Neden vegan oldum?

\u201cNeden vegan oldum?\u201d sorusuna k\u0131sa cevab\u0131m; hayvanlara eziyet \u00e7ektirmeden, onlar\u0131 \u00f6ld\u00fcrmek amac\u0131yla \u00fcretmeden, do\u011faya zarar vermeden ve sa\u011fl\u0131kl\u0131 ya\u015famak i\u00e7in.<\/p>\n\n\n\n

T\u00fcm bunlar insan \u00fczerinde ayn\u0131 anda etkili olmayabilir. Birisi i\u00e7in duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 olanlar\u0131n, di\u011fer gerek\u00e7eler ile ilgili de fark\u0131ndal\u0131\u011f\u0131 zamanla artar.<\/p>\n\n\n\n

Vegan olmaya karar vermek bir hayat tarz\u0131 se\u00e7imidir. \u0130lk anda alg\u0131land\u0131\u011f\u0131 gibi sadece et yememek, s\u00fct i\u00e7memek demek de\u011fildir. Hayvanlara zarar vermeden, \u00e7evreye zarar vermeden ya\u015famay\u0131 se\u00e7mek demektir. \u201cVegan\u201d kelimesi, \u201cvegetarian\u201d kelimesinin ilk ve son hecelerini k\u0131rparak \u201chayvanlar\u0131n \u00fcr\u00fcnlerinin de\u201d k\u0131rp\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131n yani onlar\u0131n da yenilmemesi se\u00e7iminin g\u00fczel bir sembolik anlat\u0131m\u0131d\u0131r. (Veg<\/strong>etarian<\/strong>)<\/p>\n\n\n\n

\u201cVejetaryen\u201d kelimesi ilk akla geldi\u011fi \u015fekli ile \u201cvegetable\u201d yani sebzeden t\u00fcrememi\u015ftir. Latince \u201cVegetus\u201d s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcnden t\u00fcretilmi\u015ftir. \u201cCanl\u0131, ne\u015feli, enerjik, hayat dolu<\/em>\u201d demektir.<\/p>\n\n\n\n

Veganl\u0131\u011fa e\u011filimli olan insanlar zorlanabileceklerini d\u00fc\u015f\u00fcnerek \u00e7ekinebiliyorlar. Rahatl\u0131kla s\u00f6yleyebilirim ki, vegan olmak zor de\u011fil. Hatta karar verdikten ve ba\u015flad\u0131ktan sonra insan her ge\u00e7en g\u00fcn ne kadar do\u011fru bir karar verdi\u011fini daha \u00e7ok anl\u0131yor. Y\u0131llar ge\u00e7se bile her g\u00fcn daha fazla\u2026 \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00e7evremizde o kadar \u00e7ok aksi y\u00f6nde telkin var ki ve b\u00fcy\u00fct\u00fcl\u00fcrken \u00f6\u011fretilenlerin o kadar etkisinde oluyoruz ki, vegan beslenme s\u00fcrecinde sa\u011fl\u0131kl\u0131 beslenmek amac\u0131yla s\u00fcrekli ara\u015ft\u0131r\u0131yorsunuz. Ara\u015ft\u0131rd\u0131k\u00e7a her \u015feyin daha \u00e7ok fark\u0131na var\u0131yorsunuz. Vicdan rahatl\u0131\u011f\u0131, daha sa\u011fl\u0131kl\u0131 hissetmek, kan de\u011ferlerinize bakt\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131zda t\u00fcm de\u011ferlerin her zamankinden iyi olmas\u0131, daha enerjik hissetmek her \u015feyi \u00e7ok kolayla\u015ft\u0131r\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n

Benim g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcme g\u00f6re, her vegan ayn\u0131 nedenle vegan olmaz ama sonu\u00e7ta ayn\u0131 noktada bulu\u015furlar.<\/p>\n\n\n\n

\u015e\u00f6yle ki;<\/p>\n\n\n\n

Vegan olmak \u201cd\u00fc\u015f\u00fcnmek\u201d ve \u201cfark\u0131ndal\u0131\u011f\u0131n artmas\u0131\u201d ile olu\u015fan bir sonu\u00e7tur. Her insan do\u011fdu\u011fu, b\u00fcy\u00fcd\u00fc\u011f\u00fc \u00e7evrenin \u00f6\u011frettiklerini devam ettirir. Ya\u015f\u00e7a b\u00fcy\u00fcy\u00fcp d\u00fc\u015f\u00fcnmeye ve fark\u0131ndal\u0131\u011f\u0131 artmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131nda bu \u00f6\u011frendiklerini sorgulamaya ba\u015flar. Bu beslenme d\u00fczeni, \u00e7evreye duyarl\u0131l\u0131k gibi konularda da olur. Tabii ki b\u00fct\u00fcn bunlar i\u00e7in yenili\u011fe a\u00e7\u0131k ve esnek bir d\u00fc\u015f\u00fcnme bi\u00e7imine ihtiya\u00e7 var.<\/p>\n\n\n\n

