Nepal meclisi, yüzyıllardır uygulanan Hindu geleneği Chhaupadi’yi (kadınların regl dönemlerinde ve doğumdan sonra sürgüne gönderilmesi) yasaklıyor. Yeni kanuna göre, kadınları bu geleneği uygulamaya zorlayanlara hapis cezası verilebilecek. Uygulamanın başarılı olup olamayacağıyla ilgili tartışmalar ise sürüyor.
Geçtiğimiz Çarşamba günü oy birliği ile kabul edilen kanuna göre, kadınların regl dönemlerinde ve doğumdan sonra sürgüne gönderilmesi veya benzer bir uygulamayla ayrımcılığa ve insanlık dışı muameleye maruz bırakılması yasaklanıyor. Önümüzdeki yıl yürürlüğe girecek bu kanuna uyulmaması durumunda üç aylık hapis cezası ve/veya 3,000 rupi (30$) para cezası verilecek.
Ulusal insan hakları komisyonu üyesi Mohna Ansari bu gelişmeyi “büyük bir başarı” olarak nitelendiriyor: “Chhaupadi geleneği kadınları yalnız hissettiriyor ve onlara psikolojik baskı uyguluyor. Yeni kanun, böyle bir uygulamaya maruz kalan kadınlara haklarını arama fırsatı veriyor.”
Fakat kadın hakları savunucusu Pema Lhaki, bu kanunun uygulanabilir olmadığını, çünkü Chhaupadi geleneğinin değişmesi çok zor olan köklü bir inanç sisteminin parçası olduğunu söylüyor: “Kadınları böyle bir uygulamaya erkeklerin zorladığını söylemek büyük bir yanılgı. Evet, Nepal’in ataerkil toplum yapısının bunda büyük bir payı var; fakat böyle bir uygulamayı kabul edenler aslında kadınların kendileri.”
Chhaupadi geleneği 2005 yılında ülkenin yargıtayı tarafından yasaklanmış olsa da, ataerkil Hindu aileler arasında yaygın olan “regl döneminde olan kadınlar kirlidir” inanışı nedeniyle uygulanmaya devam edilmiş. Meclis üyelerinden Krishna Bhakta Pokhrel, geleneğin aslında uzun süredir yasak olduğunu, fakat bununla ilgili resmi bir kanun olmadığını söylüyor: “Şimdi bu geleneği yasaklayan resmi bir kanun var ve insanlar cezalandırılmaktan korktuğu için kanunun caydırıcı olacağını düşünüyorum” diyor.
Nepal’de yaşayan birçok topluluk, regl döneminde olan kadınları “kirli” olarak görüyor. Kadınlar regl dönemleri boyunca ve doğumdan sonra evlerinden çok uzakta olan ve chhau goth adı verilen sağlığa elverişsiz barakalarda yaşamak zorunda bırakılıyor. Bu dönemlerde kadınların yiyeceklere, dini sembollere, hayvanlara ve erkeklere dokunması da yasak.
Geçtiğimiz ay bir genç kız chhau goth’ta uyurken yılan sokması sonucu hayatını kaybetti. 2016’da yine aynı ritüeli uygulamak zorunda bırakılan iki kadın, ısınmak için yaktığı ateşin dumanından zehirlenerek öldü. İnsan hakları savunucuları başka ölümlerin de benzer sebeplerden yaşanmış ancak bildirilmemiş olabileceğini söylüyor.
Kaynak: Al Jazeera, DW