Oxford Üniversitesi, cinsiyetsiz zamir kullanımına başlamamış!

Dildeki cinsiyetçilik, erkek egemen toplumun, görünmez kalkanlarından birisi haline gelmiş durumda. Pek çoğumuz, farkında olarak ya da olmayarak, ayrımcılığı, cinsiyetçiliği ve homofobiyi, dilimizle besleyebiliyoruz. Dildeki ayrımcı yapı, insan bilincine etki ettiği kadar, iletişimin her veçhesinde, düşündüğümüzden çok daha büyük bir etki yaratıyor. Bu etki, erkek egemen sistemin, kendisini ve bütün kurumlarını defalarca yeniden üretmesini, farkında olmadan desteklememize sebep oluyor.

Daha önce İngiliz Independent gazetesini kaynak olarak almış ve gazetenin, Oxford Üniversitesi tarafından güncel olarak hazırlanmış bir çalışması olduğunu, daha önce de Tennessee Üniversitesi’nin, bu kullanımla alakalı bir kılavuz dağıttığı bilgisini, yine aynı gazeteyi kaynak olarak kullanarak vermiştik. Ancak Independent gazetesi, yayımlandıktan sonra bu haberin Oxford Üniversitesi’ndeki ilgili öğrenci kuruluşu tarafından yalanlandığını yazdı.

İngilizce’de, tıpkı diğer Latince kökenli diller gibi, cinsiyet belirten zamirler kullanılıyor. Erkek için “he“, kadın için “she” zamirleri, Türkçedekinden farklı olarak, kişilerin sahip olduğu cinsiyetlere bağlı olarak değişiyor. Bu kullanım, kutsal metinlere dahi geçmiş durumda, yakın bir zaman önce, Tanrı için “he” zamirinin kullanılmasına karşı çıkanlar da olmuştu. İşte Oxford Üniversitesi öğrenci birliğinin, bu duruma alternatif geliştirmeye yönelik bir çalışması olduğu bilgisi, öğrenci kulübü tarafından, trans öğrencilere karşı ayrımcılığı yok etme amacı bulunmakla birlikte, yalanlandı. Ancak Toronto Üniversitesi, Tennessee Üniversitesi gibi okullarda, bu zamir kullanımına yönelik bir çaba bulunuyor. Bazı akademisyenler, bu kullanımı yürürlüğe sokmak için çaba gösterdiklerini söylüyorlar.

Aslında, bu zamirlerin yerine geçmesi düşünülen yeni zamir “ze” olarak belirlenmişti. İnternette de bulunabilecek grafiklerde, bu düzenleme ile ilgili bilgiler mevcut. Oldukça yenilikçi potansiyele sahip olan bu çalışma, henüz faal olarak kullanıma geçmiş değil. Bunun yanında, kullanılacak yeni zamirin, cinsiyete bağlı ayrımcılığın dildeki kullanımının önüne geçmesi hedefleniyor.

Aslında, bu tablonun içinde de, bahsedilen amaçla ilgili düşünüldüğünde, bir mantık hatası göze çarpıyor. “Cinsiyete dayalı tanımlama”yı kaldırmayı amaçlayan çalışmada, İngilizce’deki “he” ve “she” şeklinde, kişiyi kast etmek için cinsiyetle hitap etmek şeklindeki uygulamaya alternatif yaratmak isteniyor. Ama bu sefer de “hir” ve “zir” gibi, yine iki tane birincil tekil şahıs zamiri bulunuyor. Zaten belli belirsiz tanımlanan bu değişikliğe dair tabloda, bir de böyle bir tezat bulunması, biraz da garip kaçıyor.

Independent gazetesinin, daha sonra tekzip ettiği habere göre, cinsiyetsiz zamirler, daha öncesinde, Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan Tennessee Üniversitesi’nde zaten kullanılmaya başlanmıştı. Ayrıca geçen yaz döneminde, okulun yatılı öğrenci topluluğu, öğretmenlere, cinsiyetçi dil kullanımından kaçınmaları için, bir kılavuz verdiler. Ancak bahsi geçen gazete, bu bilgiyi, üniversitedeki ilgili öğrenci grubunun yalanladığını bildirdi.

Daha çok “xe” veya “ze” şeklinde okunan bu zamir, yukarıda bahsedilen kılavuzda, “zie” şeklinde de kullanılabilecek ve “zie” şeklindeki kullanım, daha çok trans öğrencileri tanımlayacaktı. Bu şekilde, tıpkı “nigger” kelimesinin siyahi insanlar için çoğunlukla ötekileştirici bir tabir olarak kullanılması gibi, cinsiyet temelli dilin de, bazı cinsel yönelimlere veya kadınlara yönelik ayrımcı bir şekilde dolaşımda bulunmasının yarattığı ayrımcılığı önlemek amaçlanıyor.

Kaynak: Independent