Veganl\u0131\u011f\u0131n 3 ana temeli vard\u0131r:<\/p>\n\n\n\n

\n
• \u0130nsan\u0131n sa\u011fl\u0131\u011f\u0131,<\/li>\n\n\n\n
• Hayvanlar\u0131n eziyet \u00e7ekmemesi ve \u00f6ld\u00fcr\u00fclmek i\u00e7in \u00fcretilmemesi,<\/li>\n\n\n\n
• \u00c7evreye olan zararl\u0131 etkilerin azalt\u0131lmas\u0131.<\/li>\n<\/ul>\n\n\n\n

  Bir insan bu 3 nedenin herhangi birisi sebebiyle hayvansal \u00fcr\u00fcn t\u00fcketmemeyi se\u00e7ebilir. Hayvansal \u00fcr\u00fcn t\u00fcketmemek; hayvanlardan elde edilen et, s\u00fct, yumurta, bal gibi g\u0131dalar\u0131 yiyip i\u00e7memenin yan\u0131nda, hayvanlar\u0131 bir \u00fcretim hammaddesi olarak kullanarak \u00fcretilmi\u015f k\u0131yafet, aksesuar, tekstil malzemeleri gibi \u00fcr\u00fcnleri de kullanmamak demektir. Bu \u00fcr\u00fcnleri kullanmak veya t\u00fcketmektense hayvansal olmayan \u00fcr\u00fcnlerden yap\u0131lm\u0131\u015f malzemeleri kullanmak ve t\u00fcketmek m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Bu karar, insan\u0131n sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, hayvanlar\u0131n sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 ve \u00e7evre i\u00e7in olumlu sonu\u00e7lar do\u011furur.<\/p>\n\n\n\n

  Bu karar\u0131 vermenin kolayl\u0131\u011f\u0131 veya zorlu\u011fu her insana g\u00f6re de\u011fi\u015fir. Hayvansal g\u0131dalar\u0131n tad\u0131n\u0131 ve kokusunu sevmek veya sevmemek, verilen kararlar\u0131 uygulamadaki kolayl\u0131\u011f\u0131 belirleyen \u00f6nemli etkenlerdendir. Burada; \u201cdamak tad\u0131\u201d ve \u201ceziyet \u00e7ektirmek, zarar vermek, \u00f6ld\u00fcrmek\u201d aras\u0131ndaki ikilemin fark\u0131nda olmak gerekir.<\/p>\n\n\n\n

  Bahsetti\u011fim gibi, vegan olmak isteyenlerin hepsinin farkl\u0131 gerek\u00e7eleri vard\u0131r. Kimisi sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131, kimisi hayvanlar\u0131, kimisi de hayvanc\u0131l\u0131\u011f\u0131n \u00e7evreye verdi\u011fi zararlar\u0131 gerek\u00e7e olarak g\u00f6r\u00fcrler. Gerek\u00e7e ne olursa olsun bir noktadan ba\u015flad\u0131ktan sonra gelinen nokta ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc veganl\u0131k hakk\u0131nda ara\u015ft\u0131rma yapt\u0131ktan sonra derinliklerine vak\u0131f olurlar. Sa\u011fl\u0131k i\u00e7in ba\u015flayanlar hayvanlara yap\u0131lan eziyetlerin de fark\u0131na var\u0131r. Hayvanlar \u00f6ld\u00fcr\u00fclmek i\u00e7in \u00fcretilmesin diye ba\u015flayanlar, vegan beslenmenin kendi sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in de yararl\u0131 oldu\u011funun fark\u0131na var\u0131r. \u00c7evre duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in ba\u015flayanlar, hayvanlara s\u00f6m\u00fcr\u00fc yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ke\u015ffeder. Yani sonu\u00e7ta ula\u015f\u0131lan nokta sa\u011fl\u0131k, hayvanlar ve \u00e7evre fark\u0131ndal\u0131\u011f\u0131n\u0131n toplam\u0131d\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

  Ben \u00e7ocuklu\u011fumdan beri hayvansal g\u0131dalar\u0131n tad\u0131n\u0131 ve kokusunu sevmezdim. D\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde \u00e7ocuklara hayvansal g\u0131dalar genellikle zorla yedirilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00e7ocuklar hayvansal g\u0131dalar\u0131n tad\u0131n\u0131 ve kokusunu genellikle sevmezler. Geleneksel d\u00fc\u015f\u00fcncede hayvansal g\u0131dalar\u0131n t\u00fcketilmesinin gerekli oldu\u011fu zannedildi\u011finden \u00e7ocuklara yap\u0131lan iyi niyetli bask\u0131lar ola\u011fan g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. H\u00e2lbuki bu, sadece kendinden \u00f6nceki nesilden \u00f6\u011frenilenleri oldu\u011fu gibi kabul etmenin, d\u00fc\u015f\u00fcnmemenin ve ara\u015ft\u0131rmaman\u0131n sonucudur.<\/p>\n\n\n\n

