The Great White Way (Muazzam Beyaz Yol) ya da bilinen diğer adıyla, Manhattan 53. Caddeye konuşlanmış olan Broadway, seyirci kapasitesi beş yüz ila üç bin arasında değişen kırk bir adet sahneye ev sahipliği yapmaktadır. Günümüzde Broadway, Londra’da 1970’li yıllarda kurulmuş olan West End ile eğlence sektörünün öncüleri sayılmaktadır. Yüz ila beş yüz kişilik kapasiteleriyle Off-Broadway ve Kafe Tiyatro, Blackbox (Karakutu) akımlarını şehrin sokaklarına taşıyan Off-off Broadway sahneleri de birer mihenk taşı misali Broadway ve West End’in yanında yerini almıştır.
Dünyanın bir çok noktasından gelen turistlerin ve yerlilerin göz bebeği olan Broadway’in tarihi ise 1750’lere dayanır. Binlerce drama, opera ve dans gösterilerinin yeşermesine izin vermiş olan Broadway’de, müzikallerin ekibe katılması, bir çok tarihçi tarafından ilk müzikal tiyatro eseri kabul edilen, 253 performans gerçekleştirmiş Black Crook (Kara Crook) ile 1866 yılını bulmuştur.
Dans, müzik ve diyalogları harmanlayan müzikaller, köklerini Antik Yunan Tiyatrosu’ndan, Rönesans ile yükselmiş Commedia Dell’Arte’den, Revüler’den ve Melodram’dan alır. Zaman içerisinde müzikallerin edindiği görev, salt eğlencenin yanı sıra üniter bir yapı olma özelliğini kazanmıştır.
Temelleri Gilbert ve Sullivan ikilisiyle atılan müzikal tiyatro tarihini Harrigan ve Hart, Jazz’ın demirbaşlarından Cole Porter, müzikal tiyatro tarihinin en büyük oyunlarından biri olan Show Boat’un (Gösteri Botu) yaratıcısı Oscar Hammerstein ve P.G. Wodehouse’u günümüzde ise Phantom of the Opera (Opera’daki Hayalet) ve Cats (Kediler) müzikalleriyle milyonlara ulaşmış Andrew Llyod Weber, yaptığı bestelerle Broadway seyircisini her defasında şaşırtan Stephen Schwartz, La La Land (Aşıklar Şehri) ve Dear Evan Hansen (Sevgili Evan Hansen) ile isimlerini duymaya başladığımız Pasek ve Paul ikilisi ve son olarak ismi Hamilton ve Moana ile fazlasıyla zikredilen Broadway’in progresif çocuğu Lin Manuel Miranda takip etmiştir.
26 Ocak 1988’de perdelerini açmış, neredeyse otuz senelik ömrü ve 12.158 adet performansı ile en uzun soluklu müzikal olma şerefine erişmiş olan Phantom of the Opera’yı (Opera’daki Hayalet) 8,483 performans ile Chicago (Şikago), 8,083 performans ile Lion King (Aslan Kral), 7,485 performans ile Cats (Kediler), 6,680 performans ile Victor Hugo’nun unutulmaz eseri, Les Misérables (Sefiller) ve daha niceleri takip etmektedir.
Müzikal tarihine damgasını vurmuş ve dünya çapında bilenen Mamma Mia, Grease, Hair (Saç), Hairspray (Saç Spreyi), Cabaret (Kabare), Evita, Aida, Fiddler on the Roof (Damdaki Kemancı) ve daha bir çok eser de uzun soluklu olarak sanatseverlere ulaşmayı başarmış nice müzikallerdendir.
Sanat tarihinde yerini edinmiş olan müzikaller, 1947’den beri verilen ve dünyanın en prestijli tiyatro ödülü sayılan Tony Ödülleri (diğer adıyla Antionette Perry Tiyatroda Mükemmellik Ödülleri) ile şereflendirilmektedir. Toplamda yirmi dört kategoride kırk adet verilen ödüllerinin yirmi bir adedi müzikallere ayrılmış durumdadır.
Tony Ödülleri’nin heyetini, çeşitli sendikalardan seçilen yirmi dört kişi oluşturur. Bu komite, sezondaki yeni oyunları izleyip, değerlendirmek suretiyle adaylıkları belirlerler. Ardından adaylar, her sene sayısı değişen ortalama dokuz yüz kişilik heyete oylamaya sunulurlar. Nisan ayında dağıtılan Tony Ödülleri, sadece Broadway’de yer almış ve sezonda kapılarını seyirciye yeni açmış eserlere verilirken, habercisi sayılan Drama Critics Circle Ödülleri (Drama Eleştirmenleri Derneği Ödülleri) ise Off-Broadway oyunlarına da yer vermektedir.
Tarihte önemli ödüllere imza atmış eserler ve kişiler listesinde;
• İlk kez dört kategoride, beş adet adaylık ve üç adet ödülle Boyd Gaines,
• 1950 yılında, Peter Pan Müzikali’nde karşı cinsi oynayan Mary Martin,
• Billy Elliot Müzikali’nde, başrolün üç dönemini paylaşarak, tek bir ödüle aday gösterilen ve kazanan David Alvarez, Trent Kowalik ve Kiril Kulish,
• La Cage aux Folles (Folles Kafesi) Müzikali’nin senaristi ve Hairspray (Saç Spreyi) Müzikali’ndeki rolü ile hem en iyi oyun hem de en iyi erkek oyuncu alanlarından aday gösterilip, kazanan Tracy Letts,
• 1970 yılında Perlie Müzikali’ndeki rolü ile ilk ödül kazanan Afro-Amerikan Cleavon Little,
• 1991 yılında 16 yaşında, Miss Butterfly operasının müzikal versiyonu olan Miss Saigon’daki başrolü ile ödül kazanan ilk Asya’lı Lea Salonga,
• En iyi müzikal yönetmenliği ödülünü Aslan Kral ile alan, ilk kadın Julie Taymor,
• Tek başına en iyi beste ödülünü Kinky Boots (Ateşli Botlar) ile kapan ve özellikle doksanlarda dünya çapında tanınan Cyndi Lauper,
• Sadece kadınlardan oluşan yaratıcı ekip olan ve Fun Home (Eğlenceli Evi) Müzikali’yle, 2015 yılında en iyi müzikal ödülünü almaya hak kazanan Jeanine Tesori, Lisa Kuron
yer almaktadır.
Ülkemizde, müzikli oyun ile müzikal eserlerinin arasındaki farkların ayırt edilebilmesiyle beraber, Hedwig and the Angry Inch (Hedwig ve Huzursuz Uzantı), Seni Seviyorum Mükemmelsin Şimdi Değiş, Şark Dişçisi, Kabare gibi yerel yapımların yanı sıra Wicked (Büyülü), Jersey Boys (Jersey Çocukları), Beauty and the Beast (Güzel ve Çirkin) gibi uluslararası yapımların da eşliğinde senelerdir kalıplara oturtulmuş olan algı kırılmaya başlanmıştır. Bu sayede “müzikal tiyatro“ küllerinden tekrar yükselmeye başlamıştır.
Bu değerli drama alt sanat dalının hem eğitim hem sahne hem de seyirci perspektiflerinde, hak ettiği değeri görmesini ve yeni nesiller ile ilerlemeye devam etmesini ümit ederim.
Kaynak: Spotlight On Broadway, Theater Seat Store, Times Higher Education, 1st 4 London Theatre, Wikipedia
