Endonezya’da her yıl gerçekleşen orman yangınlarının sayısı, bu yılın kurak geçmesi ve Endonezya’yı da etkileyen El Niño adı verilen hava olayının kuraklığı artırmasıyla 117 bini aştı. Yangınların asıl nedeni palm yağı ve kâğıt ürünleri üreten şirketlerin ve çiftçilerin boş arazi elde etmek için ormanları yakmasından sonra bu yangınların kuraklığın etkisiyle kontrolden çıkması. Yangınlar ve neden oldukları pus Endonezya halkının sağlığını ve bölgedeki diğer canlıların yaşamını tehdit ediyor.
Endonezya’yı Temmuz ayından beri kaplayan kalın pus tabakası nedeniyle bazı şehirlerde görüş mesafesi 30 metreye kadar inmiş durumda. Sadece Endonezya’daki yangından dolayı atmosfere salınan karbondioksit üç haftada Almanya’nın yıllık karbondioksit salımını aştı ve yeni analizlere göre daha da artmakta. Pusun etkisi en çok Sumatra ve Kalimantan bölgelerinde görülüyor. Hava kirliliğini ölçen PSI indeksine göre, 300 seviyesi ve üstü sağlığa zararlı ve bu bölgelerdeki kirlilik indekste 2 bin seviyesine ulaştı.
Endonezya hükümeti halkı hava kirliliğinden korumak için maske dağıttı; ancak 1 Temmuz’dan bu yana on kişi pusa bağlı nedenlerden yaşamını kaybetti ve 500 binden fazla akut solunum yolu enfeksiyonu vakası rapor edildi. Geçtiğimiz hafta yağmur yağışları pusun etkisini azalttı ama hava kirliliği hala tehlikeli seviyelerde. Pus, Güneydoğu Asya’daki Vietnam, Tayland, Malezya ve Singapur gibi başka ülkelere de yayıldı.
Endonezya’daki biyolojik çeşitlilik de tehdit altında. Nesli tükenmekte olan orangutanların bazıları yaşam alanları olan ormanları terk etmek zorunda kalıyor, bazıları da kaçacak yer bulamıyor. Dünyadaki orangutanların üçte birinin yangın nedeniyle tehlikede olduğu tahmin ediliyor. Bölgede yaşayan orangutanlar dışında nesli tükenmekte olan bulut benekli leopar, Malaya ayısı, gibon, Sumatra gergedanı ve Sumatra kaplanı gibi birçok tür de yangınlar yüzünden yaşam alanlarını terk etmek zorunda kalıyor.
Yanmış ormanlara şimdiden yasadışı olmasına rağmen palmiye ağacı dikimi yapıldığı gözlendi. Endonezya hükümeti orman yangını başlattığından şüphelenilen bazı şirketlerin yöneticilerini tutukladı. 30 hava aracı ve 22 bin görevli yangınları durdurmak için görevlendirildi. Kalimantan bölgesine de gerekli durumlarda yangın mağdurlarını tahliye etmek için savaş gemileri gönderildi. Ancak çevreciler halkı pustan korumak için alınan önlemlerin ve yangını durdurmak için yapılanların yeterli olmadığı uyarısında bulundu.
Aralık ayında Paris’te gerçekleşecek COP21 İklim Değişikliği Konferansı’nda iklim taahhüdünü görüşmesi beklenmesi de yangın, pus ve karbondioksit salınımıyla mücadele etme konusunda Endonezya hükümetine yönelik baskı unsuru oluşturuyor.
Kaynak: The Guardian / 2 / 3 / 4, Monbiot
Fotoğraflar: National Geographic/Tim Laman
