Eylül ayının son haftasında gerçekleştirdiğim Polonya seyahatinden kalbimde sızı ve hüzünle döndüm. Şehirlerdeki mimariyi masallardan çıkıvermiş gibi duran renkli evler oluştursa da bu şehirlerin acı dolu hikâyeleri ve tarihi beni derinden yaraladı.
İkinci Dünya Savaşı’nda bombalanarak yerle bir edilen şehirler çok eski de görünse aslında geçmişi 50-60 yıllık. Bir ırkın yok edilmeye çalışıldığı bu dönemde en büyük acıyı Polonya yaşamış. Gördüğüm şehirlerden Krakow ise İkinci Dünya Savaşı’nda en az hasarı alan şehir ve aynı zamanda o zamanın başkenti. Şimdi sizi Krakow’daki bir restorana götüreceğim. Hikâyesi hüzünlü ve dünyanın en ilginç restoranlar listesinde bulunan “Bir Zamanlar Kazimerz” restoranına…
Bir Zamanlar Kazimerz Restoranı
Leh dilindeki ismi ile Dawno Temu Na Kazimierzu, restoranın bulunduğu Kazimerz bölgesi Polon Kralı Büyük Kazimerz tarafından 14’üncü yüzyılın sonlarına doğru bulunan bir yerleşim bölgesi. İkinci Dünya Savaşı başlamadan hemen önce bu bölge Yahudilerin ve Polonların barış ve beraberlik içinde yaşadığı, küçük mağazaların ve restoranların bulunduğu ve bir arada varoluşu gösteren bir Yahudi bölgesiydi.
Polonlar ve Yahudiler farklı dine mensup olmalarına, farklı dili konuşmalarına ve farklı kültürlere sahip olmalarına rağmen aynı mağazalardan alışveriş yapıyor ve birlikte çalışıyorlardı. Fakat İkinci Dünya Savaşı insani boyutlarda bir yıkım bıraktı ve yüz yıllık Polon Yahudilerinin kültür mirasını yerle bir etti.
O günler tarihin tozlu sayfalarına gömülürken Kazimerz bölgesini tekrardan canlandırmak ve insanların bu bölgeyi daha çok ziyaret etmesi için çok sayıda restoran ve cafe açılıyor. Biz Zamanlar Kazimerz Restoranı da o dönemde açılan restoranlardan biri. Sahibi Dominik Dybek tarafından İkinci Dünya Savaşı öncesinde halı dükkânı, terzi ve manav olarak kullanılan yerleri bir restorana dönüştürüyor.
Yahudi bölgesinin kalbi Kazimerz’deki Miodowa sokağında yer alan ve inanılmaz eski ve pejmürde görünüşlü bu restoranın içi hayatınız boyunca görebileceğiniz en tuhaf şekilde tasarlanmış.
Bu restoranın atmosferinde yemek yemek, bir müzeyi ziyaret etmek gibi. Krakow şehrindeki belki de en küçük restoran olma özelliği de taşıyan bu restoranın içi sizi 19’uncu yüzyıla götürecek tatta. Restoranın içinde dekor olarak dikiş makinası, üzerinde İbranice yazıların bulunduğu iplik kutuları, bir smokin ve bir gelinlik, bir Yahudinin elinden çıkma halı, Yahudi yıldızı logolu bir soba ve o döneme ait çeşitli objeler oluşturuyor. İçeride ışık yok, sadece masalarda mum yanıyor dolayısıyla içerisi çok karanlık.
İçerideki müzik ise bazen içinizi acıyla dolduracak kadar hüzünlü, bazen o günlerin renkli zamanlarını hayal etmenize yardımcı olacak kadar da neşe dolu.
Bir Zamanlar Kazimerz restoranının menüsü eski bir gazete kâğıdından yapılmış. Gazetenin ön yüzünde restoranın ve Kazimerz bölgesinin hikâyesi, iç sayfalarda ise menüsü bulunuyor. Ağırlıklı olarak Yahudi mutfağından yemekler sunan bu restoran menüsünde az da olsa Polon yemeklerine de yer vermiş. Tarihin ta kendisi olan restoran, Polonya’yı ziyaret edecek bireyler için ziyaret edilmesi gereken ilk noktalardan biri.
