Günümüzde “güzelleşmek” adı altında makyaj ürünleri kullanılsa da aslında kozmetiğin tarihi çok daha eskiye dayanıyor.
Arkeolojik bulgulara göre tarih öncesi insanlar, yağlı maddeleri karıştırarak mağara duvarlarını boyuyor ve vücutlarını süslüyorlardı. Aynı zamanda boyanan vücudun sihirden korunduğu da düşünülüyordu.
Eski Mısır duvar resimlerine baktığımızda ise duvardaki figürlerin yüzlerinin hep makyajlı, boyalı olduğunu görüyoruz. Bunun yanında özel törenlerde kral ve rahipler yüzlerini boyardı.
Savaşlarda da kamuflaj amaçlı makyaj yapan erkekler, yüzlerini çeşitli bitkilerden elde edilen boyalarla boyuyorlardı.
Çağ değiştikçe kadınlar güzelleşmek için makyaj yapmaya başladı. 10. yy’a gelindiğinde ise erkekler de makyaj yapıyordu. Asiller, yüzlerini beyaza boyayıp, peruk takıyordu. Zaman ilerledikçe makyaj genelde kadınların yaptığı ve güzelleşmek için uyguladığı bir işlem haline geldi.
Kozmetik deyince makyaj malzemeleri, losyonlar, kremler, sabunlar gibi çok geniş bir yelpaze açılıyor.
Sadece kozmetikte değil, diğer birçok satın aldığımız üründe daha iyi alternatifleri varken neden hayvanlar üzerinde deney yapan ve hayvanlardan elde edilen ürünleri satın alıyoruz? Bunun çok çeşitli, “geçerliliği” (!) tartışılır sebepleri olabilir. Lakin gün geçtikçe, vegan ürünlere ulaşım daha kolay oluyor. Bu bilincin ve farkındalığın artması çok güzel ama yeterli değil. Türkiye’de birçok satış elemanı bu logolar ve ürünler hakkında pek bir şey bilmiyor. Türkiye’de üretim yapan kimi firmalar test yapmasalar da müşterilerden böyle bir talep olmadığı için logo alma gereği duymayabiliyor da. Müşteri olarak bu tarz şeyleri çokça sorgularsanız sadece kendiniz için değil satışçıdan firmaya kadarki dizgiye etki etmiş olursunuz.
Hangi logolar ve sertifikalara dikkat etmek gerekir?
PETA’nın internet sitesinden arama yaparak dünyadaki çeşitli markaların hayvan deneyleri yapıp yapmadığı yada vegan bir şirket olup olmadığı bilgisine ulaşabilirsiniz.
Ürün alırken içeriklerine dikkat etmeniz gerektiği gibi üzerindeki logo ve sertifikalara bakmanız da fayda var. Bu biraz daha sağlıklı bir yöntem. Logosu olmayan markalar satışlarını yapabilmek için “hayvanlar üzerinde deney yapmıyoruz” diye yalan beyanda da bulunabiliyor. Peki, bu sertifikaları tanıyor muyuz?
Vegan: Vegan kelimesine literatüre kazandıran The Vegan Society tarafından verilen sertifikadır. İçeriğinde hayvanlardan elde edilen hiçbir ürün kullanılmadığını gösterir. GDO’ya izin verilse de hayvan genleri taşımaması gerekiyor.
Cruelty Free: Ürünün test aşamasında hayvanlar üzerinde denenmediğini gösterir. PETA ile ortak çalışır. Bu sertifikanın alınabilmesi için firmaların belge imzalamaları gerekiyor.
CCIC / Buav: Hayvan testlerine karşı en güvenilir sertifa sayılan CCIC / Buav, Leaping Bunny programıdır. Üretimin hiçbir aşamasında hayvan testi yapılmadığı anlamına gelir. Markalar sık sık denetlenir ve anlaşmalar her yıl yenilenir. Markaların birlikte çalıştığı laboratuvar ve tedarikçiler de ayrı ayrı araştırılıp sözleşmeler imlanıyor. Sertifikalı markaların tam listesi için tıklayınız.
CCF: Avustralyalı bu sertifikasyon da hiçbir şekilde hayvan testini kabul etmiyor. Hayvanlara zorla acı çektiren, öldüren, kürk kullanan, mezbahalarla bağlantısı olan markaları da kabul etmiyor.
Cruelty Free, CCIC / Buav ve CCF sertifikalı markaları internet sitelerinde görseniz de bu listedeki markaların bazıları ambalajlarında logoyu kullanmayabiliyor.
Sertifikalandırma ücretsiz olsa da logo hakarı için belli bir ücret ödenmesi gerekiyor. Ücreti ödendiğinde bile ambalajlarında logo mutlaka kullanılacak diye bir zorunluluk da yok. Marka belli ürünlerinde logo kullanırken, diğer ürünlerinde kullanmayabiliyor. Bu, markanın bazı ürünlerinde hayvan testi uyguladığı anlamına gelmiyor çünkü sertifikalı markaların bazı ürünlerinde bağlayıcı anlaşmalarına istisna yapmaları mümkün değildir, buna izin de verilmez (Etik Seçimler).
İnternetteki bilgilere göre The Vegan Society sertifikalarını hayvan testlerinde güvenilir standart olarak görmememiz gerektiği yazıyor.
Herhangi bir sertifika programına başvurmayıp anlaşması olmadığı halde bu logoları almış gibi kullanan markalar da var. Logosu olduğu halde emin olamıyorsanız, markanın resmi internet sitesinden gerekli bilgiye ulaşabilirisiniz.
Bunny Free App kolaylığı
Alışveriş yaparken bir ürünün hayvan deneyi yapıp yapmadığını ve vegan olup olmadığını öğrenmek için Bunny Free telefon/tablet uygulamasını kullanabilirsiniz.
Uygulamanın kullanımı çok kolay. İndirdiğiniz markanın adını arama kısmına yazarak ya da ürünün barkodunu okutarak bilgilerine ulaşabilirsiniz. Mesela; Türkiye’de de bulabileceğiniz markalardan biri Mehron ile deneyelim.
Mehron’un merkezi ile ilgili bilgilerle birlikte hayvan deneyi yapıp yapmadığı konusunda da açıklama yer alıyor: This company is cruelty free! It does NOT test on animals. (Bu firma hayvanlar üzerinde deney yapmıyor.)
Bu şekilde birçok ürün hakkında bilgiye ulaşıp, paranızın izini takip edebilirsiniz. Eğer bir şeyler almamız gerekiyorsa ya da istiyorsak en azından doğru olanı alabilir, bunu alışkanlık haline getirebiliriz. Aldığınız her ürünün içeriğini okumayı ihmal etmeyin lütfen!
Kaynak: Wikipedia, PETA, Yeşil Gazete, Etik Seçimler