  Vegan olmak san\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibi zor de\u011fil. Vegan \u00fcr\u00fcnler g\u00fcn ge\u00e7tik\u00e7e market raflar\u0131ndaki ve restoran men\u00fclerindeki yerini al\u0131yor. Bunlar vegan olmayanlar\u0131n da damak zevkine hitap eden lezzetler. Asl\u0131nda vegan ve vegan olmayan \u00fcr\u00fcnlerin fiyat fark\u0131 \u00e7ok fazla de\u011fil. Uygun fiyata sat\u0131n al\u0131nabilecek baklagiller, sebzeler, meyveler, kuruyemi\u015fler, otlar, tohumlar ile evde kolayl\u0131kla her t\u00fcrl\u00fc yiyecek haz\u0131rlanabilir. T\u00fcrkiye\u2019de veganlar\u0131n a\u015fmakta zorland\u0131\u011f\u0131 nokta, sosyal \u00e7evreye yap\u0131lmaya mecbur kal\u0131nan a\u00e7\u0131klamalar ve bunun kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda al\u0131nan tepkilerdir. En sertinden en \u0131l\u0131ml\u0131s\u0131na de\u011fi\u015fen \u015fekillerde \u00e7e\u015fitli tepkiler al\u0131nabilmekte. Veganl\u0131\u011f\u0131 insan\u0131n kendisine yapt\u0131\u011f\u0131 bir haks\u0131zl\u0131km\u0131\u015f gibi, sa\u011fl\u0131ks\u0131z bir beslenme d\u00fczeniymi\u015f gibi alg\u0131layan \u2013\u00f6yle sanan- insanlardan; zaten kendisinin de hayvansal g\u0131dalar\u0131 pek sevmedi\u011fini ama baz\u0131 g\u0131dalardan vazge\u00e7emeyece\u011fini s\u00f6yleyen, \u201cyapabilir miyim acaba?\u201d diye sorarak a\u00e7\u0131k kap\u0131 b\u0131rakanlara kadar \u00e7ok de\u011fi\u015fen yelpazede tepkiler olabiliyor. Ama biraz d\u00fc\u015f\u00fcnen, ara\u015ft\u0131rmaya, yeni fikirlere a\u00e7\u0131k olanlar kabullenebiliyor ve beslenme d\u00fczeninin de\u011fi\u015febilece\u011fini, hayvanlara zul\u00fcm etmeden de sa\u011fl\u0131kl\u0131 beslenilebilece\u011fini, hatta tek sa\u011fl\u0131kl\u0131 beslenme alternatifinin bu oldu\u011funu ke\u015ffediyor. Bundan sonra \u00e7evre bilinci de ekleniyor.<\/p>\n\n\n\n

  Fark\u0131nda olmak<\/p>\n\n\n\n

  Bu konular\u0131 a\u00e7\u0131klarken en \u00e7ok kulland\u0131\u011f\u0131m s\u00f6zc\u00fckler; \u201cfark\u0131nda olmak\u201d, \u201cd\u00fc\u015f\u00fcnmek\u201d, \u201cara\u015ft\u0131rmak\u201d, \u201cbilincine varmak\u201d. Bunlar, fikirlerinde esnek olabilen insanlar i\u00e7in m\u00fcmk\u00fcn g\u00f6r\u00fcnen \u00f6zellikler. \u201cSand\u0131\u011f\u0131\u201d veya \u201cinand\u0131\u011f\u0131\u201d bilgilerin do\u011frulu\u011funa k\u00f6r\u00fc k\u00f6r\u00fcne ba\u011fl\u0131 insanlar i\u00e7in biraz daha zor olabilmektedir. Hayat tarz\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirebilecek kadar de\u011fi\u015fikli\u011fe a\u00e7\u0131k ve cesur olmak gerekir. Asl\u0131nda bir karar verip art\u0131k ondan vazge\u00e7memek gerekti\u011fi gibi bir mecburiyet de hissetmemek gerekir. Bu, karar vermek konusunda \u00e7ekince yarat\u0131r. Bir s\u00fcre denenebilir. Kendisine uygun g\u00f6renler devam edebilir. Sonu\u00e7ta bu bir se\u00e7imdir.<\/p>\n\n\n\n

