Plastik o kadar yaygın bir madde ki, neredeyse var olan her somut ögenin içeriğinde bulunabiliyor. Bugün kaç tane farklı plastik veya plastikle paketlenmiş olan şey kullandığınızı düşünün, en az 5 eşya bulmanız garanti. Hepimizin plastikle bir ilişkimiz olduğu ortada: kendisi oldukça uygun, fakat eşit derecede zararlı.
ABD’de saniyede yaklaşık 1500 plastik su şişesi kullanılıyor ve bu şişelerin çözünmesi 100 yıl gibi bir sürede gerçekleşiyor. Bazı insanlar geri dönüşümü plastik atık konusuna bir çözüm olarak görse de, aslında ABD’deki plastik atıkların sadece yüzde 9’u bir geri dönüşüm tesisine ulaşıyor, gerisiyse toprak, su yolları ya da okyanusa atılıyor.
Okyanusların yüzeyinde süzülen yaklaşık 270 bin ton plastik atık bulunmakta; plastik torbalar, plastik mikrofiberler ve boncuklar bu atıkların büyük çoğunluğunu oluşturuyor. Tüm bu ürünler petrol bazlı,ve tahmin edilene göre ABD’de sadece plastik torba üretmek için yılda 12 milyon varil petrol kullanılıyor. Plastik çözündüğünde, hepsi sonunda suyumuza, havamıza karışan, yaban hayatını yaralayabilen ve zehirleyebilen Bisfenol A, stiren, ftalat, vinil klorür ve diyoksin dahil çok miktarda zehirli kimyasallar salar.
Yakın zamanda yapılan araştırmalar gösterdi ki, endokrin bozucu bileşiklerin (başta Bisfenol A olmak üzere) bulaştığı sulara maruz kalan balıklar düşük üreme oranları ve hastalıklarla daha çok karşı karşıya gelirler. Balıklar bu bileşiklere genelde, deniz yaşamına kanalizasyon yoluyla giren mikroplastikleri yiyerek maruz kalırlar. Bu küçücük plastikler sentetik kıyafetlerden salınırlar ya da soyulan yüz jelleri ve diş macunlarından gelirler. Mikroplastikler o kadar küçüklerdir ki su arıtma tesislerinden bile değişmeden geçebilir ve daha büyük havzalara sızabilirler. Balıklar bu plastikleri yediğinde tüm üreme sorununa yol açan zehirli bileşikleri bünyelerine alırlar. Bu bulgularla alakalı en tedirgin edici şeyse olumsuz üreme etkilerinin gelecek nesillere geçebilir olması. Uzun vadede insanlara etkisi ne olur henüz bilinmiyor, ama gelecek pek de iyi görünmüyor.
Plastik bağımlılığımızdan doğan çevresel ve potansiyel sağlık sorunlarını göz önüne alırsak, plastiği hayatlarımızdan çıkarmak muhtemelen iyi bir fikir. Şansınıza, doğru yerdesiniz! Plastikten vazgeçmek kolaylıktan vazgeçmek demek değil, sadece bu kolay ipuçlarını takip edin:
1. Sebzelerinizi plastik yerine havluların içinde saklayın
Plastik kaplar hem çevresel hem de sağlıksal sorunların en büyük sebeplerinden. İyi haberse şu: Plastik poşet ve kapları birer temiz kurulama bezi veya kumaşla değiştirip, sebze meyvelerinizi taze ve çıtır tutabilirsiniz. Kabak, salatalık, yaban havucu, pırasa, taze fasulye, havuç, bunların hepsi ıslak bir beze sardığınızda ve sebzeliğinizde sakladığınızda daha uzun süre dayanıyor. Yeşillikleri ise kuru bir bez ile sarmalı ve uçlarını bağlamalısınız.
2. Kendi diş macununuzu yapın
Kendi yaptığınız macuna geçince, büyük ihtimalle plastiği hayatınızdan iki şekilde çıkarıyorsunuz: Plastik diş macunu tüpü ve diş macunundaki ekstra beyazlık sağlayan plastik içerikli bileşik. Tüm ihtiyacınız olan bir cam kavanoz, su, karbonat, hindistancevizi yağı ve nane esansı yağı. Kendi diş macunuzu yapabilmeniz için bazı tarifler isterseniz böyle buyrun.
3. Soyulan maskeler için kahve kullanın
Çoğu alışılagelmiş soyulabilen yüz ve vücut jelleri plastik bileşen içeriyor. Bir tüp yüz jeli 300 bine yakın plastik mikro tanecik içerebiliyor, bu jeller yıkandıklarında su havzalarına karışıyor. Bu da ne yazık ki deniz yaşamı için pek iyi değil. Hazır jelinizi atıp, kahve ve hindistancevizi yağını ya da avokadoyu karıştırarak kolayca ev yapımı jelinizi yapabilirsiniz.
