Ana SayfaYaşamFeminizmAmerikalı Jeanne d'Arc Elizabeth Cady Stanton
FeminizmKadın

Amerikalı Jeanne d’Arc Elizabeth Cady Stanton

Merve Öke
Yazar: Merve Öke

-

865

Elizabeth Cady Stanton, 19. yüzyıl yurttaşlık hareketinin etkileyici isimlerinden biridir. Stanton köleliğin sonlandırılması, kadınlar ve Afro-Amerikanlar için eşit hakların tanınması hususunda mücadele vermiş bir isimdir. Amerikan İç Savaşı’ndan sonra, kadın hakları ve feminizm konularına ağırlık vermiştir. Alkol karşıtı hareketleri desteklemiş ve Hristiyanlıkta kadının konumunu alçaltan girişimlere karşı duran bir tavır sergilemiştir. Yankı uyandıran eserler yazmıştır; 1848 yılında Declaration of Sentiments and Resolutions (Duygular Bildirgesi ve  Çözüm Önerileri), 1866 yılında A Petition for Universal Suffrage (Genel Oy Hakkı için Bir Dilekçe), 1881 yılında History of Woman Suffrage (Kadınların Oy Hakkı Tarihi) ve 1895 yılında The Woman’s Bible (Kadının İncili). Cady Stanton, Amerikan tarihinde kadın hakları hareketinin kilit isimlerinden biri olarak anılmaktadır.

Elizabeth Cady Stanton

Devrim sonrası süreçte, Birleşik Devletler’de toplumun önünde olan bir insan olarak ülkenin genel refahının, kendi mutluluğu üzerinde de etkili olduğunu anlamıştır. Dolayısıyla kendi zenginliğini, toplumun zenginliğinde bulur. Ona göre, bir Amerikalı ülkesinde olup biten her şeyle ilgilendiğinden, ülkesiyle ilgili olarak eleştirilen şeyleri savunmanın da kendisini ilgilendirdiğine inanır; zira hedef alınan şey yalnızca ülkesi değil, bizzat kendisidir. Amerika’da sıradan insanlar siyasal haklar konusunda yüksek bir fikir sahibidir. Fakat konu kadınlar ve kölelere geldiği zaman Tocqueville’in hiçbir tezi geçerli olmamaktadır; bu noktada ise Cady Stanton gibi Amerikalı pek çok kadın, kendi hak ve özgürlüklerinin mücadelesini verirken, aynı zamanda köleliğe karşı sağlam bir duruş sergilemişlerdir. 

Cady Stanton 12 Kasım 1815 tarihinde New York’ta doğmuştur. Babası, Daniel Cady dönemin öne çıkan avukatlarından biridir ve New York Yüksek Mahkeme Yargıçlığı’na yükselmiştir. Babasının mesleki yaşantısı Cady Stanton’un hukuğa olan ilgisini arttırmış ve her fırsatta babasının kütüphanesinden faydalanmıştır. Döneminin diğer hemcinslerine göre şanslı olan Cady Stanton, Afro-Amerikanlar’a ve kadınlara karşı yapılan ayrımcılığı idrak edebileceği, cinsiyetler arası önyargıları kavramasını sağlayan, sağlam bir eğitim almıştır. Eğitimini, New York’ta Troy Female Seminary ile tamamlar. Dönemin Amerikası’nda Kuzey daha gelişmiş iken, Güney büyük sıkıntılar içindedir. Özellikle güneyli kız çocuklarının eğitim alabilmeleri imkansızdır; çünkü çoğu çocuk ve kadın topraklarda çalıştırılmak üzere ucuz işçi olarak istihdam ettirilmişlerdir. Cady Stanton gibi iyi ailelerden gelen kuzeyli kız çocukları oldukça şanslıdır. 

Yeniden Yapılanma sürecinde güneydeki herkes ve her şey değişecektir. Yalnızca insanların kişisel hayatları, evlilikleri ve aileleri değil;  ayrıca iş hayatları, çocukların oynadıkları oyunlar, hatta evler, kiliseler ve üniversiteler gibi fiziksel çevre unsurları da olumlu bir değişim sürecine girer. Özgürlüğüne kavuşan eski köleler başka yerlerde yaşayabilecek ve aileleri ile beraber yalnız kalabilecekleri kulübeler inşa edebilecektir ve ilk defa kendi kiliselerini seçebileceklerdir. Savaştan önce bir şeyler okurken yakalanan kölelere kırbaç cezası verilirken, Yeniden Yapılanma sürecinde kuzeyli öğretmenler ve misyonerler güneye giderek okullar, üniversiteler açar. Bu olumlu gelişmeler kölelik karşıtı cumhuriyetçi kadın ve erkeklerin beraber çalışmaları ile gerçek olmuştur. 

Üniversiteden mezun olduktan sonra Cady Stanton, diğer yaşıtları gibi boş vakitlerini gezerek ve ziyaretler yaparak geçirir; en çok zaman geçirdiği yer ise kölelik karşıtı hareketi destekleyen kuzeni Gerrit Smith’in evidir. Onun sayesinde, başka bir kölelik karşıtı olan gelecekteki kocası Henry B. Stanton ile tanışır. Babasının tüm karşı çıkmalarına rağmen 1840 yılında Henry ile evlenir ve onda büyük bir ilgi uyandıran politika dünyasına doğru çekilir. Balayında Londra’ya Dünya Kölelik Karşıtlığı Kongresi’ne katılmak üzere giderler. Orada Amerika’nın önde gelen kölelik karşıtı isimlerinden biri olan Lucretia Mott ile tanışır ve birlikte Anglo-Amerikan geleneklerde kadın hakları üzerine çalışmaya başlarlar. Lucretia Mott, döneminin kölelik karşıtı feminist kadınlarından biridir. Quaker gelenekleri ile büyümüş olan Mott, Philadelphia’da “Kadın Kölelik Karşıtı Derneği”nin kurucularındandır. Amerikalı kadınların eşit işe eşit ücret ve oy hakkı için büyük mücadeleler vermiştir.