  Vegan olmak, bitkisel beslenmenin en son a\u015famas\u0131 de\u011fildir. D\u00fcnyada insan \u00e7e\u015fitlili\u011fi \u00e7ok oldu\u011fu i\u00e7in, alg\u0131, yorum ve kavray\u0131\u015f da o denli \u00e7e\u015fitli olabiliyor. Bitkilere de zarar vermek istemeyen ve sadece tohum yiyen insanlar oldu\u011fu da duyulabilir. Bu tarz hassasiyetlerin ara\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131 gerekir diye d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum. Bitkilerin sinir sistemi olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in ac\u0131 \u00e7ekmedikleri biliniyor. Hatta bir\u00e7ok otun budand\u0131\u011f\u0131nda daha \u00e7ok dirile\u015fti\u011fi ve canland\u0131\u011f\u0131 bir ger\u00e7ek. Bu bilgilerin yan\u0131nda \u015fu \u015fekilde d\u00fc\u015f\u00fcnmek gerekir diye d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum; ac\u0131 \u00e7ekip \u00e7ekmedi\u011fi tart\u0131\u015fmal\u0131 olan varl\u0131klara odaklanmaktansa ac\u0131 \u00e7ekti\u011fi kesin olan varl\u0131klara ac\u0131 \u00e7ektirmemeyi \u00f6nceli\u011fe almak daha mant\u0131kl\u0131 olacakt\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

  Az \u00f6nce bahsetti\u011fim u\u00e7 \u00f6rnekler olabildi\u011fi gibi, bilinen hali ile veganl\u0131\u011fa ula\u015fmak ad\u0131m ad\u0131m yol al\u0131nan bir s\u00fcre\u00e7. Genellikle gidilen yoldan bahsedecek olursak; \u00f6ncelikle k\u0131rm\u0131z\u0131 et, sonra beyaz et, bal\u0131k ve di\u011fer deniz hayvanlar\u0131 b\u0131rak\u0131larak et t\u00fcketimi b\u0131rak\u0131lmakta, sonras\u0131nda hayvanlar\u0131n \u00fcr\u00fcnlerine s\u0131ra geldi\u011finde ise s\u00fct \u00fcr\u00fcnleri ve yumurta b\u0131rak\u0131lmakta, sonra fark\u0131ndal\u0131k artt\u0131k\u00e7a bal t\u00fcketimi b\u0131rak\u0131lmaktad\u0131r. Hayvanlar\u0131n ve hayvan \u00fcr\u00fcnlerinin kullan\u0131larak ve hayvanlar \u00fczerinde deneyler yap\u0131larak \u00fcretilen k\u0131yafet ve di\u011fer kullan\u0131m \u00fcr\u00fcnlerinin b\u0131rak\u0131lmas\u0131 da genellikle bu s\u00fcrecin sonlar\u0131nda fark\u0131na var\u0131lan bir s\u00fcre\u00e7. Bu teker teker b\u0131rakmaya \u00e7e\u015fitli isimler veriliyor. Et yemeyip sadece hayvansal \u00fcr\u00fcn t\u00fcketenlere vejetaryen, sadece s\u00fct \u00fcr\u00fcnleri t\u00fcketip ba\u015fka hi\u00e7bir hayvansal g\u0131da t\u00fcketmeyenlere lakto-vejetaryen, sadece yumurta t\u00fcketip ba\u015fka hi\u00e7bir hayvansal g\u0131da t\u00fcketmeyenlere ovo-vejetaryen denilmektedir. Lakto, s\u00fct \u015fekeri \u201claktoz\u201d nedeniyle bu ismi al\u0131yor. Ovo ise Latince \u201covum (yumurta)\u201d kelimesinden geliyor. Buna benzer \u015fekilde her ad\u0131m\u0131n farkl\u0131 bir ismi var. Bunlar bana g\u00f6re sadece ge\u00e7ici evreler. Bu nedenle \u00fczerinde \u00e7ok durmaya gerek yok. Bu yolda olanlar nas\u0131l olsa fark\u0131ndal\u0131k ve ara\u015ft\u0131rmalar sonucu veganl\u0131\u011fa ge\u00e7eceklerdir.<\/p>\n\n\n\n

  Ben bir vegan olarak herkesin vegan olmas\u0131n\u0131 \u00f6neren, bunu \u00f6ncelikle kendi sa\u011fl\u0131klar\u0131 i\u00e7in \u00f6neren biriyim. \u00c7evremde et t\u00fcketmeyi b\u0131rakam\u0131yorum diyenlere s\u00fct ve s\u00fct \u00fcr\u00fcnlerini \u00f6ncelikle b\u0131rakmas\u0131n\u0131 tavsiye ediyorum. \u00c7\u00fcnk\u00fc memeliler aras\u0131nda bebekken kendi annesinin s\u00fct\u00fcn\u00fc i\u00e7ip s\u00fctten kesildikten ve kat\u0131 g\u0131daya ge\u00e7tikten sonra ba\u015fka bir memelinin s\u00fct\u00fcn\u00fc i\u00e7meye devam eden tek memeli insand\u0131r. Her memelinin s\u00fct\u00fcnde kendi yavrusuna uygun maddeler vard\u0131r. Di\u011fer memelilere zarardan ba\u015fka bir \u015fey vermeyecektir.<\/p>\n\n\n\n

