Yer Battambang, çiftçi kadın Prak Chrin, elindeki fasulye tanelerini yerdeki çok da derin olmayan çukurlara atarak yavaşça araziyi adımlıyor. Yanı başında ise oğlu, elindeki çapa ile Kamboçya’nın kuzeydoğusunda yer alan tarlalarına yeni küçük çukurlar açıyor.
Ormanlarla kaplı bir tepenin kenarına sıkışmış, bir zamanlar mayınlarla döşeli bir fundalık olan arazi, şimdi yeni sürülmüş haliyle hayat taşıyor. Eskisine kıyasla burası 50 yaşındaki yaşlı kadın ve üç oğlu için bir gelecek vadediyor. 2012 yılının haziran ayında mayın ve diğer patlayıcılardan temizlenen toprakta pirinç, mısır ve fasulyeler yan yana büyüyor.
Yaşlı çiftçi 20 yılı aşkın bir süredir Kamboçya’nın başkenti Phnom Penh’in 400 kilometre kuzeybatısında yer alan Battambang ilinin, O Tatiek köyünde yaşıyor. 1800’lü yıllardan beri, ilk önce Fransız Kolonisi olan, daha sonra Japon İmparatorluğu tarafından işgal edilen, o da yetmezmiş gibi sonrasında Kızıl Kmerler tarafından, en son da Vietnam tarafından işgal edilen Kamboçya’da yıllarca oluk oluk kan dökülmüş ve akla hayale nasıl geldiği belli olmayan “Çin işkenceleri” belki de en çok bu bölge halkına uygulanmıştır. Köyün etrafındaki arazi, ülkenin en çok mayın barındıran arazilerinden sayılıyor. UNDP (Birleşmiş Milletler Kalkınma Planı) ve diğer uluslararası toplulukların desteğiyle, yıllar süren mayınsızlaştırma çalışmaları işe yaramış ve sonunda topraklarda tarım yapılmaya başlanılmıştır. Yeşeren bu umut, yüzyıllarca ezilmiş bölge halkına biraz da olsa nefes aldırmıştır.
2006 yılında başlayan ve Avustralya, Avusturya, İsviçre ve Kanada gibi ülkelerin de desteklediği UNDP mayınsızlaştırma projesi, Kamboçya’da 83 kilometrekare kadar bir alanın mayından temizlenmesine katkıda bulunmuştur. Temizlenen alanların yüzde 76’sı tarım arazisine dönüştürülmüştür. Artık köylüler, kendi topraklarında korkmadan yürüyebilmektedir.
UNDP ayrıca Ulusal Mayın Harekatı Stratejisi’nin (National Mine Action Strategy) oluşturulmasında Kamboçya hükümetiyle birlikte çalışmıştır. Çabalar sonucu mayın ve diğer savaş kalıntılarından kaynaklanan yaralanma ve ölümler 1996’da 4 bin 300 iken 2013’te 111’e kadar düşüş göstermiştir. 700 kilometrekarelik bir alanda çeşitli kuruluşlar tarafından temizlenmiş ve okul, yol ve tarlaya dönüştürülmek üzere köylülere teslim edilmiştir. Bölgenin mayınlardan temizlenmesinin yarısı kadın, bin tanesi de engelli olmak üzere 76 bin 198 kişiye faydası dokunmuştur.
Çalışmaların devam etmesinin, Kamboçya’da günlük 1 doların altında bir gelirle hayatını sürdürmeye çalışan 4 milyon insanın hayatını kolaylaştırması bekleniyor. Bu insanların hayatı tarım arazilerinin varlığına bağlı ve bunu göz önünde bulunduran Kamboçya hükümeti, mayın temizleme çalışmalarını Milenyum Kalkınma Hedefleri arasında önemli bir yere koydu. 2019 yılına kadar Kamboçya’da 645 kilometrekarelik alanın daha mayınlardan temizlenmesi planlandı.
UNDP’nin Kamboçya’daki mayın danışmanı Keita Sugimoto durumu, “Çalışmaların en az 10-15 yıl daha devam ettirilmesi gerekiyor ki, köylüler çocuklarını kendi topraklarına korkmadan oyun oynamaları için yollayabilsin” şeklinde açıklıyor.
Kaynak: UNDP