Lucretia Mott

Savunduğu feminist ve kölelik karşıtı fikirlerine rağmen, politik anlamdaki ilk eylemi “Alkol Karşıtı Hareket”e dahil olmaktır. Uzun süren evliliğinden altı çocuk sahibi olan Cady Stanton’un kocası ile fikir ayrılığı yaşadığı tek konu kadın haklarıdır. Evlilikleri onları, Boston’un önde gelen entelektüel ve kölelik karşıtı cemiyeti ile kaynaşmalarını sağlamıştır. Böylece köleliğe karşı ünlü aktivistler olan Frederick Douglass, Louisa May Alcott ve Ralph Waldo Emerson ile tanışma fırsatı yakalarlar. Özellikle Ralph Waldo Emerson, Abraham Lincoln ve Horace Greeley gibi isimler feministleri yalnız bırakmamışlar ve kadın hakları için çalışarak toplumlarına yön vermişlerdir. Amerika tarihinde kadın hakları ve kölelik karşıtı eylemler için çalışmalar yapan feminist kadınlar açısından durum paralellik gösterirken, kölelik karşıtı erkeklerin tümü aynı hassasiyeti kadın hakları için göstermemişler ve görmezden gelmişlerdir. Kadınların yanında yer alıp destek olan erkeklerin sayısı, kölelik karşıtı eylemlere katılmış olan erkeklerden haylice azdır. 

Kölelik sorunu 1830 yılında bölgeler arasında ayrılmayı tetikler boyuta ulaştırmıştır. Kuzey devletlerinde köleliği kaldırma eğilimi gittikçe güçlenmektedir. Aynı zamanda “özgür toprak” hareketi de baş göstermiştir. Güneyliler için kölelik, İngilizce dilleri, temsil müesseseleri, düşünce ve gelenekleri ile kendilerine iradeleri dışında kalan bir mirastır. 1845 yılından itibaren kölelik sorunu Amerikan politikasında önemli bir yer işgal etmeye başlar. Aynı yıl Teksas’ın alınması ve sonrasında Meksika Savaşı sonucunda Güneybatı’da elde edilen topraklar, şimdiye kadar manevi bir durum gösteren kölelik sorununu siyasi bir dava haline dönüştürmüştür.

Cady Stanton ve eşi 1847 yılında Seneca Falls’a taşınır. İlk yılında mütevazi bir hayat süren Cady Stanton, 1848’te Mott’un yardımı ile ilk defa düzenlenecek olan “Dünya Kadın Hakları Toplantısı”nı organize etmiştir. Mott’un tüm isteksizliğine rağmen, programa “Kadın Hakları Kararnamesi”ni eklemekte kararlıdır. 1851 yılında ise geri kalan hayatı boyunca arkadaşlığının devam edeceği Susan B. Anthony ile tanışır ve birlikte kadınların özgürleştirilmesi için çalışmalar yapmaya başlarlar. Üç yıl sonra Cady Stanton, New York Meclisi’ne kadın hakları ile ilgili bir tanıtım kitabı gönderir. Bundan sonraki hedefi kadınlara oy hakkının tanınmasıdır. Cady Stanton ve arkadaşlarının bu çabaları hemen sonuç vermeyecektir; fakat ilerleyen yıllarda kadınların haklarını azimle savunmaları hususunda Seneca Falls Toplantısı bir kilometre taşı olarak değerlendirilmelidir.

Kadınlar, 1848 senesinde, Seneca Falls’ta düzenlenen Kadın Hakları Toplantısı’ndan beri oy verme hakkı elde etmek üzere çabalamışlardır. Batı eyaletlerinden bazıları 1890’lara gelindiğinde kadınlara oy kullanma hakkı tanımıştır. Ancak Doğu ve Güney eyaletleri kadınlara oy verme hakkı tanımamak için direnmiştir. “Sessiz Gözcüler” olarak adlandırılan yeni nesil genç kadınlar, hükümeti protesto etmek için Beyaz Saray’ın önünde günlerce nöbet tutar. Quakers Tarikatı’na mensup olan Alice Paul ve takipçilerinin Washington’da polisler tarafından tutuklanarak, elbiseleri çıkarıldıktan sonra, çıplak bir şekilde hapse atılmaları olayları alevlendirir. Kamoyu artık yavaş yavaş ikna olmaya başlar ve 1920 senesinde, 19. Anayasa Değişikliği ile kadınlara tüm seçimlerde oy kullanma hakkı tanınır. Yetmiş iki yıl önce, Seneca Falls’ta düzenlenen toplantıya katılan kadınlar arasından yalnızca biri hayatta kalmıştır: Charlotte Woodward Pierce.

İç Savaş sonrasında, Afro-Amerikan ve Amerikan erkeklerine tanınan genel oy hakkı Cady Stanton’u hayal kırıklığına uğratır. Kadınlara oy hakkının verilmeyip Afro-Amerikan erkeklere tanınan bu hakkı kabul edilemez olarak nitelendiren Cady Stanton, artık sadece kadın konuları üzerinde çalışmaya karar verir. 1866 yılında diğer kadın hakları savunucuları ile birlikte, cinsiyet ve ırk gözetmeksizin oy hakkının verilmesini talep eden A Petition for Universal Suffrage’i tasarlar. ABD Kongresi’ne Thaddeus Stevens adında cumhuriyetçi bir meclis üyesi sunar. Fakat 14. ve 15. Anayasa Değişikliği’nde yine kadınlara oy hakkı tanınmaz. Ancak sonraki yıllar için bu döküman kadın hakları mücadelesinde önemli bir kaynak sağlayacaktır. Yaşanan bu gelişmeler ışığında, kadınların kendi taleplerini sunmak üzere meclise giremediği görülmektedir. İstekleri ve şikayetlerini ancak onları temsilen erkek bir meclis üyesinin sunması, sistemin ataerkilliğinin altını çizmektedir.