4. Tüm temizlik malzemelerinizi bir doğal alternatifle değiştirin
Nerdeyse evdeki tüm temizlik malzemelerinizi beyaz sirkeyle değiştirebilirsiniz. Sirke mutfak ve banyo yüzeylerini dezenfekte etmek için, ayna ve gümüşleri parlatmak için hatta tıkanan giderlerinizi açmak için kullanılabilir. Doğal turunçgil kokusu için şişeye biraz portakal ve limon kavuğu da atabilirsiniz. Sirkenizi satın alıyorsanız, cam bir şişede alın, cam şişenizin tepesine eski temizlik malzemelerinizden birinin fısfısını takıp kendi fısfıs temizleyicinizi yapabilirsiniz.
- Kapitalizmin kirleten temizliğine karşı başka bir temizlik mümkün
- Daha temiz bir banyo için doğal temizlik yöntemleri
- Tuvalet ve su giderlerini temizlerken doğayı kirletmemek mümkün
- Kimyasal kirleticilere karşı ekolojik bulaşık temizleyicileri
- Tencere ve tavanın dibi tutuyorsa bu tarif sizin için
5. Plastik sos şişeleri yerine bir cam kavanozla kendi sosluğunuzu yapın
Şu anda buzdolabınızda kaç tane plastik kaplı sos var? Muhtemelen bir sürü. Onlar yerine, kendi soslarınızı yapmayı ve cam kavanozlarda özel uçlar takarak saklamayı deneyin.
6. Plastik kokular yerine esansiyel yağlar kullanın
Alışılagelmiş oda kokuları sadece plastik paketlerle değil, gizlenmiş toksinlerle de birlikte geliyor. Esansiyel yağlar yapay parfümlerle tamamen aynı verimlilikte, üstelik istenmeyen plastik veya toksin de içermeden. Banyo dolaplarınıza birkaç damla bu yağlardan koymanız banyonuza uzun süreli canlılık katar. Ya da cam bir kapta biraz suyun içine birkaç damla atıp kokunun yayılımını sağlamak için de tahta çubukları kaba koyabilirsiniz.
7. Bisfenol-A içerikli konserveler yerine düdüklü tencere kullanın
Her mutfakta konserve fasulye bulunur. Teneke kutuların plastiklere nazaran daha tercih edilebilir olduğunu düşünebilirsiniz ama aslında çoğu, tenekeyi paslanmadan korumak için Bisfenol-A içerikli plastiklerle kaplıdır. Bunun yerine, fasulyeleri geceden ıslatıp bir düdüklü tencerede pişirebilirsiniz ve plastiksiz fasulyeler elde edebilirsiniz. Elinizin altında bulundurmak için de dondurarak saklayabilirsiniz.
8. Plastik torbalardan vazgeçin
Belki plastik torbaları geri dönüştürülebilir olanlarla değiştirmişsinizdir, ama çoğu insan sebze meyveler için plastik poşet kullanmaya devam ediyor. Markete uğramadan önce neler alacağınızı düşünüp bu ürünler için yanınıza bez torbalar veya cam kavanozlar alın.
9. Deterjanlarınızı sabun cevizleriyle değiştirin
Sabun cevizleri, çamaşır ve bulaşık deterjanlarına harika bir alternatif, hem toksik değil hem çevre dostu. Bu küçük cevizler su çekince salınan saponin içerir; doğal bir deterjan. Tek bir sabun cevizi 10 çamaşırlık dolusu çamaşırı yıkayabilir. Hatta 2-3 tanesini tülbente sararak bulaşık makinenize atabilir ve parlak temiz bulaşıklar elde edebilirsiniz! Sabun cevizleri sadece plastik deterjan kaplarının yerine kullanılmıyor, aynı zamanda işiniz bittiğinde doğada çözünebilirler.
10. Şampuan ve saç kremi yerine hindistancevizi yağı ve castile sabunu* kullanın
Plastik dolu şampuan ve saç kremi devrini kapatmanın vakti geldi. Sadece şişeleri bir ton plastik atık yaratmıyor, aynı zamanda şampuan ve kremler plastik reçine, vaks ve silikon da içeriyor. Bunlar yerine saçınızı önceden hindistancevizi yağıyla yağlamayı ve castile sabunuyla yıkamayı deneyin. Plastiksiz, parlak ve nemlendirilmiş saçlarınız olsun.
*Zeytinyağı ve sodadan yapılan bir çeşit sabun.
Kaynak: Films For Action
