Tüm canlıların hayatını olumsuz yönde etkileyen çevre sorunları dünyanın geleceğini tehdit ediyor. İnsanoğlunun yeryüzünde bencilce ve hoyratça yaşamaya başlamasından sonra, insan ve doğa arasındaki denge devamlı olarak insan aleyhine bozulmuştur.
Dünyayı tehdit eden en önemli çevresel sorunların başında kimyasal kirlenme gelmektedir. Bu kirlenmelerden biri “bitkisel atık yağlar”dır. Atık yağların alıcı ortama dökülmesi, başta temiz su kaynaklarını, yeraltı sularını, akarsu ve gölleri, verimli tarım arazilerini ve denizleri kirleterek onarılması zor bir tahribata sebep olur.
Bitkisel atık yağ nedir?
19.04.2005 Tarih ve 25791 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ‘Rafine sanayinden çıkan soap-stock’ları, tank dibi tortuları, yağlı toprakları, kullanılmış kızartmalık yağları, çeşitli tesislerin yağ tutucularından çıkan yağları ve kullanım süresi dolmuş bitkisel yağlar’ Bitkisel Atık Yağ olarak tanımlanmaktadır.
Gıda maddelerini kızartmak amacıyla kullanılan yağlar, 2 kullanımdan sonra atık haline gelir. Atık yağların, polar sayıları yükseldiği için, kanserojen madde içermektedir. Kullanılmış yağ bekletilmemelidir. Bekleyen yağın peroksit değeri yükselerek oksitlenir ve bağışıklık sistemine zarar verir.
İnsan sağlığına zararı nedir?
Kızartma amacıyla kullanılan yağlar defalarca kullanıldığında polar sayıları yükselir ve kanserojen madde haline gelir. Kullanılmış yağ kesinlikle bekletilip tekrar kullanılmamalıdır. Bekleyen yağın peroksit değeri yükselerek oksitlenir ve bağışıklık sistemine zarar verebilmektedir. Kızartmalarda kullanılan bitkisel yağların tekrar kullanılması mide ve kolon kanseri gibi hastalıklara sebep olmakla birlikte, kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskini büyük ölçüde arttırabilmektedir.
Çevreye zararı nedir?
Lavaboya dökülen 1 litre atık yağ, 1 milyon litre içme suyunu kirletmektedir. Çöpe atıldığında, önce toprağa ardında da yağmur suları ile yeraltı temiz su kaynaklarına ulaşarak kirliliğe neden olmaktadır. Yeraltı suları her ülke için önemli bir içme suyu kaynağıdır. Kullanılmış bitkisel atık yağlar, su kirliliğinin yüzde 25’ini oluşturmaktadır. Evsel atık suların içinde bulunan yağları, biyolojik olarak arıtmak mümkün değildir.
Su yüzeyinde katman oluşturan atık yağlar havadan suya oksijen transferini önler. Zamanla suda bozularak, oksijenin tükenmesini hızlandır ve suda yaşayan canlıların ölmesine sebep olurlar. Aynı zamanda denizlerde denizanası oluşumunu artırarak, deniz kirliliğini hızlandırırlar.
Ne yapılmalı?
Sağlığımızı ve çevreyi tehdit eden bitkisel atık yağlar büyük bir avantaja dönüşebileceğini biliyor muydunuz? Bu, bitkisel atık yağların, temiz enerji kaynağı olan “ biyodizel” yapımında kullanılabilmesi ile mümkün. Bu yağlar lisanslı araçlarla toplanıyor, geri kazanım tesislerine taşınıp, burada işleniyor ve çevreci bir enerji kaynağı olan biyodizel yapımında kullanılabiliyor. Son olarak dizel motorlarda yakılarak imha ediliyor.
Çevre ve Orman Bakanlığının verilerine göre; tahmini toplanması gereken atık yağ potansiyeli 350 bin ton. Ancak bunun yalnızca yüzde 1’i toplanabilmektedir. Siz yüzde 1’lik kısımda olmayanlar, kanserojen ve ekotoksik özellik gösteren kullanılmış kızartmalık yağların yüzde 99’unun tekrar gıdaya, yem sanayiine, kozmetik sanayiine, kanalizasyona ve toprağa gittiğini bilmeli.
Toplumsal projeler oluşturularak, herkes atık yağlar hakkında bilgilendirmelidir.
– Bitkisel ve hayvansal atık yağların toplanmasında, zaman ve enerji kaybına neden olmamak için, toplama merkezleri oluşturulmalıdır.
– Atık yağları diğer atık madde ve çöplerden ayrı olarak biriktirilmelidir.
– Faaliyetleri sonucu oluşan atık yağların biriktirilmesi için sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı bidon ve tank gibi toplama kapları kullanılmalıdır.
-Atık yağlar lisanslı taşıyıcılarla lisanslı geri kazanım veya bertaraf tesislerine gönderilmelidir.
Unutmayın!
Bitkisel atık yağ yönetmeliğine göre;
Yönetmeliğe aykırılık
Çevre Kanununun 24. maddesi uyarınca, aykırı hareket edenlere 2872 sayılı Çevre Kanununun 20 (r) bendine istinaden idari para cezası gerçek kişilere 31.745 TL, Kurum/kuruluş ve işletmelere 95.235 TL uygulanmaktadır.
Atık yağ toplayan firmalar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendiriliyor.
İzinli bitkisel atık yağ toplayıcılarının listesini CSB.gov, lisanslı geri kazanım tesislerin listesini CSB.gov bağlantısından indirebilirsiniz. Size en yakın olan kuruluşla temasa geçip, atık yağlarınızı buralara vermek için organizasyona dahil olabilirsiniz.
Başlık Fotoğrafı: Provisor Consulting