Anthony ve Cady Stanton 1869 yılında The National Woman Suffrage Association’ı (Ulusal Kadın Hakları Derneği) kurmuşlardır. Bu kurumun açılışı kadın hakları mücadelesinde bir sıçrama etkisi yaratmıştır. Çünkü bu dernek Kadın Hakları kabul edilene dek, 15. Anayasa Değişikliği’ne karşı çıkmıştır. Cady Stanton ayrıca boşanma hakkı, doğum kontrol desteği ve toplumdaki tüm kadınlar için eşitlik konularını içeren daha kapsamlı bir kampanya başlatmıştır. O zamanlar için bu talepler oldukça radikaldir, ama Stanton’un ilhamı derneğin tüm bu maddeleri ajandasına almasına yetmiştir. Solitude of the Self (Kendi Yalnızlığın) konuşmasında kadınların erkeklerden daha bağımsız olmaları gerektiği vizyonunu açıkça dile getirmiştir. Verdiği tüm mücadele sonucunda Meclis’ten aldığı olumsuz yanıt, onun ateşleyici gücü olmuş ve kadın hakları konusunda daha kapsamlı ve uluslararası çalışmalar yapmaya yöneltmiştir.

Kadınların yüzyıllardır yaptıkları katkılar, sadece bilinçli bir ayrımcılık yüzünden değil, bu katkının malzemesi ve biçimi, geliştirilmiş olan kabul edilebilirlik ölçütlerine uymadığı için göz ardı edilmiştir. İçinde yaşadığı kültürün gereklerine uymadığı için bazı demokrasi mücadelesi verenler kendi çağlarında hiç tanınmazlar. Söz konusu olan sadece dışlanmak değildir; kelimenin tam anlamıyla görünmez olmaktır. Cady Stanton  ve onun gibi düşünen kadın hakları savunucuları Meclis tarafından aynı gerekçelerle göz ardı edilmişlerdir. Cady Stanton görünmez olmamak için kurduğu dernekler ve yazdığı kitapçıklarla/kitaplarla kendinden sonra gelecek olan kadın hakları savunucularına adeta bir miras bırakmıştır.

Cady Stanton’un dini görüşleri de Hıristiyanlık alemi için oldukça radikaldir. Kadınların Hıristiyanlık dini içindeki konumunu eleştirmiş ve 1895 yılında, kadınların eşitliği ve dini açılardan kadının konumunu eleştirdiği The Woman’s Bible’i yazmıştır. Bu eser, American Woman Suffrage Organisation’ı (Amerikan Kadın Haklarını Koruma Örgütü) ikiye bölmüştür. Kendisine yapılan itirazlara karşın, bölünen bu grup  bir araya gelir ve Cady Stanton başkan olarak seçilir. Zamanı izin verdiği sürece, özellikle Avrupa’ya seyahat eden Cady Stanton İngiltere’deki süfrajetler ile iletişim kurmayı başarır. Emily Pankhurst ile tanışma fırsatını yakalar. 1888 yılında ise International Council of Women’ın(Uluslararası Kadın Meclisi) kurulmasına yardım eder. 1902 yılında, evinde bir kalp yetmezliği ile yaşama veda edene kadar, kamusal alanda aktif bir şekilde kadın hakları için çalışır. New York’ta doğup yine doğduğu şehirde ölen, tüm dünyada kadın hakları ve kadının özgürleşmesi için mücadele veren Elizabeth Cady Stanton, Amerikan süfrajetleri için önemli bir isimdir. Hiçbir zaman ırk, din, dil ve cinsiyet ayrımı gözetmeyen, her anlamda eşitlik yanlısı bu aktivist kadın, kadın hakları adına büyük işler yapmasına rağmen hakkında oldukça sınırlı bilgi bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Collin, Françoise ve Kaufer, Irène. Feminist Güzergah. Çev. Gülnur Acar Savran, Dipnot Yayınları, Ankara, 2016.

Davidson, James West. Kısa Amerika Birleşik Devletleri Tarihi. Çev. Can Evren Topaktaş, Say Yayınları, İstanbul, 2017.

Elizabeth Cady Stanton, http://www.history.com/topics/womens-history/elizabeth-cady-stanton  

Pettinger, Tejvan. Biography of Elizabeth Cady Stanton. http://www.biographyonline.net/women/elizabeth-cady-stanton.html

Tocqueville, Alexis de. Amerika’da Demokrasi I, çev. Özcan Doğan, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2015.

Tuncalı, Müzehher. Amerikan İhtilali. İstanbul: Kitapçılık Limited Ortaklığı Yayınları, 1966.

Önceki İçerik
Düşünürlerin Ufkunda Yürümek Eylemi
Sonraki İçerik
Ece Balkuv Söyleşisi / Beyniniz Hayatınızı Nasıl Şekillendirir?
\n

Elizabeth Cady Stanton, 19. y\u00fczy\u0131l yurtta\u015fl\u0131k hareketinin etkileyici isimlerinden biridir. Stanton k\u00f6leli\u011fin sonland\u0131r\u0131lmas\u0131, kad\u0131nlar ve Afro-Amerikanlar i\u00e7in e\u015fit haklar\u0131n tan\u0131nmas\u0131 hususunda m\u00fccadele vermi\u015f bir isimdir. Amerikan \u0130\u00e7 Sava\u015f\u0131\u2019ndan sonra, kad\u0131n haklar\u0131 ve feminizm konular\u0131na a\u011f\u0131rl\u0131k vermi\u015ftir. Alkol kar\u015f\u0131t\u0131 hareketleri desteklemi\u015f ve Hristiyanl\u0131kta kad\u0131n\u0131n konumunu al\u00e7altan giri\u015fimlere kar\u015f\u0131 duran bir tav\u0131r sergilemi\u015ftir. Yank\u0131 uyand\u0131ran eserler yazm\u0131\u015ft\u0131r; 1848 y\u0131l\u0131nda Declaration of Sentiments and Resolutions <\/em>(Duygular Bildirgesi ve\u00a0 \u00c7\u00f6z\u00fcm \u00d6nerileri), 1866 y\u0131l\u0131nda A Petition for Universal Suffrage <\/em>(Genel Oy Hakk\u0131 i\u00e7in Bir Dilek\u00e7e), 1881 y\u0131l\u0131nda History of Woman Suffrage <\/em>(Kad\u0131nlar\u0131n Oy Hakk\u0131 Tarihi) ve 1895 y\u0131l\u0131nda The Woman<\/em>\u2019s Bible <\/em>(Kad\u0131n\u0131n \u0130ncili). Cady Stanton, Amerikan tarihinde kad\u0131n haklar\u0131 hareketinin kilit isimlerinden biri olarak an\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\"\"
Elizabeth Cady Stanton<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n