  Hayvanlar, \u00fcr\u00fcnlerinin al\u0131nabilmesi i\u00e7in end\u00fcstri i\u00e7inde \u00fcretiliyorlar ve normal ya\u015fam s\u00fcrelerinden \u00e7ok daha k\u0131sa ya\u015fayabilip \u00f6l\u00fcyorlar. \u00d6rne\u011fin 20-25 y\u0131l ya\u015fayabilen bir inek, hamile kal\u0131p (ayn\u0131 insan annesi gibi hamile kald\u0131\u011f\u0131nda s\u00fct \u00fcretir) s\u00fct\u00fc sa\u011f\u0131l\u0131yor ve s\u00fctten kesilince tekrar insanlar taraf\u0131ndan suni bir \u015fekilde hamile b\u0131rak\u0131l\u0131p tekrar makineye tak\u0131l\u0131yor. Yavrular\u0131ndan s\u00fcrekli ayr\u0131lan ve bunun stresini ya\u015fayan ve \u00fcst\u00fcste hamile kal\u0131p s\u00fct\u00fc uzun s\u00fcreler sa\u011f\u0131lan inekler 5-6 y\u0131lda \u00f6l\u00fcyorlar. Buza\u011f\u0131lar zaten hemen kesimhaneye g\u00f6nderiliyor. Yani can olarak de\u011fil et olarak bak\u0131l\u0131yor hepsine. <\/p>\n\n\n\n

  Tavuklar da 20 cm\u2019lik dar kafeslerde \u00f6nden yem ve su verilip arkadan yumurta al\u0131nan bir ya\u015fayan fabrika olarak g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor. Onlar da k\u0131sa s\u00fcrede \u00f6l\u00fcyor. Ar\u0131lar\u0131n da k\u0131\u015f\u0131n yemek i\u00e7in kendileri i\u00e7in \u00fcrettikleri bal\u0131 insanlar al\u0131yor.<\/p>\n\n\n\n

  B\u00fct\u00fcn bu s\u00f6m\u00fcr\u00fc d\u00fczeninin d\u0131\u015f\u0131nda kalmak m\u00fcthi\u015f bir \u015fey. \u0130nsan\u0131n ihtiyac\u0131 olan t\u00fcm besinler de bitkisel besinlerden elde edilebiliyor.<\/p>\n\n\n\n

  \u00c7\u00fcnk\u00fc yenilen hayvanlar (\u0130nek, koyun, dana vb.) zaten bitkisel beslenen canl\u0131lar. \u0130nek de g\u00fc\u00e7l\u00fc bir hayvan, at da, fil de, goril de. Bu kasl\u0131 ve g\u00fc\u00e7l\u00fc hayvanlar do\u011fada meyve, sebze, ot yiyorlar, kasl\u0131lar ve dayan\u0131kl\u0131lar. Bir at durmadan saatlerce ko\u015fabiliyor. Filin ve gorilin kar\u015f\u0131s\u0131nda durabilen hayvan \u00e7ok az. Belgesellerde g\u00f6r\u00fclebilece\u011fi gibi bir aslan, kaplan veya \u00e7ita ceylan\u0131n pe\u015finden ko\u015fuyor, \u00e7ok h\u0131zl\u0131 depar at\u0131yor ama ceylan ko\u015fmaya daha uzun s\u00fcre dayanabildi\u011fi i\u00e7in, aslan, kaplan veya \u00e7ita bir s\u00fcre sonra yorularak pes ediyor.<\/p>\n\n\n\n

  Kar\u015f\u0131la\u015f\u0131labilen bir ba\u015fka s\u00f6ylem de, \u201cbesin zinciri\u201d kavram\u0131d\u0131r. G\u00fc\u00e7l\u00fc hayvan\u0131n g\u00fc\u00e7s\u00fcz hayvan\u0131 yemesi ile a\u00e7\u0131klanan bu do\u011fal ger\u00e7ek, insan i\u00e7in ge\u00e7erli de\u011fildir. \u0130nsan zaten g\u00fc\u00e7 anlam\u0131nda hayvanlar aras\u0131nda en g\u00fc\u00e7l\u00fc konumda de\u011fildir. \u0130nsan do\u011fal olmayan y\u00f6ntemlerle avlan\u0131r, hayvan\u0131 veya hayvan\u0131n\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fcn\u00fc yemeye haz\u0131r hale getirir. H\u00e2lbuki do\u011fal olan, insan\u0131n \u00e7\u0131plak bir \u015fekilde do\u011faya \u00e7\u0131kmas\u0131, bir ine\u011fi veya danay\u0131 elleriyle ve di\u015fleriyle \u00f6ld\u00fcrmesi ve par\u00e7alamas\u0131; sonras\u0131nda da \u00e7i\u011f bir \u015fekilde yiyebilmesi ve sindirebilmesidir. \u0130nsanda bunlar\u0131 yapacak donan\u0131m yoktur. Yani h\u00e2lihaz\u0131rda ya\u015fanan, do\u011fal bir s\u00fcrecin sonucu de\u011fildir.<\/p>\n\n\n\n

