Son 50 yılda, Afrika’daki gergedan popülasyonu yüzde 96 oranında bir düşüş gösterdi. Buna en büyük sebep olarak, aç gözlülüğü ve kaçak avlananların cehaletini gösterebiliriz. Kuzey beyaz gergedanlarından geriye kalan en son erkek gergedan ise koruma birlikleri tarafından yedi gün, yirmi dört saat boyunca avcılardan korunmaya çalışılıyor.
Bir insan gergedanları neden avlar derseniz, en popüler sebebi sahip oldukları güçlü boynuzları. Normalde gergedanların boynuzları, onların eş bulmasında, yani soylarını devam ettirmelerinde yardımcıdır; ama insan faktörü işin içine girdiğinde işler tam tersi de olabilmektedir.
Gergedanların boynuzları iki sebeple çok popülerdir. İlki süs eşyası yapımında kullanılmalarıdır. Dünya üzerinde bu kadar kaya ve doğal taş bulunurken insanlar hala daha hayvan öldürüp, boynuzundan süs eşyası yapmanın peşindeler. Açgözlülüğümüzün geldiği nokta doğrusu korkutucu düzeyde.
Gergedan boynuzlarını bu kadar popüler yapan diğer sebep ise, Doğu Asya‘da dolaşan bir efsane. Tıbbi açıdan hiç bir geçerliliği olmasa bile, Çin inanışlarına göre gergedan boynuzunun ateş düşürme ve birtakım hastalıkları iyileştirme etkisi var. İlaç olarak kullanılmak üzere boynuzlar dövülerek toz haline getiriliyor ve daha sonrasında ise kilosu 75 bin dolara satılıyor. Karlı bir alış veriş olduğu kesin, değil mi? İnsanlığın para için yapamayacağı şey yok doğrusu. Üstelik boynuzlar temel olarak, aynı bizim tırnak ve saçlarımız gibi keratinden oluşuyor, yani kalınlaşmış bir tırnak tabakasının tozunu tüketmek hastalıkları ne kadar iyileştirirse, boynuz da o kadarını yapabilir. Yani hiçbir şey.
Dört gergedan türü ve bir de alt türü resmi olarak şu an koruma altında, yani avlanılması yasak; fakat yasaklamak bile bir işe yaramamış olacak ki, beyaz gergedanlardan geriye soyu devam ettirebilecek tek bir erkek gergedan kalabilmiş. Sudan ismindeki erkek Kuzey beyaz gergedanı, Kenya Ol Pejeta koruma alanında gözetim altında. Onu 32 kişilik bir koruma ekibi yedi yirmi dört izliyor. Ekibin otomatik silahları ve tutuklama izinleri var. Sudan, Kuzey beyaz gergedanların tamamen ortadan kaybolmaması için tek çare gibi görünüyor. Koruma çalışmaları kapsamında Sudan’ın koruma alanındaki diğer gergedanlarla çiftleşmesi gerekiyor fakat, hem ayrı alt türlerden oldukları, hem de Sudan çok yaşlı olduğu için bu pek de mümkün görünmüyor.
Kuzey beyaz gergedanlarından geriye Sudan dışında sadece 4 gergedan daha kaldığını da söylemeden geçmeyelim. Bahsettiğimiz bu dört diğer gergedan da dişi. Nola, 40 yaşında bir gergedan ve San Diego Hayvanat Bahçesi‘nde yaşıyor. Nabire, 31 yaşında ve Çek Cumhuriyeti‘nde. Najin 25 yaşında ve Fatu‘nun annesi. İkisi de Sudan ile aynı yerde yaşıyor. Fatu ise büyük ihtimalle kısır bir dişi gergedan. Bu durumda yine en uygun dişinin Najin olduğu düşünülüyor.
Bilim insanları koruma çalışmaları kapsamında yapay döllenmeye bir şans daha vermek istiyor; fakat bu da, hayvanlar için riskli bir süreç. Yapay döllenme yapmak için hayvanları uyutup, vücutlarının içinde çalışılması gerekiyor, karmaşık tıbbi işlemler, anestezi ve ameliyatlar söz konusu. Daha önceden ölmüş olan bazı erkek Kuzey beyaz gergedanlarının spermleri dondurularak saklanılmış. Belki bir çare olarak onların da kullanılması söz konusu. Uzmanlar Kuzey beyaz gergedanının kurtarılmasının ancak yüksek teknoloji kullanılarak mümkün olabileceğini söylerken, bir yandan da işlerin bu noktaya gelmemesi için asıl önemli olanın hayvan türlerini doğal alanlarındayken koruyabilmek olduğunu belirtiyorlar.
Durum şimdilik böyle, anlayacağımız üzere bir türün daha sonu gelmiş olabilir. Bundan sonrası için ne yapabiliriz? Hepimiz hayvansal olduğunu bildiğimiz ürünlerden uzak durabilirsek, en azından vicdani olarak bu piyasanın bir parçası olmayı reddetmiş oluruz. Çoktan almış olduklarımızı kullanmaya devam edip etmeyeceğimiz ise sadece bir duruş meselesi olur. Bu davranışımız piyasayı ortadan kaldırır mı? Henüz o kadar iyimser olmaya gerek yok; ama büyük kampanyalarla, insanların tepkilerinin pek çok şeyi değiştirdiğini gözlemlemişliğimiz var. PETA‘nın uğraşları sonrasında ünlü giyim markalarının Angora tavşanlarından elde edilen ürünleri üretmeyi duraklattığını belki hatırlarsınız. Bu durumda ne kadar çok kişi olarak olanın bitenin farkında olursak, o kadar iyi olur.
Angora tavşanlarıyla ilgili haberimiz için tıklayınız.
Kaynak: BBC, The Plaid Zebra