Devrim sonras\u0131 s\u00fcre\u00e7te, Birle\u015fik Devletler\u2019de toplumun \u00f6n\u00fcnde olan bir insan olarak \u00fclkenin genel refah\u0131n\u0131n, kendi mutlulu\u011fu \u00fczerinde de etkili oldu\u011funu anlam\u0131\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kendi zenginli\u011fini, toplumun zenginli\u011finde bulur. Ona g\u00f6re, bir Amerikal\u0131 \u00fclkesinde olup biten her \u015feyle ilgilendi\u011finden, \u00fclkesiyle ilgili olarak ele\u015ftirilen \u015feyleri savunman\u0131n da kendisini ilgilendirdi\u011fine inan\u0131r; zira hedef al\u0131nan \u015fey yaln\u0131zca \u00fclkesi de\u011fil, bizzat kendisidir. Amerika\u2019da s\u0131radan insanlar siyasal haklar konusunda y\u00fcksek bir fikir sahibidir. Fakat konu kad\u0131nlar ve k\u00f6lelere geldi\u011fi zaman Tocqueville\u2019in hi\u00e7bir tezi ge\u00e7erli olmamaktad\u0131r; bu noktada ise Cady Stanton gibi Amerikal\u0131 pek \u00e7ok kad\u0131n, kendi hak ve \u00f6zg\u00fcrl\u00fcklerinin m\u00fccadelesini verirken, ayn\u0131 zamanda k\u00f6leli\u011fe kar\u015f\u0131 sa\u011flam bir duru\u015f sergilemi\u015flerdir.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

Cady Stanton 12 Kas\u0131m 1815 tarihinde New York\u2019ta do\u011fmu\u015ftur. Babas\u0131, Daniel Cady d\u00f6nemin \u00f6ne \u00e7\u0131kan avukatlar\u0131ndan biridir ve New York Y\u00fcksek Mahkeme Yarg\u0131\u00e7l\u0131\u011f\u0131\u2019na y\u00fckselmi\u015ftir. Babas\u0131n\u0131n mesleki ya\u015fant\u0131s\u0131 Cady Stanton\u2019un huku\u011fa olan ilgisini artt\u0131rm\u0131\u015f ve her f\u0131rsatta babas\u0131n\u0131n k\u00fct\u00fcphanesinden faydalanm\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6neminin di\u011fer hemcinslerine g\u00f6re \u015fansl\u0131 olan Cady Stanton, Afro-Amerikanlar\u2019a ve kad\u0131nlara kar\u015f\u0131 yap\u0131lan ayr\u0131mc\u0131l\u0131\u011f\u0131 idrak edebilece\u011fi, cinsiyetler aras\u0131 \u00f6nyarg\u0131lar\u0131 kavramas\u0131n\u0131 sa\u011flayan, sa\u011flam bir e\u011fitim alm\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fitimini, New York\u2019ta Troy Female Seminary ile tamamlar. D\u00f6nemin Amerikas\u0131\u2019nda Kuzey daha geli\u015fmi\u015f iken,\u00a0G\u00fcney b\u00fcy\u00fck s\u0131k\u0131nt\u0131lar i\u00e7indedir. \u00d6zellikle g\u00fcneyli k\u0131z \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n e\u011fitim alabilmeleri imkans\u0131zd\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc \u00e7o\u011fu \u00e7ocuk ve kad\u0131n topraklarda \u00e7al\u0131\u015ft\u0131r\u0131lmak \u00fczere ucuz i\u015f\u00e7i olarak istihdam ettirilmi\u015flerdir. Cady Stanton gibi iyi ailelerden gelen kuzeyli k\u0131z \u00e7ocuklar\u0131 olduk\u00e7a \u015fansl\u0131d\u0131r.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

Yeniden Yap\u0131lanma s\u00fcrecinde g\u00fcneydeki herkes ve her \u015fey de\u011fi\u015fecektir. Yaln\u0131zca insanlar\u0131n ki\u015fisel hayatlar\u0131, evlilikleri ve aileleri de\u011fil;\u00a0 ayr\u0131ca i\u015f hayatlar\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n oynad\u0131klar\u0131 oyunlar, hatta evler, kiliseler ve \u00fcniversiteler gibi fiziksel \u00e7evre unsurlar\u0131 da olumlu bir de\u011fi\u015fim s\u00fcrecine girer. \u00d6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fan eski k\u00f6leler ba\u015fka yerlerde ya\u015fayabilecek ve aileleri ile beraber yaln\u0131z kalabilecekleri kul\u00fcbeler in\u015fa edebilecektir ve ilk defa kendi kiliselerini se\u00e7ebileceklerdir. Sava\u015ftan \u00f6nce bir \u015feyler okurken yakalanan k\u00f6lelere k\u0131rba\u00e7 cezas\u0131 verilirken, Yeniden Yap\u0131lanma s\u00fcrecinde kuzeyli \u00f6\u011fretmenler ve misyonerler g\u00fcneye giderek okullar, \u00fcniversiteler a\u00e7ar. Bu olumlu geli\u015fmeler k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 cumhuriyet\u00e7i kad\u0131n ve erkeklerin beraber \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 ile ger\u00e7ek olmu\u015ftur.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