  V\u00fccudumuzun ihtiyac\u0131 olan t\u00fcm maddeleri d\u0131\u015far\u0131dan al\u0131yoruz. Hepsi bitkisel beslenme ile kar\u015f\u0131lanabilmektedir. Bunun bir istisnas\u0131 B12 vitaminidir. B12 de do\u011fada mevcuttur fakat bitkilerin do\u011fal, tozlu, bizim deyi\u015fimizle toz toprak i\u00e7inde ve pis hallerinde bulunur. Hayvanlar\u0131n da v\u00fccudu B12 \u00fcretmez ve otlarken d\u0131\u015far\u0131dan al\u0131rlar. B12 v\u00fccutlar\u0131na ge\u00e7ti\u011fi i\u00e7in insanlar da bu hayvan\u0131 yediklerinde B12 alm\u0131\u015f olurlar. Fakat insan narin bir yap\u0131dad\u0131r. Hayvanlar gibi do\u011fada hijyen kurallar\u0131n\u0131 sa\u011flamayan ortamlardan beslenirse zarar g\u00f6recektir. Hayvanlar\u0131n otlad\u0131\u011f\u0131 alanlarda b\u00f6ceklere ve \u00e7e\u015fitli zararl\u0131lara kar\u015f\u0131 ila\u00e7lama yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131ndan B12 \u00fcreten bakteriler de \u00f6lmektedir. Bu nedenle hayvanlar\u0131n yemlerine B12 takviyesi yap\u0131lmakta, bu sayede o hayvan\u0131 yiyen insanlar da B12 alm\u0131\u015f olmaktad\u0131r. Hayvansal g\u0131da t\u00fcketilse de t\u00fcketilmese de kan testi ile bunun gibi gerekli maddelerin seviyesine bakt\u0131r\u0131p buna uygun beslenme ve takviye kullan\u0131m\u0131na ge\u00e7ilmelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc hayvanlar\u0131n otlad\u0131\u011f\u0131 meralarda da bahsedilen nedenlerle B12 eksikli\u011fi olabilmektedir. Bu kullan\u0131m\u0131n dozu da k\u0131sa bir ara\u015ft\u0131rma ile \u00f6\u011frenilebilmektedir. \u0130nsanlar\u0131n yemesi i\u00e7in \u00fcretilen hayvanlar\u0131n etlerinden baz\u0131 besin maddeleri kar\u015f\u0131lanabilmektedir. Ancak o hayvanlar da bu besinleri yedikleri ile kar\u015f\u0131lamaktad\u0131r. Yani genel bir kural olarak hayvan\u0131 de\u011fil hayvan\u0131n yedi\u011fini yemek daha mant\u0131kl\u0131 olacakt\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

  Vegan beslenme ile ilgili ilk akla gelen sorulardan bir di\u011feri de protein al\u0131m\u0131n\u0131n nas\u0131l oldu\u011fudur. Protein her t\u00fcrl\u00fc besinde \u00e7e\u015fitli miktarlarda bulunan, aminoasitten olu\u015fan bir biyomolek\u00fcld\u00fcr. Bitkisel beslenme ile eksiklik ya\u015fanmas\u0131 s\u00f6z konusu bile de\u011fildir. Kaslar\u0131n\u0131 geli\u015ftiren veganlar ve vegan profesyonel sporcular\u0131n kas yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gerekli protein v\u00fccutlar\u0131nda oldu\u011fu i\u00e7in kaslar\u0131 geli\u015febilmektedir. Yinelemekte fayda var, her beslenme bi\u00e7iminde oldu\u011fu gibi bitkisel beslenme i\u00e7in de bilin\u00e7li bir beslenme gerekmektedir.<\/p>\n\n\n\n

  Hayvanlar\u0131n tat ve koku duyular\u0131 insanlardan daha keskindir. Kendisine uygun olmayan bir yiyece\u011fi yemez. H\u00e2lbuki insan g\u00f6z\u00fcn g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc her \u015feyi k\u00fc\u00e7\u00fck par\u00e7alara ay\u0131r\u0131p a\u011fz\u0131na atabilir. Bu anlamda \u00f6n\u00fcne gelen etin ne s\u00fcre\u00e7lerden ge\u00e7ip \u00f6n\u00fcne geldi\u011fini de pek d\u00fc\u015f\u00fcnmez. Et onun i\u00e7in lezzeti ho\u015funa giden bir maddedir sadece. Onun hayvan oldu\u011funu biliyor olsa da tamamen bilincinde de\u011fildir. Bu nedenle \u201cneden et yemiyorsun?\u201d veya \u201c\u015funun etini de mi yemiyorsun?\u201d gibi sorulara kar\u015f\u0131l\u0131k olarak \u201c\u00f6l\u00fc hayvan yemiyorum.\u201d denildi\u011finde rahats\u0131z olurlar. H\u00e2lbuki sadece bir ger\u00e7ekten bahsediliyordur ve bunun bilincine varman\u0131n k\u0131y\u0131s\u0131ndan bile ge\u00e7mek insanlar\u0131 rahats\u0131z eder. Burada Paul McCartney\u2019in bir s\u00f6z\u00fcn\u00fc d\u00fc\u015f\u00fcnmemiz laz\u0131m: \u201cMezbahalar\u0131n camdan duvarlar\u0131 olsayd\u0131 kimse et yemezdi.\u201d<\/em><\/p>\n\n\n\n

