Son zamanlarda sıkça duymaya başladığım fiziksel tiyatro hakkında KaST ekibinden Didem Kırış ve Salih Usta’yla sohbet ettik.
“Fiziksel tiyatro, bedenin metinden daha etkili olduğu bir anlatım şeklidir.”
Türkiye’de de yaygınlaşmakta olan fiziksel tiyatronun çıkış noktasının ilk basamağı pandomim sanatçısı Jean Soubeyran’ın 1956’da Doğu Berlin’de bir okulda görevlendirilmesiyle başlar. Daha sonrasında Günter Titt, Bettna Falckenberg, Milan Sladek ve Thomas Stich gibi isimler onun yolunda devam etmiş ve verilen kurslar zamanla “Bologna Accords” sürecindeki eğitim programının parçası haline gelmiş.
Fiziksel Tiyatro tanımı ilk kez bu sürecin sonucunda ortaya çıkmış.
Gökşen Coşkunyuva: Öncelikle biraz KaST’tan bahsedelim… KaST nedir? Neler yapar? Kimler var?
KaST: 2007 yılından beridir aktif olan bir tiyatro ekibidir KaST. Metin tiyatrosu ile başlayan yolculuk tiyatroda biçim arayışı ile uzun yıllar içinde gelişti, güzelleşti. Bu 10 yıl içinde kendi dilini ve kendi bakış açısını da oluşturmayı başardığını düşünüyoruz. Yurtiçi ve yurtdışında disiplinler arası performanslar üretiyoruz. İlk yıllarımızda Mehmet Avdan, Şıhali Yalçıner gibi yönetmenlerle çalıştık. Zamanla ekip içinden Gonca Yalçıner, Salih Usta, Serdar Bakioğlu gibi genç yönetmenler oyunlar üretmeye başladı ve halen üretmekteler. Bugüne kadar oynadığımız oyunlarda birçok oyuncu yer aldı. Son dönemde disiplinlerarası eğilimimiz arttıkça ve fiziksel tiyatro üzerine yoğunlaştıkça kadroya dansçılar, müzisyenler de eklendi.
Gökşen: KaST’ın bu güne kadar sergilediği oyunların isimlerini de geçsek?
KaST: Aslında oldukça geniş bir arşivimiz oldu son 10 yılda. Striptiz, Masanın Altında, Çehov Kısalar, Şehir gibi uyarlamalarımız var, çeşitli yabancı oyun yazarlarının oyunlarından. İstanbul İstanbul, Turnaların Hikâyesi gibi mekâna özgü oyunlarımız var. 5 Fasılda Tükenmek, Lord kendi yazdığımız oyunlar. Fiziksel oyunlarımız Serbest Düşüş, Pembe ve Podyum. Pembe ve Podyum geçtiğimiz sezonda başladı ve devam edecek.
Gökşen: Peki, KaST ekibi olarak neden fiziksel tiyatroyu tercih ettiniz?
KaST: Şahika Tekand’ın öğrencileri olarak fiziksel anlatımla her zaman bir bağımız oldu. Zamanla, çalıştığımız sanatçılarla birlikte bedenin sınırsız anlatım olanağını keşfettik. Örneğin; Serbest Düşüş bir fiziksel çalışmadan ortaya çıktı ve sadece oyuncunun sahneye fırlatılmasının bile ne kadar çok şey ifade edebildiğini gördük.
Gökşen: Sormak için geç kaldım belki ama tam olarak nedir bu fiziksel tiyatro?
KaST: Fiziksel tiyatro, bedenin metinden daha etkili olduğu bir anlatım şekli. İçinde mim, clown, commedia dell arte, dans gibi disiplinleri de barındıran bir tiyatro türü.
Gökşen: Tiyatrodan farkı nedir?
KaST: Dramatik metinden ya da metnin hâkimiyetinden uzaklaşarak ortaya çıkmış bir tür olarak fiziksel tiyatro ile aslında zaten içinde fizikselliği barındıran tiyatro arasındaki fark, metnin oyunun içindeki konumu bize göre. Fiziksel tiyatro, fiziksel anlatımı temel alan tiyatrodur aslında. Bu da bir anlamda yönetmenin ve oyuncunun konumunu değiştirmeyi sağlıyor. Yazarın metnine bağlı olan oyuncunun yerini fizikalitesini kullanan yaratıcı oyuncu alıyor.
Gökşen: Fiziksel tiyatro sizin için ne anlama geliyor?
KaST: Oyuncunun yaratıcılığını sürekli ayakta tutan bir biçim olarak fiziksel tiyatro, bizim için tiyatroyu sürekli yaşayan bir şey haline getiriyor. Beden algısının, gerçeklik algısının, seyircinin konumunun ve tiyatronun pek çok ögesinin değişimini dinamik olarak yakalıyor olması da aynı şekilde önemli. Ayrıca seyircinin de fiziksel tiyatro izlerken yaşadığı deneyimin bu işin en güzel tarafı olduğunu düşünüyoruz. Üstelik seyirciniz hangi dili konuşursa konuşsun. Evrensel bir dili var fiziksel tiyatronun.
Gökşen: Dünyadaki isimler kimler, takip ettiğiniz kimseler var mı?
KaST: İlham aldığımız Dv8, Push, Vivien Wood Company, Schwalbe ve birlikte çalışma fırsatı bulduğumuz Studio Matejka ilk olarak aklımıza gelen isimler.
Gökşen: Peki, Türkiye’de fiziksel tiyatro ile uğraşan isimler kimler?
KaST: Türkiye’de pek yaygın olmasa da fiziksel tiyatro ve Komedi Okulu’ndan kesinlikle bahsetmek gerekiyor. Son iki yıldır eğitimler veren önemli bir ekip. Tiyatro BeReZe hikâye anlatıcılığı ve fiziksel tiyatroyu birlikte gayet başarılı kullanıyorlar. Dans kökenli olan İlyas Odman, Tuğçe Tuna gibi isimlerden bahsetmeden olmaz sanırım. Biz de ekip olarak verdiğimiz atölyelerle bilgilerimizi paylaşma çabası içerisindeyiz.
KaST ekibinin verdiği atölyeleri ve sezon boyunca oynadıkları oyunları Tiyatro KaST internet sitesi üzerinden takip edebilirsiniz.