\u00dcniversiteden mezun olduktan sonra Cady Stanton, di\u011fer ya\u015f\u0131tlar\u0131 gibi bo\u015f vakitlerini gezerek ve ziyaretler yaparak ge\u00e7irir; en \u00e7ok zaman ge\u00e7irdi\u011fi yer ise k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 hareketi destekleyen kuzeni Gerrit Smith\u2019in evidir. Onun sayesinde, ba\u015fka bir k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 olan gelecekteki kocas\u0131 Henry B. Stanton ile tan\u0131\u015f\u0131r. Babas\u0131n\u0131n t\u00fcm kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kmalar\u0131na ra\u011fmen 1840 y\u0131l\u0131nda Henry ile evlenir ve onda b\u00fcy\u00fck bir ilgi uyand\u0131ran politika d\u00fcnyas\u0131na do\u011fru \u00e7ekilir. Balay\u0131nda Londra\u2019ya D\u00fcnya K\u00f6lelik Kar\u015f\u0131tl\u0131\u011f\u0131 Kongresi\u2019ne kat\u0131lmak \u00fczere giderler. Orada Amerika\u2019n\u0131n \u00f6nde gelen k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 isimlerinden biri olan Lucretia Mott ile tan\u0131\u015f\u0131r ve birlikte Anglo-Amerikan geleneklerde kad\u0131n haklar\u0131 \u00fczerine \u00e7al\u0131\u015fmaya ba\u015flarlar. Lucretia Mott, d\u00f6neminin k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 feminist kad\u0131nlar\u0131ndan biridir. Quaker gelenekleri ile b\u00fcy\u00fcm\u00fc\u015f olan Mott, Philadelphia\u2019da \u201cKad\u0131n K\u00f6lelik Kar\u015f\u0131t\u0131 Derne\u011fi\u201dnin kurucular\u0131ndand\u0131r. Amerikal\u0131 kad\u0131nlar\u0131n e\u015fit i\u015fe e\u015fit \u00fccret ve oy hakk\u0131 i\u00e7in b\u00fcy\u00fck m\u00fccadeleler vermi\u015ftir.<\/p>\n\n\n\n

\"\"
Lucretia Mott<\/figcaption><\/figure>\n\n\n\n

Savundu\u011fu feminist ve k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 fikirlerine ra\u011fmen, politik anlamdaki ilk eylemi \u201cAlkol Kar\u015f\u0131t\u0131 Hareket\u201de dahil olmakt\u0131r. Uzun s\u00fcren evlili\u011finden alt\u0131 \u00e7ocuk sahibi olan Cady Stanton\u2019un kocas\u0131 ile fikir ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131 ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 tek konu kad\u0131n haklar\u0131d\u0131r. Evlilikleri onlar\u0131, Boston\u2019un \u00f6nde gelen entelekt\u00fcel ve k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 cemiyeti ile kayna\u015fmalar\u0131n\u0131 sa\u011flam\u0131\u015ft\u0131r. B\u00f6ylece k\u00f6leli\u011fe kar\u015f\u0131 \u00fcnl\u00fc aktivistler olan Frederick Douglass, Louisa May Alcott ve Ralph Waldo Emerson ile tan\u0131\u015fma f\u0131rsat\u0131 yakalarlar. \u00d6zellikle Ralph Waldo Emerson, Abraham Lincoln ve Horace Greeley gibi isimler feministleri yaln\u0131z b\u0131rakmam\u0131\u015flar ve kad\u0131n haklar\u0131 i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015farak toplumlar\u0131na y\u00f6n vermi\u015flerdir. Amerika tarihinde kad\u0131n haklar\u0131 ve k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 eylemler i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fmalar yapan feminist kad\u0131nlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan durum paralellik g\u00f6sterirken, k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 erkeklerin t\u00fcm\u00fc ayn\u0131 hassasiyeti kad\u0131n haklar\u0131 i\u00e7in g\u00f6stermemi\u015fler ve g\u00f6rmezden gelmi\u015flerdir. Kad\u0131nlar\u0131n yan\u0131nda yer al\u0131p destek olan erkeklerin say\u0131s\u0131, k\u00f6lelik kar\u015f\u0131t\u0131 eylemlere kat\u0131lm\u0131\u015f olan erkeklerden haylice azd\u0131r.\u00a0<\/p>\n\n\n\n

K\u00f6lelik sorunu 1830 y\u0131l\u0131nda b\u00f6lgeler aras\u0131nda ayr\u0131lmay\u0131 tetikler boyuta ula\u015ft\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Kuzey devletlerinde k\u00f6leli\u011fi kald\u0131rma e\u011filimi gittik\u00e7e g\u00fc\u00e7lenmektedir. Ayn\u0131 zamanda \u201c\u00f6zg\u00fcr toprak\u201d hareketi de ba\u015f g\u00f6stermi\u015ftir. G\u00fcneyliler i\u00e7in k\u00f6lelik, \u0130ngilizce dilleri, temsil m\u00fcesseseleri, d\u00fc\u015f\u00fcnce ve gelenekleri ile kendilerine iradeleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan bir mirast\u0131r. 1845 y\u0131l\u0131ndan itibaren k\u00f6lelik sorunu Amerikan politikas\u0131nda \u00f6nemli bir yer i\u015fgal etmeye ba\u015flar. Ayn\u0131 y\u0131l Teksas\u2019\u0131n al\u0131nmas\u0131 ve sonras\u0131nda Meksika Sava\u015f\u0131 sonucunda G\u00fcneybat\u0131\u2019da elde edilen topraklar, \u015fimdiye kadar manevi bir durum g\u00f6steren k\u00f6lelik sorununu siyasi bir dava haline d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.<\/p>\n\n\n\n

