Soğuk kış günlerinin, akan burunlu insanların ve annelerimizin vazgeçilmez şifa aracı ıhlamur. Latincesi Tiliaceae, Kürtçesi ise Yexlamurdur. Latince ismini olan tilia, Yunancada lif anlamına gelen, tilostan türemiştir. Neden liften türeyen bir isimlendirmeye sahip olduğunu yazı içerisinde göreceksiniz. Anavatanı, kuzey yarım küredir.
Birçok çeşidi bulunan ıhlamur, tıbbi olarak kullanılır. Çeşitlerinden ikisi tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Bunlar, küçük yapraklı ıhlamur(Tilia cordata) ve büyük yapraklı ıhlamur (Tilia platyhyllos) türleridir. Yaklaşık 2500 yıldır tanınan ıhlamur ağacının, bazı ulusların dini törenlerinde kullanıldığı bilinmektedir. Eski Cermenler ve Slavlar için ıhlamur, bir ağaçtı. Hatta çocuğu olanlar, kısmet ve dilek ağacı olarak ıhlamur dikerlerdi. Almanların yaşamında da oldukça ıhlamura yer verilmiştir. Uluslar için bu kadar önemli olan ıhlamur ağacı, Plinius ve Galen tarafından cüzzam, aft, yorgunluk, göz iltihaplarında ve ayak çıbanlarında kullanmıştır. Lonicerus, ağaç kısmını damıtarak kolik, hemoroit ve epilepside kullanmış kömürünü ise kan tüküren bireylerin tedavisi için kullanmıştır. Kneipp, kronik öksürük ve balgamlarda ıhlamur çiçeği çayından yararlanmıştır.
Botanik açıdan ıhlamur
Ihlamur ağacı, oldukça uzun ömürlü bir ağaçtır. Özellikle nemli vakitlerde ve geceleri etrafa çok güzel kokular yayan ıhlamur ağacına, büyük gölgesi nedeni ile yol kenarlarında sıkça rastlamak mümkündür. Tıpkı kalbe benzeyen sıralı yaprakları vardır, sapları ise uzun ve sivridir. Yaprakların rengi, tüyü ve şekli, türlerine göre çokça değişiklik gösterir. Ihlamurun ülkemizde de birçok çeşidi bulunmaktadır.
İçeriğindeki maddeler
Çiçeklerinde eterli yağ (%0,03) tanen, şeker, glikozit, sarı boya (hesperidin), C ve P vitaminleri, flavonoitler, müsilaj, fenolik asitler, kumarinler, lityum, magnezyum bulunurken, yapraklarında ise sakkaroz, glikoz pentozan yağlar, tanen, reçine, tatrik asit tuzu ve enzimler bulunur.
Toplanma ve saklama koşulları
Genellikle sap ve yaprakları ile birlikte toplanan ıhlamurun, çiçeklerinden, yapraklarından, tıbbi kömüründen ve ağaç kabuğundan yararlanılır. Bunların yanı sıra, odunundan ve çiçeğinden damıtılarak elde edilen sıvıdan ve kurutulup öğütülen toz haline gelmiş meyvesinden de yararlanılır.
Bir bitkinin toplanma koşulları çok önemlidir. Çünkü bir bitkiyi doğru zamanda toplamak, doğru ve yeterli droga (Doğal maddelerden elde edilen ve tedavi amacıyla kullanılan ilaç özü), ulaşmak demektir. Bu da sağlıklı bir tedavi sürecini hazırlamak demektir. Öncelikli olarak ıhlamur, şifa olmak için toplanıyorsa yola uzak yerlerden toplanmalıdır.
Çiçeklerin saplarının bağlı olduğu yapraklarla birlikte ve çiçek açtıktan sonra yaklaşık 3-4 gün içerisinde toplanması gerekir. Bu süreyi vermemizin nedeni; çiçeklerin içeriğindeki drog miktarının fazlalığıdır. Bitkiler, öğle sonunda, güneşin yatay vaktinde toplanmalı ve toplandıktan sonra kuruturken, çiçekler gölge bir yerde, sıcak olmayan açık havaya sahip bir yerde kurutulmalıdır. Saklanırken ise çiçeğe kokusunu veren, eterli yağın uçuculuğundan kaynaklı, serin ve nemsiz yerlerde, bez içinde saklanmalıdır.
Doğal tıp açısından kullanım alanı
Kaygı azaltıcı, akut baş ağrısında, akut kalp çarpıntılarında, uykusuzluk, ishal, kramplar ve spazmda, dehidratasyon amaçlı (su atımında), viral hastalıklarda bağışıklık sistemini güçlendirmede kullanılır. Böbrek ve kalp rahatsızlığı bulunanlar tarafından kullanıldığı vakit, muhakkak uzmana danışılmalıdır. İdrar söktürücü başka bir bitki veya ilaçla birlikte tüketmek, dehidratasyona yani su kaybına neden olabilmektedir, bu da tehlikeli bir sonuç doğurabilir.
Ihlamurla yapılacak tarifler
Uykusuzluk, stres ve kramp problemine karşı ıhlamur banyosu için; 500 gr. ıhlamur çiçeği ve yaprağı 3 litre kadar kaynar suya konularak ağzı kapatılır. 20 dakika bekledikten sonra banyo suyuna karıştırılarak banyo yapılır. Difüzyon sonucu soluyacağınız esans sizi rahatlatırken dinlendirecektir ve melatonin adlı hormonun salgılanmasını sağlayarak uyku hali getirecektir. Bedeninizi ise saracak ıhlamurlu sıvı derilerdeki porlardan girerek, lokal kramplarında tedavisini sağlayacaktır.
Kışın virüslerden korunmak için; 5 gr. ıhlamuru 100 ml. kaynamış suda ağzı kapalı olarak 10 dakika beklettikten sonra içerek, grip ve nezleye neden olan virüslere karşı kendinizi koruyabilirsiniz.
Not:
Bir bitkiyle ilgili direkt tedavi reçetesi yazmak ve uygulamak doğru değildir. Bu nedenle bitkilerin genel hatları ve kullanım alanları ile bilgi vermeyi daha doğru buluyoruz.
Ihlamur gibi hoş kokup güzellikler ve şifa saçmanız dileğiyle…
