Her insan bir sanat eseridir: Kusursuzluğun Yansıması

Down sendromu dünyada en sık görülen entelektüel engellilik durumudur. Canlı doğan 1000 bebekten birinde görülme ihtimali bulunan bu durum, genetik bir sendromdur. İnsanlarda her bir hücrelerinin çekirdeğinde 23 çift kromozom bulunur. Down sendromunda ise 21. Kromozom çift değil üçüzdür. Yani toplam kromozom sayıları 47’dir (1,2).

Günümüzde Down Sendromlu bireyler ailelerin yoğun ilgileri, sivil toplum örgütlerinin destekleri, yakın sağlık takipleri, iyi eğitim olanakları ve çevresel destekleri ile rahat ve sağlıklı bir yaşam sürebilmekte ve topluma kolayca entegre olabilmektedir. Bilişsel engelliliği hafif olanları kapasitelerine özgü işlerde istihdam edilebilmekte ve birçok sosyal etkinlikte bizzat görev alabilmektedir (1,2).

Down Sendromu olan bireylerin farklılıkları konusunda dikkat çekmek amacıyla birçok sosyal sorumluluk projesi yapılmaktadır.  Bunlardan dikkat çeken bir tanesi 2015 yılında portre fotoğrafçısı Soela Zani tarafından yapılmıştır. Üç yıl kadar süren bir proje çerçevesinde (Arnavutluk Down Sendromu Vakfı destekleri ile) Arnavutluk’ta 14 tane Down Sendromu olan modeli kullanarak “Her insan bir sanat eseridir ve buna göre davranılmayı hak eder” mottosu ile bir fotoğraf projesini gerçekleştirmiştir.

Soela Zani’yi bu projeyi yapmaya iten nedenlerden birisi bir yakınının çocuğunun Down Sendromlu olmasıymış. Ayrıca bu projenin yapıldığı yıllarda Arnavutluk’ta ebeveynlerin bazıları bu tarz sorunlardan dolayı şanssız olduklarına inanmakta ya da utanç duyma eğilimindeymişler. Çocuklarının herhangi bir şey yapabileceklerine dair inançları yokmuş.  Bu endişeyi kırmak için bu projeyi yapan Soela Zani, çalışmasını Arnavutluk Ulusal Tarih Müzesi’nde sergilemiştir (3,4).

Dünyada büyük yankı uyandıran bu proje ülkemize de esin kaynağı olmuştur. ZİÇEV (Türkiye Zihinsel Yetersiz Çocukları Yetiştirme ve Koruma Vakfı) Antalya Şubesi’nin önderliğinde Antalya Koleji Öğrencilerinin destekleriyle Antalya’da okulda ve otellerde üç sergi düzenlenmiştir.

Bu kıymetli çalışmayı Müze’de sergilemek amacıyla Öğretim Üyesi, Sanat Tarihçisi, Sanat Eleştirmeni (AICA-TR) Sn. Dr. Ebru Nalan Sülün kuratör olarak eserleri yeniden ele almış ve ATSO AKS Kaleiçi Evi’nde sergilemek üzere hazırlamıştır. 19.07.2019 tarihinde yapılan sergi açılışı ile eserler izleyicileri ile buluşmuştur.

Sergi “Kusursuzluğun Yansıması” adını taşımaktadır. Sergide 14 adet dünyaca ünlü portre ile benzeri kostümlerle portreleri fotoğraflanmış 14 Down Sendromu olan modelin fotoğrafları aynı karede izleyiciler ile buluşmaktadır. Seçilen eserler arasında;

• El Greco’nun Kürklü Kadın (1577-1578)
• John Everett Millais’in Alice Grey’in Portresi (1857-1858)
• Paul Swan’ın Isadora Duncan’ın Portresi (1922)
• Annibale Caracci’nin Mangrafolisi (Fasülye Yerken) (1580)
• Alfredo Rodriquez’in Sarı Gülü (1954)
• Frida Kahlo’nun Otoportresi (1907-1954)
• Johannes Vermeer’in İnci Küpeli Kızı (1665)
• Johannes Vermeer’in Süt Boşaltan Kadını (1658-1660)
• Jean-Francois Millet’in Louis Antoinette Feuardent’i (1841)
• Gerrit Dow’un Kamış Açarkeni (1635)
• Vincent van Gogh’ın Kulağı Sargılı Otoportresi (1889)
• Thomas Gainsborough’un Köpeği ve Su Çanağı İle Bir Küçük Kulübe Kızı (1785)
• Jan van Eyck’ın Türbanlı Adamı (1433)
• Philip Alexius de Laszlo’nun Oğlu Vere Harold Esmond Harmsworth’un Portresi (1933) bulunmaktadır.

Bu projeyle, Soela’nın ifade ettiği gibi Down Sendromu olan çocukların içsel ve dışsal güzelliklerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Kendilerini oldukları gibi kabul etmeliyiz, çünkü ister Down Sendromlu olsun, ister olmasın, hepsi çocuktur ve birbirlerinden farkları yoktur. Hayatta başarılı olabilmeleri için kendilerine olanak tanınmalıdır (3,4,5).

Sergi ATSO Antalya Kültür Sanat Kaleiçi Evi’nde 20 Temmuz-01 Eylül 2019 tarihleri arasında gezilebilir.

Ayrıntılı Bilgi için: http://www.antalyakultursanat.org.tr/kaleici-evi/

Kaynaklar:

1. https://www.uptodate.com/contents/down-syndrome-beyond-the-basics?search=down%20syndrome&topicRef=2917&source=see_link
2. https://www.uptodate.com/contents/down-syndrome-management?search=down%20syndrome&sectionRank=3&usage_type=default&anchor=H2085169&source=machineLearning&selectedTitle=2~150&display_rank=2#PATIENT_INFORMATION
3. https://people.com/celebrity/photographer-turns-classic-paintings-into-photographs-of-kids-with-down-syndrome/
4. https://www.differentbrains.org/photographer-turns-classic-paintings-into-photos-featuring-children-with-down-syndrome/
5. https://gaiadergi.com/down-sendromlu-cocuklar-tarihi-sanat-eserlerine-donustu/

Hazırlayan: Prof. Dr. HakanYAMAN