Adet kanaması, sancıları ve çözümleri

Adet döngüsü nedir?

Adet döngüsü, (siklus) vajinal kanamanın ilk günü ile başlar ve bir sonraki vajinal kanama zamanına kadar sürer. Bu süre ortalama 28 gündür fakat 21 ile 35 gün arası normalin alt ve üst sınırlarıdır. Adet kanaması ile ideali 4 gün sürer fakat onun da 1-7 arası normalin alt ve üst sınırı olarak kabul edilir. Adet kanaması süresince 20 ile 80 cc miktarında kan atımı gerçekleşebilir.

Adet döngüsü ergenlik döneminden (ülkemiz için 11-13 yaş), yumurtalıklarda olgunlaşabilecek yumurta hücrelerinin tümüyle tükendiği menopoz dönemine kadar devam eder. Fakat bu zaman dilimi içerisinde de gebelik döneminde ve emzirmenin devam ettiği sürenin büyük kısmında geçici olarak duraklar.

Kadın bedeninin de evreni temsil ettiği düşünülmüştür. Kimi zaman güneş, su, toprak gibidir adet dönemi, yani aybaşı da kadın ve ay arasındaki bağdır. Ay döngüsü 29,5 günde tamamlarken kadınında adet döngüsü ortalama bu süre zarfıdır. Aynı bölgede yaşayan kadınlarında bir çoğu aslında aynı dönemler ya da haftalar içersinde adet görürler. Latince adet kanaması anlamına gelen “Menseste” Mensis yani ay kelimesinin çoğuludur. Birçok gelenekte de adet düzensizliği çeken kadınlar ay ile tedavi sürecine alınırdı.

Yaşam ve kadın için bu kadar önemli olan bir süreç konuşulması tartışılması utanç verici olarak lanse ediliyor erkek zihniyet tarafından. Oysa oğlan çocuklarında yapılan sünnet töreni ise erkekliğe ilk adım olarak davullu zurnalı tüm cihana duyurulacak şekilde şaşalı oluyor. Oysa şaşalandırılacak çekinilmesi değil kutlanması gereken olan erkeklik değil yaşamı devam ettiren kadınlık ve ilk adet dönemi (siklus) olmalıdır. Değil mi?

İlk adet kanaması nasıl başlar?

Çocukluk döneminden ergenlik dönemine geçiş sürecinde, ortalama olarak ülkemiz için 11 ile 13 yaşları arasındaki kız çocukların da ilk adet kanaması görülür. Bu “ilk kanama” henüz yumurtlama süreci devreye girmediğinden, gerçek ve düzenli bir adet kanaması anlamına gelmemektedir. Kız çocuğunun hormon salgı mekanizmaları ve genital organları olgunlaşmasıyla yumurtlama süreci de başlar ve oluşan adet kanamaları, adet döngüsünün bir parçası haline gelerek düzenli aybaşı görülür.

Adet kanaması neden olur?

Beyinde, yumurtalıklarda ve rahim iç tabakasında adet döngüsü esnasında farklı olaylar meydana gelir. Bu süreç hipotalamustan salgılanan hormonların yumurtalıklardan birini uyarması ile başlar, uyarılan yumurtalıktan döllenmeye hazır bir yumurta hücresinin serbestleşmesine neden olur ve rahim iç tabakası da kendini olacak bir gebeliğe hazırlar. Eğer döllenme gerçekleşmese serbest haldeki yumurta hücresinin ömrü biter, gebelik için hazırlanan rahimin kasılması sonucunda kanama ile dışarı atılır ve yeni bir adet döngüsü başlar. Genellikle de yumurta 14’üncü gün oluşur, 21’nci gün ölür ve dışarı atılma süreci yani adet kanamasına hazırlık şişme, sinirlilik gibi hallerin oluştuğu adetten önceki son bir haftalık evreye girilir.

Adet sancısı

Adet kanaması başladığında veya 1-2 gün öncesinden başlayan genellikle ilk adet görüldükten 2 yıl sonra ortaya çıkar ve dismenore ya da menstrüel kramp olarak adlandırılır. Dismenore primer (birincil) ve sekonder (ikincil) olmak üzere iki şekilde incelenir.

Primer (birincil) dismenore (adet sancısı):

Sıklıkla adet kanamasının başlangıcından sonraki ilk 1-2 yıl içinde ortaya çıkar ve kırklı yaşlara kadar sürebilir. Bazı kadınlarda ilk doğumdan sonra ağrılar hafifleyip bitebilir. Ağrının nedeni rahimde kasılmaya yol açan prostaglandin isimli lipit (yağ) bileşiminin yapımının artmasıdır.

Ağrı genellikle adet kanaması başlamadan 1-2 gün önce ortaya çıkar, adetin birinci gününde belirginleşir ve genellikle 2. günde durulur. Karnın alt bölgesinde aralıklarla gelen kramp şeklindedir. Ağrı bir bölgede toplanabileceği gibi bele, sırta ve vulvaya (vajinal açıklık) doğru yayılabilir. Ağrılı sürece terleme, iştahsızlık, gerginlik, bulantı, ishal, baygınlık kabızlık ve migren eşlik edebilir.

Adet neden sancılı geçer?

