silinmeyecek suçların, kendisinin anlatımında öncelikli olarak bahsedilmesine yol açtı.
Dolandırıcılık suçuyla da yargılanan Winnie Mandela’nın yaşamına bakıldığında yolsuzluk konusunda Nezihe Muhiddin ya da Benazir Butto ile benzer noktaların olması, eril aklın siyasetin içinde aktif olarak yer alan kadınlara yolsuzluk suçlamasını kasti olarak yapabileceği fikrini akla getirmiyor değil. Bu bir varsayım, kesinlik kazanmayacak bir şüphe, belki de tamamen benim teorim olarak burada kalsın fakat şu bir gerçek ki Winnie Madikizela-Mandela, radikal eylemleri, maruz kaldığı suçlamalar sonucu tutuklamalar, sürgünler ile anti-apartheid harekette etkin olması nedeniyle ırkçı yönetim tarafından pek çok kez hareketten, şehirden, insanlara ulaşabileceği her alandan uzaklaştırıldı.
Irkçılık karşıtı kampanyaları nedeniyle Ocak 2018’de Uganda’daki Makerere Üniversitesi’nden onursal paye alan Winnie, son dönemlerde hastalığı nedeniyle parlamentodan, alanlardan uzaklaşmak zorunda kaldı. Nelson Mandela’nın tutukluluğu esnasında hem onun serbestliği hem de anti-apartheid harekette verdiği yoğun mücadeleyle tarihe derin izler bırakan Winnie Madikezela-Mandela, bu oldukça yoğun ve hareketli geçen hayata 2 Nisan 2018’de 81 yaşındayken veda etti.
Kaynak: BBC, Winnie Madikizela-Mandela, Aljazeera
Kapak görseli kaynağı: PBS