  Veganl\u0131k bilincinin ve hayat tarz\u0131n\u0131n yeni bir kavram oldu\u011fu ve yeni bir moda oldu\u011fu s\u00f6ylemleri ile kar\u015f\u0131la\u015f\u0131labilir. Bunun i\u00e7in eskilerden baz\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f isimlerden bahsetmek istiyorum. Pisagor, et yemezmi\u015f ve vejetaryen ismi kullan\u0131lmaya ba\u015flamadan \u00f6nce vejetaryenli\u011fi anlatmak i\u00e7in \u201cPisagor diyeti\u201d ifadesi kullan\u0131lmaktaym\u0131\u015f. Et yemeyen baz\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f isimler; Socrates, Platon, Pisagor, Seneca, Aristoteles, Cicero, Leonardo da Vinci, Albert Einstein, Alexander Von Humboldt, Thomas Edison, Nikola Tesla, Charles Darwin, Isaac Newton, Francis Bacon, Henry Ford, Martin Luther King, Franz Kafka, Leo Tolstoy, Voltaire, Montaigne, Shakespeare, Mark Twain, George Bernard Shaw, Mahatma Gandi, Konf\u00fc\u00e7y\u00fcs, Johann Wolfgang Von Goethe, Benjamin Franklin, Antoni Gaudi, Brigitte Bardot, Jim Carrey, Richard Gere, Shania Twain, Bryan Adams, Alanis Morisette, Rachel McAdams, Steve Jobs, Christian Bale, Paul McCartney, Ringo Starr, Anne Hathaway, futbolcular Hector Bellerin, Chris Smalling, Sergio Aguero; s\u00f6rf \u015fampiyonu Tia Blanco; tenis oyuncular\u0131 Serena ve Venus Williams, Novak Djokovic; Formula-1 pilotu Lewis Hamilton; v\u00fccut geli\u015ftirme sporcusu Barny du Plessis; Milli Buz Hokeyi oyuncusu Ba\u015fak Demirkol; da\u011fc\u0131 Kerem Da\u015f\u00e7\u0131karan.<\/p>\n\n\n\n

  Bu isimler, d\u00fcnyaca \u00fcnl\u00fc isimler. D\u00fcnya \u00e7ap\u0131nda \u00e7ok daha fazla ve \u00e7e\u015fitli sekt\u00f6rlerden vejetaryen ve vegan var. K\u0131sa bir ara\u015ft\u0131rma ile hepsinin ismine ula\u015f\u0131labilir.<\/p>\n\n\n\n

  D\u00fcnyada bir\u00e7ok \u015fiddete kar\u015f\u0131 fikirler, felsefeler, anlay\u0131\u015flar var. Bunlar\u0131n en k\u00f6kl\u00fc ve \u00f6nemlilerinden birisi \u201cAhimsa \u015fiddetsizlik ilkesi\u201ddir. Bir\u00e7ok do\u011fu inan\u00e7 sistemine etki etmi\u015ftir. \u201c\u015eiddete ba\u015fvurmama, sald\u0131rmama, zarar vermeme\u201d anlam\u0131na gelir. Buna g\u00f6re, insanlar bar\u0131\u015f i\u00e7inde ya\u015famal\u0131, bir canl\u0131ya zarar vermemelidir. Bu felsefe, bir\u00e7ok dini ve gelene\u011fi etkilemi\u015ftir. Veganl\u0131k ile ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fte oldu\u011fu i\u00e7in incelenmesi gereken bir felsefe oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum. \u0130nsan ve hayvan \u00f6ld\u00fcrmeye e\u015fit derecede kar\u015f\u0131 olan Maniheizm felsefesi de incelenebilir.<\/p>\n\n\n\n