Aslında doğal süreçlerde sancılı adet görme normal adet görme mekanizmasının önemli bir parçası olan uterus (rahim) kasılmalarının kadın tarafından ağrı şeklinde hissedilmesidir. Yani kadının kendi bedenini hissetmesidir. Rahim kasılmalarının amacı rahimin iç tabakasının atılarak yenilenmesi sırasında oluşan kanama miktarını en az seviyede tutmak. Kasılmalar esnasında rahimde bölgesel olarak prostaglandin adı verilen bazı maddeler salgılanır. Ağrıya yol açan bu prostaglandinlerin ya aşırı miktarda salgılanması ya da kadınlarda prostaglandinlere ağrı şeklinde aşırı duyarlılık oluştuğu kabul edilmektedir. Bu olay yumurtlama başladığında meydana gelir ve ağrıda yumurtlamanın doğal sürecini resmeder.

Bazen sancılı adet görmenin nadir görülen nedenleri arasında enfeksiyon, kürtaj, genital mantar ve aşırı kilo gibi nedenlere bağlı olarak rahim ağzının daralmış olması ve buna bağlı olarak adet kanının zorlukla atılması sancıya neden olabilmektedir.

Ağrılar her zamankinden farklı uzun ve adet kanaması olmuyor ise mutlaka bir jinekoloji uzmanına gidilmelidir.

Sekonder (ikincil) dismenore (adet sancısı):

Genelde doğuştan veya sonradan oluşan anomaliliklere bağlı olarak hastalık yapan patolojik adet sancılarından biridir. Önleyici olması hususunda bir jinekologla erken teşhis yaparak tedaviyi kolaylaştırabilirsiniz.

Sancılı adet sürecine yönelik koruyucu yaklaşımlar

• Her yazımda mutlaka değiniyorum susuzluğa; sancılı bir adet dönemi yaşıyorsanız öncelikle kendinize ne kadar su tüketiyorum diye sorun ve ardından cevap kilonuzun kışın yüzde 3,5’i, yazın yüzde 5’inden az ise sorunun başlangıcı susuzluktur. Bu nedenle yeterli su tüketmeye özen gösterin. 
• Eğer kilonunuz fazla ise fazla kilolarınızdan sağlıklı bir şekilde kurtularak adet sancılarını da, kalp damar ve birçok hastalığı da önlemiş olacaksınız.
• İç çamaşırlarınızı sık sık temizleyip ütüleyiniz ve genital temizliğe önem veriniz. Genital temizlik sağlanamadığı vakit enfeksiyon oluşarak rahim ağzı darlığına neden olur ve bu da sancılı bir adet kanamasına neden olur.
• Çok şekerli ürünler, çikolata ve işlenmiş ürün tüketmemelisiniz.
• B vitaminler kalsiyum magnezyum ve doğal tuz (deniz veya kaya tuzu) almaya özen göstermelisiniz.

Birincil adet sancılarına doğal çözüm önerileri

Öncelikle ağrı sizlerin hayatını çok etkilemiyor ve çok sancı kramp oluşmuyorsa doğal yolla dahi olsa kesilmesini çok doğru bulmuyorum. Çünkü ağrılar beden ve siz arasındaki büyük bir iletişim mekanizmasıdır. Her adet sancısında içinizdeki güçlü mekanizmanın nasıl çalıştığını sessiz bir ortamda izleyin ve bu yöntem size bedeninizi daha çok sevdirecektir.

Ağrılar sizi rahatsız ediyorsa;

• Öncelikle iki elinizin avuç için birleştirin ve birbirine sürterek direk alt karın bölgenize tutun mümkünse bu işlemi atletinizin altından yapın ve 5 dakika kadar tutun bölgeyi atletinizle tekrar kapatın ve daha sonra elinizi yine ovuşturun ve bu defa vajinanıza koyun yine 5 dakika kadar bekletin bu ağrınızı kendi gücünüzle geçirmenizi sağlayacaktır.
• Eğer kronik böbrek hastalığınız ve varisiniz yok ise 1 dilim zencefil çiğneyip rahat bir kanama sağlayarak ağrınızı dindirebilirsiniz.
• Sağlam bir sıcak su torbası teninizi yakmayacak şekilde karın bölgenize koyabilirsiniz.
• Yoga ve nefes çalışması yaparak bu sancıları kontrol altında tutabilirsiniz. Ayaklarınızın altına hafif dokunuş masajı ile 1 çorba kaşığı zeytinyağına 20 damla kadar lavanta yağı ekleyip her iki ayağınızın altına uygulayabilirsiniz.
• Ağrı süreci boyunca günde bir bardak kadar rezene demlenip içilebilir. Rezene kas gevşetici özelliği sayesinde rahatlamanızı sağlayacaktır. Rezene çayını cam veya porselen bir demlikte demleyiniz 1 bardak kaynamış suya 1 çay kaşığı tepeleme rezene atıp ağzını cam bir kapakla kapatıp 10 dakika kadar demleyin.

Adet o kadar doğal bir süreçtir ki erkek daha sünnet olmazken hatta erkek olmazken dahi vardı. Adet ile gelen kan yaşamın daha doğrusu insanın sıvı yüzüdür. Bedeninize ve kendinize sık sık teşekkür edin.

Başlık görseli: Jen Lewis, regl kanını kullanarak fotoğraflar çekiyor.