Cady Stanton ve e\u015fi 1847 y\u0131l\u0131nda Seneca Falls\u2019a ta\u015f\u0131n\u0131r. \u0130lk y\u0131l\u0131nda m\u00fctevazi bir hayat s\u00fcren Cady Stanton, 1848\u2019te Mott\u2019un yard\u0131m\u0131 ile ilk defa d\u00fczenlenecek olan \u201cD\u00fcnya Kad\u0131n Haklar\u0131 Toplant\u0131s\u0131\u201dn\u0131 organize etmi\u015ftir. Mott\u2019un t\u00fcm isteksizli\u011fine ra\u011fmen, programa \u201cKad\u0131n Haklar\u0131 Kararnamesi\u201dni eklemekte kararl\u0131d\u0131r. 1851 y\u0131l\u0131nda ise geri kalan hayat\u0131 boyunca arkada\u015fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n devam edece\u011fi Susan B. Anthony ile tan\u0131\u015f\u0131r ve birlikte kad\u0131nlar\u0131n \u00f6zg\u00fcrle\u015ftirilmesi i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fmalar yapmaya ba\u015flarlar. \u00dc\u00e7 y\u0131l sonra Cady Stanton, New York Meclisi\u2019ne kad\u0131n haklar\u0131 ile ilgili bir tan\u0131t\u0131m kitab\u0131 g\u00f6nderir. Bundan sonraki hedefi kad\u0131nlara oy hakk\u0131n\u0131n tan\u0131nmas\u0131d\u0131r. Cady Stanton ve arkada\u015flar\u0131n\u0131n bu \u00e7abalar\u0131 hemen sonu\u00e7 vermeyecektir; fakat ilerleyen y\u0131llarda kad\u0131nlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 azimle savunmalar\u0131 hususunda Seneca Falls Toplant\u0131s\u0131 bir kilometre ta\u015f\u0131 olarak de\u011ferlendirilmelidir.<\/p>\n\n\n\n

Kad\u0131nlar, 1848 senesinde, Seneca Falls\u2019ta d\u00fczenlenen Kad\u0131n Haklar\u0131 Toplant\u0131s\u0131\u2019ndan beri oy verme hakk\u0131 elde etmek \u00fczere \u00e7abalam\u0131\u015flard\u0131r. Bat\u0131 eyaletlerinden baz\u0131lar\u0131 1890\u2019lara gelindi\u011finde kad\u0131nlara oy kullanma hakk\u0131 tan\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Ancak Do\u011fu ve G\u00fcney eyaletleri kad\u0131nlara oy verme hakk\u0131 tan\u0131mamak i\u00e7in direnmi\u015ftir. \u201cSessiz G\u00f6zc\u00fcler\u201d olarak adland\u0131r\u0131lan yeni nesil gen\u00e7 kad\u0131nlar, h\u00fck\u00fcmeti protesto etmek i\u00e7in Beyaz Saray\u2019\u0131n \u00f6n\u00fcnde g\u00fcnlerce n\u00f6bet tutar. Quakers Tarikat\u0131\u2019na mensup olan Alice Paul ve takip\u00e7ilerinin Washington\u2019da polisler taraf\u0131ndan tutuklanarak, elbiseleri \u00e7\u0131kar\u0131ld\u0131ktan sonra, \u00e7\u0131plak bir \u015fekilde hapse at\u0131lmalar\u0131 olaylar\u0131 alevlendirir. Kamoyu art\u0131k yava\u015f yava\u015f ikna olmaya ba\u015flar ve 1920 senesinde, 19. Anayasa De\u011fi\u015fikli\u011fi ile kad\u0131nlara t\u00fcm se\u00e7imlerde oy kullanma hakk\u0131 tan\u0131n\u0131r. Yetmi\u015f iki y\u0131l \u00f6nce, Seneca Falls\u2019ta d\u00fczenlenen toplant\u0131ya kat\u0131lan kad\u0131nlar aras\u0131ndan yaln\u0131zca biri hayatta kalm\u0131\u015ft\u0131r: Charlotte Woodward Pierce.<\/p>\n\n\n\n

\u0130\u00e7 Sava\u015f sonras\u0131nda, Afro-Amerikan ve Amerikan erkeklerine tan\u0131nan genel oy hakk\u0131 Cady Stanton\u2019u hayal k\u0131r\u0131kl\u0131\u011f\u0131na u\u011frat\u0131r. Kad\u0131nlara oy hakk\u0131n\u0131n verilmeyip Afro-Amerikan erkeklere tan\u0131nan bu hakk\u0131 kabul edilemez olarak nitelendiren Cady Stanton, art\u0131k sadece kad\u0131n konular\u0131 \u00fczerinde \u00e7al\u0131\u015fmaya karar verir. 1866 y\u0131l\u0131nda di\u011fer kad\u0131n haklar\u0131 savunucular\u0131 ile birlikte, cinsiyet ve \u0131rk g\u00f6zetmeksizin oy hakk\u0131n\u0131n verilmesini talep eden A Petition for Universal Suffrage\u2019i tasarlar. ABD Kongresi\u2019ne Thaddeus Stevens ad\u0131nda cumhuriyet\u00e7i bir meclis \u00fcyesi sunar. Fakat 14. ve 15. Anayasa De\u011fi\u015fikli\u011fi\u2019nde yine kad\u0131nlara oy hakk\u0131 tan\u0131nmaz. Ancak sonraki y\u0131llar i\u00e7in bu d\u00f6k\u00fcman kad\u0131n haklar\u0131 m\u00fccadelesinde \u00f6nemli bir kaynak sa\u011flayacakt\u0131r. Ya\u015fanan bu geli\u015fmeler \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda, kad\u0131nlar\u0131n kendi taleplerini sunmak \u00fczere meclise giremedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. \u0130stekleri ve \u015fikayetlerini ancak onlar\u0131 temsilen erkek bir meclis \u00fcyesinin sunmas\u0131, sistemin ataerkilli\u011finin alt\u0131n\u0131 \u00e7izmektedir.<\/p>\n\n\n\n