  Vegan beslenmenin, di\u011fer ad\u0131yla bitkisel beslenmenin, sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir beslenme \u015fekli oldu\u011fu bilimsel ara\u015ft\u0131rmalarla kan\u0131tlanm\u0131\u015ft\u0131r. Bu beslenme d\u00fczeninde y\u00fcksek lif, y\u00fcksek antioksidan i\u00e7eren besinlere daha fazla yer verilmekte ve hayvansal g\u0131dalar\u0131n getirdi\u011fi y\u00fcksek ya\u011f ve kalorinin olumsuz etkilerinden uzak durulmaktad\u0131r. Tek ba\u015f\u0131na bitkisel beslenme sa\u011fl\u0131k i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Veganl\u0131\u011f\u0131n temellerinden birisi olan \u201csa\u011fl\u0131k\u201d s\u00f6z konusu oldu\u011funda, yenilen i\u00e7ilen her \u015feye dikkat etmek gerekir. Herkesin bildi\u011fi gibi sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir beslenme i\u00e7in, un, tuz, \u015feker ve ya\u011fdan uzak durmak, olabildi\u011fince minimum t\u00fcketmek gerekir. B\u00fct\u00fcn g\u00fcn bitkisel beslenmeye uygun ve un, su, tuz, ya\u011f ve sebzeden yap\u0131lm\u0131\u015f sebzeli b\u00f6rek yenilse ve hareketsiz kal\u0131nsa sa\u011fl\u0131k tehlikeye girecektir. Bu nedenle dengeli beslenmek gerekmektedir. Sa\u011fl\u0131kl\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri \u00f6\u011frenip hepsinden azar azar t\u00fcketmek, v\u00fccudun ihtiyac\u0131 olan her vitamin, mineral, karbonhidrat, protein ve ya\u011fa ula\u015fmay\u0131 sa\u011flayacakt\u0131r. Doktor kontrolleri aksat\u0131lmadan y\u00fcr\u00fct\u00fclecek vegan ya\u015fam tarz\u0131n\u0131n i\u00e7erdi\u011fi s\u00f6m\u00fcr\u00fcs\u00fcz, do\u011faya olabildi\u011fince zarar vermeyen, sa\u011fl\u0131kl\u0131 bir hayat i\u00e7in ayr\u0131ca, stresten uzak hareketli bir ya\u015fam tarz\u0131, egzersiz, d\u00fczenli ve kaliteli uyku gibi etkenleri de hayata d\u00e2hil etmek gerekir. Kendini ger\u00e7ekle\u015ftirmek olarak tan\u0131mlanan, bir amac\u0131 olan hayat; do\u011faya zarar vermeden, kendi sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in de en do\u011frusunu yapman\u0131n verdi\u011fi fark\u0131ndal\u0131k, huzur ve tamamlanm\u0131\u015fl\u0131k hissiyle daha fazla anlam kazanabilmektedir.<\/p>\n","post_title":"Neden vegan oldum?","post_excerpt":"","post_status":"publish","comment_status":"closed","ping_status":"open","post_password":"","post_name":"neden-vegan-oldum","to_ping":"","pinged":"","post_modified":"2023-06-24 14:32:04","post_modified_gmt":"2023-06-24 11:32:04","post_content_filtered":"","post_parent":0,"guid":"https:\/\/gaiadergi.com\/?p=119930","menu_order":0,"post_type":"post","post_mime_type":"","comment_count":"0","filter":"raw"},"live_filter_cur_post_id":119930}'; block_tdi_122.td_column_number = "2"; block_tdi_122.block_type = "td_flex_block_1"; block_tdi_122.post_count = "4"; block_tdi_122.found_posts = "282"; block_tdi_122.header_color = ""; block_tdi_122.ajax_pagination_infinite_stop = ""; block_tdi_122.max_num_pages = "71"; tdBlocksArray.push(block_tdi_122); -->

  SON YAZILAR

  Hayvan Hakları

  Houston, bir çözümümüz var!: Hayvan çiftlikleri ve mezbahaların olmağı şefkatli bir dünya mümkün

  Kocaayak bize iklim kaosuyla mücadeleye yardımcı olmak için neler yaptığını ve neden Veganuary'ye katılmayı seçtiğini anlatıyor. Veganuary, 200'den fazla ülke ve bölgeden katılımcılarla 2021 kampanyasında yarım...

  4 Şubat 2022

  Ekoloji

  What is Vegan tattoo? Vegan tattoo artist explains

  Nowadays especially vegans hesitate about having tattoos that may contain animal derived products. In that case, there are some confusion about it. Due to explain...

  8 Aralık 2021

  Sağlıklı Beslenme

  Beş çayları: Önceliğimiz, öğretilmişliklerimizden kurtulmak

  Kültürümüzün temelinde misafirperverlik yatar bizim. Geleni aç göndermeyiz. Kahvenin yanına bile mutlaka servis edilecek bir besin ekleriz. Beş çaylarımız vardır bizim. Kısırların, böreklerin, mercimek köftelerin,...

  24 Kasım 2021

  Doğa

  Vegan dövmeci ile vegan dövme hakkında

  Günümüzde özellikle veganlar vücutlarına kazıdıkları dövmelerin de hayvansal içermesinden çekiniyorlar. Bu noktada bir takım kafa karışıklıkları söz konusu. Biz de bu kafa karışıklıklarını gidermek adına...

  22 Kasım 2021
  Devamını Göster