Anthony ve Cady Stanton 1869 y\u0131l\u0131nda The National Woman Suffrage Association<\/em>\u2019\u0131 (Ulusal Kad\u0131n Haklar\u0131 Derne\u011fi) kurmu\u015flard\u0131r. Bu kurumun a\u00e7\u0131l\u0131\u015f\u0131 kad\u0131n haklar\u0131 m\u00fccadelesinde bir s\u0131\u00e7rama etkisi yaratm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu dernek Kad\u0131n Haklar\u0131 kabul edilene dek, 15. Anayasa De\u011fi\u015fikli\u011fi\u2019ne kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. Cady Stanton ayr\u0131ca bo\u015fanma hakk\u0131, do\u011fum kontrol deste\u011fi ve toplumdaki t\u00fcm kad\u0131nlar i\u00e7in e\u015fitlik konular\u0131n\u0131 i\u00e7eren daha kapsaml\u0131 bir kampanya ba\u015flatm\u0131\u015ft\u0131r. O zamanlar i\u00e7in bu talepler olduk\u00e7a radikaldir, ama Stanton\u2019un ilham\u0131 derne\u011fin t\u00fcm bu maddeleri ajandas\u0131na almas\u0131na yetmi\u015ftir. Solitude of the Self <\/em>(Kendi Yaln\u0131zl\u0131\u011f\u0131n) konu\u015fmas\u0131nda kad\u0131nlar\u0131n erkeklerden daha ba\u011f\u0131ms\u0131z olmalar\u0131 gerekti\u011fi vizyonunu a\u00e7\u0131k\u00e7a dile getirmi\u015ftir. Verdi\u011fi t\u00fcm m\u00fccadele sonucunda Meclis\u2019ten ald\u0131\u011f\u0131 olumsuz yan\u0131t, onun ate\u015fleyici g\u00fcc\u00fc olmu\u015f ve kad\u0131n haklar\u0131 konusunda daha kapsaml\u0131 ve uluslararas\u0131 \u00e7al\u0131\u015fmalar yapmaya y\u00f6neltmi\u015ftir.<\/p>\n\n\n\n

Kad\u0131nlar\u0131n y\u00fczy\u0131llard\u0131r yapt\u0131klar\u0131 katk\u0131lar, sadece bilin\u00e7li bir ayr\u0131mc\u0131l\u0131k y\u00fcz\u00fcnden de\u011fil, bu katk\u0131n\u0131n malzemesi ve bi\u00e7imi, geli\u015ftirilmi\u015f olan kabul edilebilirlik \u00f6l\u00e7\u00fctlerine uymad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in g\u00f6z ard\u0131 edilmi\u015ftir. \u0130\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn gereklerine uymad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in baz\u0131 demokrasi m\u00fccadelesi verenler kendi \u00e7a\u011flar\u0131nda hi\u00e7 tan\u0131nmazlar. S\u00f6z konusu olan sadece d\u0131\u015flanmak de\u011fildir; kelimenin tam anlam\u0131yla g\u00f6r\u00fcnmez olmakt\u0131r. Cady Stanton\u00a0 ve onun gibi d\u00fc\u015f\u00fcnen kad\u0131n haklar\u0131 savunucular\u0131 Meclis taraf\u0131ndan ayn\u0131 gerek\u00e7elerle g\u00f6z ard\u0131 edilmi\u015flerdir. Cady Stanton g\u00f6r\u00fcnmez olmamak i\u00e7in kurdu\u011fu dernekler ve yazd\u0131\u011f\u0131 kitap\u00e7\u0131klarla\/kitaplarla kendinden sonra gelecek olan kad\u0131n haklar\u0131 savunucular\u0131na adeta bir miras b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\"\"<\/figure>\n\n\n\n

<\/p>\n\n\n\n

Cady Stanton\u2019un dini g\u00f6r\u00fc\u015fleri de H\u0131ristiyanl\u0131k alemi i\u00e7in olduk\u00e7a radikaldir. Kad\u0131nlar\u0131n H\u0131ristiyanl\u0131k dini i\u00e7indeki konumunu ele\u015ftirmi\u015f ve 1895 y\u0131l\u0131nda, kad\u0131nlar\u0131n e\u015fitli\u011fi ve dini a\u00e7\u0131lardan kad\u0131n\u0131n konumunu ele\u015ftirdi\u011fi The Woman\u2019s Bible\u2019i yazm\u0131\u015ft\u0131r. Bu eser, American Woman Suffrage Organisation<\/em>\u2019\u0131 (Amerikan Kad\u0131n Haklar\u0131n\u0131 Koruma \u00d6rg\u00fct\u00fc) ikiye b\u00f6lm\u00fc\u015ft\u00fcr. Kendisine yap\u0131lan itirazlara kar\u015f\u0131n, b\u00f6l\u00fcnen bu grup\u00a0 bir araya gelir ve Cady Stanton ba\u015fkan olarak se\u00e7ilir. Zaman\u0131 izin verdi\u011fi s\u00fcrece, \u00f6zellikle Avrupa\u2019ya seyahat eden Cady Stanton \u0130ngiltere\u2019deki s\u00fcfrajetler ile ileti\u015fim kurmay\u0131 ba\u015far\u0131r. Emily Pankhurst ile tan\u0131\u015fma f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalar. 1888 y\u0131l\u0131nda ise International Council of Women<\/em>\u2019\u0131n(Uluslararas\u0131 Kad\u0131n Meclisi) kurulmas\u0131na yard\u0131m eder. 1902 y\u0131l\u0131nda, evinde bir kalp yetmezli\u011fi ile ya\u015fama veda edene kadar, kamusal alanda aktif bir \u015fekilde kad\u0131n haklar\u0131 i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. New York\u2019ta do\u011fup yine do\u011fdu\u011fu \u015fehirde \u00f6len, t\u00fcm d\u00fcnyada kad\u0131n haklar\u0131 ve kad\u0131n\u0131n \u00f6zg\u00fcrle\u015fmesi i\u00e7in m\u00fccadele veren Elizabeth Cady Stanton, Amerikan s\u00fcfrajetleri i\u00e7in \u00f6nemli bir isimdir. Hi\u00e7bir zaman \u0131rk, din, dil ve cinsiyet ayr\u0131m\u0131 g\u00f6zetmeyen, her anlamda e\u015fitlik yanl\u0131s\u0131 bu aktivist kad\u0131n, kad\u0131n haklar\u0131 ad\u0131na b\u00fcy\u00fck i\u015fler yapmas\u0131na ra\u011fmen hakk\u0131nda olduk\u00e7a s\u0131n\u0131rl\u0131 bilgi bulunmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

KAYNAK\u00c7A<\/strong><\/p>\n\n\n\n

Collin, Fran\u00e7oise ve Kaufer, Ir\u00e8ne. Feminist G\u00fczergah. <\/strong>\u00c7ev. G\u00fclnur Acar Savran, Dipnot Yay\u0131nlar\u0131, Ankara, 2016.<\/p>\n\n\n\n

Davidson, James West. K\u0131sa Amerika Birle\u015fik Devletleri Tarihi. <\/strong>\u00c7ev. Can Evren Topakta\u015f, Say Yay\u0131nlar\u0131, \u0130stanbul, 2017.<\/p>\n\n\n\n

Elizabeth Cady Stanton, <\/strong>http:\/\/www.history.com\/topics\/womens-history\/elizabeth-cady-stanton<\/a>  <\/p>\n\n\n\n

Pettinger, Tejvan. Biography of Elizabeth Cady Stanton. <\/strong>http:\/\/www.biographyonline.net\/women\/elizabeth-cady-stanton.html<\/a><\/p>\n\n\n\n

Tocqueville, Alexis de. Amerika\u2019da Demokrasi I, <\/strong>\u00e7ev. \u00d6zcan Do\u011fan, Do\u011fu Bat\u0131 Yay\u0131nlar\u0131, Ankara, 2015.<\/p>\n\n\n\n

Tuncal\u0131, M\u00fczehher. Amerikan \u0130htilali. <\/strong>\u0130stanbul: Kitap\u00e7\u0131l\u0131k Limited Ortakl\u0131\u011f\u0131 Yay\u0131nlar\u0131, 1966.<\/p>\n","post_title":"Amerikal\u0131 Jeanne d\u0027Arc Elizabeth Cady Stanton","post_excerpt":"","post_status":"publish","comment_status":"closed","ping_status":"open","post_password":"","post_name":"amerikali-jeanne-darc-elizabeth-cady-stanton","to_ping":"","pinged":"","post_modified":"2020-08-10 10:34:06","post_modified_gmt":"2020-08-10 07:34:06","post_content_filtered":"","post_parent":0,"guid":"https:\/\/gaiadergi.com\/?p=114344","menu_order":0,"post_type":"post","post_mime_type":"","comment_count":"0","filter":"raw"},"live_filter_cur_post_id":114344}'; block_tdi_122.td_column_number = "2"; block_tdi_122.block_type = "td_flex_block_1"; block_tdi_122.post_count = "4"; block_tdi_122.found_posts = "614"; block_tdi_122.header_color = ""; block_tdi_122.ajax_pagination_infinite_stop = ""; block_tdi_122.max_num_pages = "154"; tdBlocksArray.push(block_tdi_122); -->

SON YAZILAR

İnsan Hakları

Vakıf üniversitelerinde neler oluyor?

Üniversiteler tüm bileşenleriyle, emeğin ve bilginin kendini her an yeniden var ettiği mekânlardır. Üniversiteler eskiden beri hep toplumun aklı ve vicdanı olarak görülmüştür. Bu günlerde...
Çocukça

EŞİK: Kadın ve kız çocuklarını hayattan koparamayacaksınız, ev köleleriniz yapamayacaksınız

Eşitlik için Kadın Platformu (EŞİK) kız çocuklarının okullaşmasını teşvik adı altında, kız okullarının açılması yani karma eğitimin baltalanması hakkında açıklama yayımladı. Karma eğitime son vermenin...
Kadın

Sus(ma)mak! İnan(ma)mak!

Gündem şu an bu iki kavramdan çok da bağımsız bir noktada değil. Size şimdi ufak bir düşünce egzersizi yaptırmak istiyorum. Bana katılabilirsiniz veya eleştirmek istediğiniz...
Ekoloji

Kadın, doğa ve kesişen tahakküm: Av ihalelerinden İstanbul Sözleşmesi’ne, Kuzey Ormanları’ndan 6284’e

Hem ekofeminizm hem vegan feminizm kadınların, doğanın ve hayvanların üzerindeki ataerkil kapitalist baskının nasıl ortak sömürü hikayeleri ortaya çıkardığını yıllardır tartışıyor. Üstelik bunu, sadece bu...
Devamını Göster
Merve Öke
Merve Öke

ÇOK OKUNANLAR

95,278BeğenenlerBeğen
17,593TakipçilerTakip Et
22,156TakipçilerTakip Et
243AboneAbone Ol

HAKKIMIZDA

Gaia Dergi nedir? Gaia Dergi; ırkçılığa, cinsiyet ayrımcılığına, türcülüğe ve betonlaşmaya karşı, doğadan ve doğaldan yana yaşamı savunan alternatif bir platformdur. Ekoloji, sürdürülebilir yaşam, yeşil felsefe, kadın hakları, LGBTİ hakları, insan hakları, hayvan hakları, kültür-sanat, dünya kültürleri ve bilim & teknoloji alanında haberler ve röportajlar yapan görsel ve yazılı bir haber kaynağıdır.

İletişim: iletisim@gaiadergi.com

BİZİ TAKİP EDİN

© Copyright 2023 Gaia Dergi